Quy đổi điểm chuẩn ở mọi phương thức xét tuyển về một thang điểm chung liệu có khả thi?

Điểm trúng tuyển sớm không thấp hơn điểm chuẩn đợt xét tuyển chung; điểm xét tuyển, điểm chuẩn ở mọi phương thức, tổ hợp phải được quy đổi về một thang điểm chung để xét tuyển là một trong những điểm mới quan trọng trong Dự thảo quy chế tuyển sinh đại học từ năm 2025 đang được Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) lấy ý kiến. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, việc quy đổi về 1 thang điểm chung giữa các phương thức xét tuyển trong bối cảnh hiện nay là không hợp lý và khó khả thi.

Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Quy chế tuyển sinh đại học, tuyển sinh ngành Cao đẳng Mầm non của Bộ GD&ĐT quy định, điểm xét tuyển, điểm trúng tuyển của các phương thức, tổ hợp môn sử dụng để xét tuyển phải được quy đổi tương đương về một thang điểm chung, thống nhất đối với từng chương trình, ngành, nhóm ngành đào tạo.

Lý giải về việc này, Bộ GD&ĐT cho biết: Trong những năm qua, hầu hết cơ sở đào tạo phân bổ chỉ tiêu riêng cho từng phương thức xét tuyển, thậm chí cho từng tổ hợp môn xét tuyển, từ đó áp dụng các tiêu chí xét tuyển để tính điểm xét của thí sinh và xác định điểm trúng tuyển từ cao xuống thấp cho tới hết chỉ tiêu của từng phương thức, tổ hợp môn xét tuyển.

Điều này giúp các trường có thể sử dụng xét tuyển sớm để chủ động hoàn thành kế hoạch tuyển sinh. Tuy nhiên, cũng từ đây xuất hiện những vấn đề như chênh lệch điểm trúng tuyển một cách bất hợp lý giữa các phương thức, tổ hợp môn xét tuyển, đồng thời đẩy điểm chuẩn của phương thức xét tuyển theo điểm thi tốt nghiệp THPT lên rất cao do chỉ tiêu dành cho phương thức này không còn nhiều.

Điều này gây bất công bằng về cơ hội cho những thí sinh không có điều kiện tiếp cận nhiều phương thức xét tuyển. Do đó, Dự thảo sửa đổi quy chế tuyển sinh lần này quy định thống nhất áp dụng quy đổi tương đương điểm xét tuyển của các phương thức, tổ hợp môn xét tuyển về một thang điểm chung, thống nhất đối với mỗi chương trình, ngành, nhóm ngành đào tạo, trên cơ sở đó xác định điểm trúng tuyển từ cao xuống thấp cho hết chỉ tiêu của chương trình, ngành, nhóm ngành đào tạo, trừ trường hợp xét tuyển thẳng, xét tuyển sớm các thí sinh có năng lực, thành tích vượt trội…

Mặc dù ủng hộ quan điểm cần có giải pháp nhằm hướng tới đảm bảo công bằng giữa các phương thức tuyển sinh song nhiều ý kiến lo ngại, quy định mà Bộ GD&ĐT đưa ra như trong Dự thảo là không phù hợp và khó khả thi. Lý do là hiện nay cơ sở giáo dục ĐH đang sử dụng nhiều phương thức xét tuyển khác nhau, từ xét học bạ, thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy hay xét tuyển kết hợp với chứng chỉ quốc tế, xét tuyển điểm thi tốt nghiệp THPT… và các kỳ thi này đang có yêu cầu về kiến thức khác nhau, độ khó khác nhau, không cùng trên một mặt bằng chung nên rất khó quy về 1 thang điểm. Thực tế cho thấy, kỳ thi tốt nghiệp THPT có mục đích chủ yếu là xét tốt nghiệp THPT nên đề thi có độ phân hóa, độ khó thấp hơn hẳn so với các kỳ thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy do các trường ĐH tổ chức.

