Quảng cáo trên mạng xã hội không giống như báo chí

Ngày 29/3/2021, Chính phủ ban hành Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo, có hiệu lực từ ngày 01/6/2021. Sau khi ban hành, Nghị định nhận được sự quan tâm của nhiều cơ quan báo chí liên quan đến một số quy định xử phạt vi phạm hành chính về quảng cáo trên báo điện tử; quy trình soạn thảo Nghị định…

Ảnh minh họa/PV

Các quy định của pháp luật về hoạt động quảng cáo trên báo chí

Theo quy định của Luật Báo chí thì Báo điện tử là loại hình báo chí sử dụng chữ viết, hình ảnh, âm thanh, được truyền dẫn trên môi trường mạng, gồm báo điện tử và tạp chí điện tử (Khoản 6, Điều 3).

Báo điện tử và các loại hình báo chí khác được đăng, phát quảng cáo. Việc đăng, phát quảng cáo trên báo chí phải tuân thủ các quy định của Luật Báo chí và quy định của pháp luật về quảng cáo (Điều 44 Luật Báo chí).

Luật Quảng cáo đã có các quy định cụ thể, riêng biệt với từng loại hình báo chí nhất định, phù hợp với tính chất, chức năng, đặc điểm của mỗi loại hình, đặc biệt là quy định về nội dung, diện tích, thời lượng, tỷ lệ quảng cáo. Ví dụ như: đối với báo in, diện tích quảng cáo không được vượt quá 15% tổng diện tích một ấn phẩm báo hoặc 20% tổng diện tích một ấn phẩm tạp chí, trừ báo, tạp chí chuyên quảng cáo; phải có dấu hiệu phân biệt quảng cáo với các nội dung khác (Khoản 1, Điều 22, Luật Quảng cáo); đối với báo nói, báo hình, Điều 22 Luật Quảng cáo cũng có các quy định cụ thể: Thời lượng quảng cáo không được vượt quá 10% tổng thời lượng chương trình phát sóng một ngày, trừ thời lượng quảng cáo trên kênh, chương trình chuyên quảng cáo; phải có dấu hiệu phân biệt nội dung quảng cáo; quy định về các chương trình không được phát sóng quảng cáo; quy định về số lần ngắt, thời gian quảng cáo trong chương trình phim truyện, vui chơi giải trí, quy định về vị trí, diện tích quảng cáo bằng hình thức chạy chữ hoặc một chuỗi hình ảnh chuyển động sát phía dưới màn hình.

Chi tiết hơn đối với báo điện tử, Khoản 1, Điều 23, Luật Quảng cáo quy định:

“1. Quảng cáo trên báo điện tử phải tuân theo các quy định sau:

a. Không được thiết kế, bố trí phần quảng cáo lẫn vào phần nội dung tin;

b. Đối với những quảng cáo không ở vùng cố định, phải thiết kế để độc giả có thể chủ động tắt hoặc mở quảng cáo, thời gian chờ tắt hoặc mở quảng cáo tối đa là 1,5 giây”.

Như vậy , căn cứ quy định trên, báo điện tử được bố trí phần quảng cáo ở khu vực cổ định, riêng biệt, không lẫn vào nội dung tin bài. Đối với phần quảng cáo này, không có quy định hạn chế về thời lượng quảng cáo cũng như không phải thiết kế để độc giả có thể chủ động tắt hoặc mở quảng cáo. Đối với những quảng cáo không ở vùng cố định thì phải thiết kế để độc giả có thể chủ động tắt hoặc mở quảng cáo, thời gian chờ tắt hoặc mở quảng cáo tối đa là 1,5 giây.

Một số nội dung nổi bật của Nghị định 38 /2021/NĐ-CP

Liên quan tới quy trình soạn thảo Nghị định, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, Bộ cũng đã thực hiện đúng quy trình theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Bộ đánh giá tổng kết tình hình thi hành Nghị định số 158/2013/NĐ-CP và Nghị định số 28/2017/NĐ-CP; thành lập Ban soạn thảo và Tổ biên tập; Tổ chức Hội thảo lấy ý kiến tổ chức, cá nhân có liên quan; tổng hợp, rà soát, nghiên cứu tiếp thu, giải trình các ý kiến góp ý, chỉnh sửa và hoàn thiện hồ sơ dự thảo Nghị định theo quy định; gửi hồ sơ đề nghị Bộ Tư pháp thẩm định theo quy định; tiếp thu ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp và trình Chính phủ theo quy định.

