Rút bảo hiểm xã hội một lần: Lợi bất cập hại

– Từ đầu tháng 4/2022 đến nay, tình trạng người lao động (NLĐ) ở thành phố Hồ Chí Minh và một số tỉnh, thành có khu công nghiệp lớn ồ ạt đi làm thủ tục hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) 1 lần khiến một số đơn vị BHXH rơi vào tình trạng quá tải. Tại Lạng Sơn, tình trạng này cũng tăng cao. Nếu thực trạng này tiếp tục kéo dài thì sẽ ảnh hưởng đến cán cân an sinh xã hội cũng như thiệt hại về quyền lợi cho NLĐ khi về già.

Trong hơn 2 năm ảnh hưởng dịch COVID-19, NLĐ trên địa bàn tỉnh cũng như NLĐ của tỉnh đi lao động tại các tỉnh khác bị ảnh hưởng về công việc, thu nhập dẫn đến khó phát triển mới người tham gia hoặc người đã tham gia khó tiếp tục duy trì, thậm chí cũng có nhiều trường hợp lựa chọn rút BHXH 1 lần để giải quyết những khó khăn trước mắt.

Người lao động làm thủ tục hưởng BHXH 1 lần tại quầy BHXH, Trung tâm Phục vụ Hành chính công tỉnh

Chị Nguyễn Thị Hằng, thôn Quảng Trung, xã Quảng Lạc thành phố Lạng Sơn cho biết: Tôi đi làm ở Công ty Sam Sung (Bắc Giang) được gần chục năm và đóng BHXH đầy đủ. Năm 2021, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 nên tôi thất nghiệp. Sau 1 năm chờ đợi, đến nay, tôi đã đủ thời gian để hưởng BHXH 1 lần nên tôi đến cơ quan BHXH để làm thủ tục rút BHXH 1 lần. Hy vọng số tiền này sẽ giúp gia đình mở dịch vụ kinh doanh tạp hoá nhỏ và trang trải khó khăn trong thời gian mất việc.

Trên thực tế, rất nhiều NLĐ mất việc làm chung cảnh ngộ như chị Hằng. Khi NLĐ ảnh hưởng công việc, khó khăn từ cuộc sống, không có thu nhập ổn định để đóng tiếp thì phần lớn họ chọn giải pháp dừng đóng và đề nghị làm thủ tục rút BHXH 1 lần. Bởi nhiều NLĐ cho rằng, họ cần trang trải cuộc sống, giải quyết khó khăn trước mắt vì thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu khá dài dẫn đến việc chờ để đủ năm đóng, tuổi hưởng chưa thực sự “hấp dẫn”, “thuyết phục” được NLĐ.

So với nhiều huyện trong tỉnh, Hữu Lũng là địa bàn có số đông NLĐ đi làm ở các công ty, khu công nghiệp trong và ngoài tỉnh. Đến nay, số NLĐ tham gia BHXH bắt buộc trên địa bàn huyện là 6.747 người; số NLĐ tham gia BHXH tự nguyện là 1.664 người. Ông Nguyễn Đức Tú, Phó Giám đốc BHXH huyện Hữu Lũng cho biết: Theo thống kê trong 2 năm qua, số NLĐ làm thủ tục rút BHXH 1 lần trên địa bàn huyện tăng cao. Cụ thể, năm 2020 có 1.035 người hưởng BHXH 1 lần; năm 2021 có 1.066 người và từ đầu năm 2022 đến nay đã có 249 người làm thủ tục rút BHXH 1 lần.

Theo thống kê của Phòng Chế độ, BHHX tỉnh, tình hình giải quyết chế độ một lần cho NLĐ trong các năm gần đây có chiều hướng gia tăng. Cụ thể, năm 2020 là 5.152 người; năm 2021 là 5.261 người, tăng trên 100 người so với năm trước; trong 3 tháng đầu năm 2022 trên 1.300 người, tăng 119 người so với cùng kỳ năm 2021. Trong số NLĐ làm thủ tục hưởng BHXH 1 lần thì NLĐ trong độ tuổi trẻ, trong độ tuổi lao động chiếm tỷ lệ cao, bởi phần lớn họ chưa quan tâm đến lợi ích hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động. Một số ít người đã có thời gian tham gia BHXH được gần 20 năm nhưng vẫn thanh toán BHXH 1 lần.

Ông Trịnh Xuân Đông, Trưởng Phòng Chế độ, BHXH tỉnh cho biết: NLĐ khi đã thanh toán BHXH 1 lần sẽ không còn được tính cộng nối thời gian tham gia BHXH. Khi tham gia lại phải tính từ đầu. Mặt khác, NLĐ sẽ không có lương hưu hằng tháng khi hết tuổi lao động, mất một khoản thu nhập ổn định hằng tháng và mất cơ hội được điều chỉnh lương hưu, phải phụ thuộc vào người thân, gia đình nếu lâm vào hoàn cảnh khó khăn, không được Nhà nước cấp thẻ BHYT miễn phí.

Trước thực trạng nêu trên, BHXH tỉnh đã đẩy mạnh tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, các website của ngành, phối hợp với các sở, ban, ngành, hội đoàn thể để đưa thông tin chính sách BHXH đến người tham gia BHXH. Cùng với đó, ngành BHXH tiếp tục mở rộng mạng lưới đại lý với nhiều kênh khác nhau để NLĐ dễ tiếp cận trong việc nắm bắt thông tin cũng như đóng, nộp BHXH. Đồng thời tuyên truyền vận động NLĐ đến nộp hồ sơ ngay tại bộ phận tiếp nhận hồ sơ giải quyết chế độ BHXH để NLĐ cân nhắc kỹ trước khi quyết định nhận BHXH 1 lần.

Ông Trịnh Xuân Đông cho biết thêm: Do chính sách BHXH bộc lộ một số bất cập, nhất là về khung thời gian hưởng còn dài. Do vậy, phòng đã tham mưu lãnh đạo BHXH tỉnh kiến nghị với BHXH Việt Nam và các bộ, ngành liên quan để đề nghị Quốc hội sửa đổi Luật BHXH theo hướng có cơ chế đóng hưởng linh hoạt, rút ngắn thời gian tham gia đóng, hưởng lương hưu, bổ sung các chế độ có lợi đối với người tham gia BHXH để khuyến khích NLĐ tiếp tục tham gia.

Hy vọng rằng, những nỗ lực tuyên truyền của ngành BHXH và các đơn vị liên quan sẽ góp phần nâng cao nhận thức cho NLĐ để họ hiểu rõ về chính sách BHXH, từ đó có quyết định đúng trước khi thanh toán BHXH 1 lần nhằm đảm bảo cho tương lai lâu dài khi hết tuổi lao động. Qua đó góp phần đảm bảo an sinh xã hội.