Do đó, nếu giả sử một ngành học lấy điểm chuẩn học bạ hoặc điểm chuẩn thi tốt nghiệp THPT là 29, thậm chí 30 điểm như những năm gần đây thì thí sinh xét tuyển bằng điểm SAT, điểm thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy cũng phải đạt điểm tuyệt đối ở mức 1.600/1.600 đối với điểm SAT hoặc 150/150 điểm đối với kỳ thi đánh giá năng lực, 100/100 điểm đối với kỳ thi đánh giá tư duy. Điều này là vô lý vì hiện nay đối với kỳ thi SAT, học sinh đạt mức từ 1.500 điểm trở lên đã lọt vào Top cao nhất thế giới; còn tại kỳ thi đánh giá năng lực của ĐHQG Hà Nội và ĐHQG TP Hồ Chí Minh hay kỳ thi đánh giá tư duy của ĐH Bách Khoa Hà Nội đến nay vẫn chưa có thí sinh nào đạt điểm tuyệt đối.

Thầy Đinh Đức Hiền, giáo viên hệ thống FPT cho rằng, việc quy đổi tất cả các phương thức xét tuyển về một thang điểm chung là không nên, nhất là áp dụng với các kỳ thi riêng, vốn không cùng một mặt bằng với điểm học bạ hay điểm thi tốt nghiệp THPT. Đồng quan điểm này, TS Hoàng Ngọc Vinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ GD&ĐT cũng khẳng định: Dự thảo yêu cầu quy đổi điểm số giữa cácphương thức xét tuyển về một thang điểm chung để đảm bảo công bằng nhưng điều này không khả thi vì có sự khác biệt trong bản chất các phương thức.

Xét học bạ phản ánh quá trình học tập phù hợp với mục tiêu chương trình GDPT 2028, kỳ thi tốt nghiệp THPT kiểm tra kiến thức cơ bản, kỳ thi đánh giá năng lực đo lường tư duy và phân tích, trong khi thành tích như giải thưởng Olympic hay học sinh giỏi quốc gia lại tập trung vào năng lực chuyên biệt. Những sự khác biệt này không thể tìm đâu ra chuẩn để quy đổi tương đương. Mặt khác, với hơn 100 tổ hợp xét tuyển và hàng loạt phương thức khác nhau, việc xây dựng một hệ quy đổi đòi hỏi dữ liệu khổng lồ và nghiên cứu sâu rộng, điều mà hiện nay chưa được thực hiện. Nếu quy đổi không chính xác sẽ gây bất công và ảnh hưởng đến chất lượng đầu vào…

GS.TSKH Nguyễn Đình Đức, Chủ tịch Hội đồng trường, Trường ĐH Công nghệ, ĐHQG Hà Nội cho rằng, quy định “bảo đảm điểm chuẩn trúng tuyển xét tuyển sớm sau khi quy đổi tương đương không thấp hơn điểm chuẩn trúng tuyển của đợt xét tuyển theo kế hoạch chung” như trong dự thảo chỉ phù hợp với phương thức xét tuyển theo học bạ, nhưng nếu “đánh đồng” với các phương thức khác là không có cơ sở khoa học và không phù hợp với thực tế.

Bên cạnh đó, việc chuyển đổi sang thang điểm xét tuyển 3 môn thi tốt nghiệp THPT là gượng ép và thiếu cơ sở vì điểm chuẩn xét tuyển của các phương thức phụ thuộc vào độ khó đề thi và chỉ tiêu tuyển sinh từng phương thức. Nói cách khác, việc chuyển đổi này chỉ được thực hiện một cách công bằng khi có sự tương đồng, hoặc tương đương của ma trận đề thi.

“Ví dụ, bài thi đánh giá năng lực của ĐHQG Hà Nội là một bài thi khó. Từ trước đến nay, chưa có thí sinh nào đạt điểm tuyệt đối, số em đạt trên 130/150 điểm chỉ “đếm trên đầu ngón tay”. Hơn nữa, những năm qua, kỳ thi tốt nghiệp THPT phục vụ mục tiêu cao nhất là tốt nghiệp THPT, độ phân hóa ở mức khác hẳn và không thể quy đổi một cách máy móc. Do đó, Bộ GD&ĐT chỉ nên quy định điểm sàn giữa các phương thức có thể tương đương hoặc tỷ lệ với nhau bằng một hệ số không nhất định theo độ khó, độ phân hóa trình độ thí sinh chứ không thể đánh đồng với tất cả các phương thức”-GS.TSKH Nguyễn Đình Đức nhấn mạnh.