So sánh với Nghị định 158/2013/NĐ-CP về hành vi vi phạm đối với quảng cáo không ở vùng cố định trên báo điện tử, Nghị định số 38/2021/NĐ-CP có một số điểm khác biệt nhưng không quá nhiều. Về cơ bản, việc xử lý hành vi vi phạm quy định về quảng cáo không ở vùng cố định này đã được quy định từ năm 2013 tại Nghị định số 158/2013/NĐ-CP chứ không phải đến khi Nghị định 38/2021/NĐ-CP ban hành mới được quy định. Có thể thấy, việc xử lý hành vi trên tại 2 Nghị định là giống hệt nhau, không có sự thay đổi. Về đối tượng, hành vi và mức xử phạt đều phù hợp với quy định của Luật Quảng cáo và Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Thực tế cho thấy, các loại hình báo chí đều có quy định về những vùng cố định (không gian, thời lượng) dành riêng cho quảng cáo, nhưng quy định về quảng cáo không ở vùng cố định thì báo hình, báo in không có vì vậy việc quy định đối với báo điện tử hiện nay là vẫn được quảng cáo không ở vùng cố định, nhưng phải “đảm bảo thiết kế để độc giả có thể chủ động tắt hoặc mở quảng cáo. Thời gian tắt hoặc mở quảng cáo tối đa là 1,5 giây”. Phải rất chú ý từ: “chủ động” – đó là quyền của độc giả vì nếu đang xem tin tức quan trọng họ có thể tắt ngay quảng cáo để không ảnh hưởng, nếu họ không muốn tắt thì quảng cáo có thể phát tiếp mà không có khống chế thời gian. Như vậy, quy định này không hạn chế hoạt động quảng cáo của báo điện tử, mà chỉ cần đáp ứng có hai yêu cầu của người xem: một là có phím để tắt (mở); hai là nếu có thao tác tắt hoặc mở thì phải đáp ứng ngay trong thời gian 1,5 giây, tránh trường hợp độc giả phải xem quảng cáo kiểu cưỡng bức, gây ức chế, lại không thể xem đầy đủ, liên tục thông tin mà họ muốn tiếp nhận.

Quy định trên đã có trong Luật Quảng cáo, vì vậy, các báo điện tử đã phải thực hiện quy định đó trong thời gian gần 10 năm. Hành vi, mức xử phạt cũng được quy định tại Nghị định số 158/2013/NĐ-CP, vì vậy, việc thực thi Nghị định số 38/2021/NĐ-CP không có tác động đến doanh thu của báo điện tử. Tuy nhiên, trong tình hình hiện nay, trước nhiều ý kiến cho rằng các quy định quảng cáo đối với mạng xã hội, trang thông tin điện tử xuyên biên giới quy định đơn giản và thuận lợi hơn so với báo điện tử, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông (cơ quan quản lý nhà nước về quảng cáo trên báo chí) nghiên cứu, tiếp thu và tổng hợp trong quá trình tổng kết tiến tới sửa đổi, bổ sung các nội dung về hoạt động quảng cáo trên báo chí tại Luật Quảng cáo.

Ảnh minh họa/PV

Đảm bảo thông tin trung thực, chính xác, khách quan trên các mạng xã hội, youtube…

Báo chí nói chung và báo điện tử nói riêng là phương tiện thông tin thiết yếu đối với đời sống xã hội; là cơ quan ngôn luận của cơ quan Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp; là diễn đàn của nhân dân theo quy định tại Luật Báo chí. Với vai trò quan trọng như vậy, việc có các quy định riêng về quảng cáo đối với loại hình báo chí là cần thiết, đúng theo chức năng, cơ cấu, tôn chỉ, mục đích hoạt động của cơ quan báo chí.

Tuy nhiên, các mạng xã hội, you tube… không phải là cơ quan báo chí, tiêu chí hoạt động cũng như đối tượng tham gia, tương tác cũng khác, hoạt động của các trang mạng xã hội còn chịu sự điều chỉnh bởi hệ thống các quy định về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng. Vì vậy, việc quy định và áp dụng đối với hoạt động quảng cáo trên mạng xã hội không giống như cơ quan báo chí, nhưng vẫn phải nhằm mục tiêu đảm bảo sự trung thực, chính xác của thông tin, bảo vệ quyền lợi cho người tiếp nhận, không gây phương hại đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội theo quy định của Luật Quảng cáo.

Xác định rõ ràng như thế, trong thời gian tới đây, các cơ quan hữu quan, đặc biệt là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng xác định rõ ràng hoạt động quản lý về quảng cáo trong thời gian tới theo hướng hiệu quả, trong đó, chú ý tới các giải pháp:

Thứ nhất, tiếp tục tuyên truyền, phổ biến và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm đã ban hành đến các tổ chức có liên quan nhằm thống nhất trong nhận thức để thực thi nghiêm túc các quy định của pháp luật về quảng cáo.

Thứ hai, trong năm 2022, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ tiến hành tổng kết 10 năm thi hành Luật Quảng cáo và các văn bản hướng dẫn nhằm nắm bắt sự thay đổi của hoạt động quảng cáo, phương tiện, phương thức quảng cáo mới để từ đó có những kiến nghị, đề xuất sửa đổi các quy định phù hợp với thực tiễn.

Thứ ba, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ tăng cường phối hợp với các bộ, ngành có liên quan sửa đổi, hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động quảng cáo cũng như trong công tác phối hợp thanh tra, kiểm tra, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về quảng cáo.

Thứ tư, Bộ sẽ tiến hành các hoạt động tập huấn, bồi dưỡng nâng cao chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng quản lý nhà nước về quảng cáo cho đội ngũ cán bộ, công chức từ Trung ương đến địa phương…