Quản lý nhà nước phải có thanh tra nhưng cần gọn nhẹ, hiệu quả

Nhiều vấn đề được các đại biểu Quốc hội đặt ra tại buổi thảo luận tổ chiều 26/5 đối với dự thảo Luật Thanh tra sửa đổi như hoàn thiện tổ chức và hoạt động thanh tra, thanh tra chuyên ngành, thanh tra cấp huyện và tránh chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động giữa thanh tra, kiểm toán và kiểm tra.

Hoàn thiện tổ chức và hoạt động thanh tra phải đặt trong tổng thể đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật nhất trí sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Thanh tra với những lý do được nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Việc sửa đổi Luật Thanh tra cũng là thực hiện nhiệm vụ lập pháp đã được đề ra tại Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.

Ủy ban Pháp luật cơ bản nhất trí với 5 nhóm quan điểm, nguyên tắc xây dựng Luật được nêu trong Tờ trình của Chính phủ, đồng thời đề nghị nhấn mạnh việc sửa đổi Luật Thanh tra cần bám sát các định hướng hoàn thiện pháp luật về thanh tra đã được đề ra tại Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV; đẩy mạnh phân quyền trên cơ sở phân định rành mạch và đề cao trách nhiệm của các cơ quan thanh tra, tăng cường kiểm tra, giám sát; khắc phục tình trạng chồng chéo, trùng lặp với hoạt động kiểm tra, kiểm toán.

“Việc đổi mới, hoàn thiện tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra phải đặt trong tổng thể đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; xử lý hài hòa mối quan hệ giữa Luật Thanh tra và các luật khác có quy định về thanh tra”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng lưu ý.

Một trong những vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm là Thanh tra Bộ và việc thành lập Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ. Dự thảo Luật quy định ở các Bộ, ngoài Thanh tra Bộ thì còn có Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ được thành lập theo yêu cầu quản lý, theo quy định của pháp luật chuyên ngành và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành với quy định của dự thảo, vì Luật Thanh tra hiện hành đã giao một số Tổng cục, Cục thuộc Bộ thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành, đáp ứng yêu cầu thực tế và theo điều ước quốc tế, một số luật chuyên ngành đã quy định việc thành lập cơ quan thanh tra chuyên ngành tại Tổng cục, Cục thuộc Bộ. Do đó, việc quy định thành lập cơ quan thanh tra tại một số Tổng cục, Cục thuộc Bộ là phù hợp với thực tiễn, đồng thời tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, minh bạch cho tổ chức và hoạt động của tổ chức thanh tra chuyên ngành tại các cơ quan này.

Về việc xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra; giữa hoạt động thanh tra với kiểm tra, kiểm toán, Ủy ban Pháp luật cho rằng, trên cơ sở nhận thức rõ thực trạng “hoạt động thanh tra, kiểm tra của các ngành dày đặc, gây bức xúc cho đối tượng thanh tra, kiểm tra”, dự thảo Luật đã bổ sung nhiều quy định nhằm khắc phục tình trạng chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra, giữa hoạt động thanh tra với kiểm tra, kiểm toán.

Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành với các quy định của dự thảo Luật; đồng thời, đề nghị tiếp tục rà soát, bổ sung, quy định rõ trách nhiệm phối hợp của các cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, kiểm toán với cơ quan thanh tra trong quá trình xây dựng định hướng chương trình, kế hoạch thanh tra; chỉnh lý quy định của dự thảo Luật về xử lý chồng chéo với hoạt động kiểm toán để thống nhất với quy định của Luật Kiểm toán nhà nước.

Đối với mô hình tổ chức Thanh tra huyện, đa số ý kiến tán thành tiếp tục duy trì mô hình tổ chức Thanh tra huyện như hiện nay. Việc duy trì, củng cố cơ quan thanh tra hành chính ở cấp huyện là cần thiết, bảo đảm tuân thủ chặt chẽ nguyên lý “ở đâu có quản lý thì ở đó có thanh tra”; bảo đảm phù hợp và thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ được giao cho Thanh tra huyện trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Luật Phòng, chống tham nhũng.

Quản lý nhà nước phải có thanh tra nhưng cần gọn nhẹ, hiệu quả

Phát biểu thảo luận tại tổ, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc chỉ rõ, bây giờ phân cấp, giao quyền lớn cho địa phương với nhiều tài sản, đất đai của Nhà nước… nên cần có bộ máy để làm công tác thanh tra, hỗ trợ cho công tác quản lý nhà nước.

Theo Chủ tịch nước, đã quản lý nhà nước thì phải có thanh tra, Tổng cục nên có một bộ phận để thực hiện nhiệm vụ thanh tra. Còn thanh tra sở thì cần tính toán lại, nên tăng cường thanh tra nhà nước ở các cấp hơn là thanh tra sở. Nếu có thì Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố cũng phải tính toán cụ thể, để bảo đảm bộ máy thanh tra gọn nhẹ nhưng phải có hiệu lực, hiệu quả. Tránh tình trạng thanh tra nhiều nhưng không phát hiện được tiêu cực.

Bên cạnh đó, quản lý đoàn thanh tra là vấn đề rất lớn, rất quan trọng. Nếu việc quản lý đoàn thanh tra lỏng lẻo, tự do giao lưu thì không bảo đảm tính độc lập của cơ quan thanh tra, do đó phải có quy định quản lý chặt đoàn thanh tra hơn trong quá trình thanh tra một vụ việc được giao.

Các đại biểu Nguyễn Minh Đức, Trần Thị Diệu Thúy (TPHCM) chỉ rõ, những bất cập trong tổ chức và hoạt động của Thanh tra huyện hiện nay không phải do thiết chế này không còn phù hợp mà do chưa được quan tâm bố trí đủ nguồn lực để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao. Do đó, cần có giải pháp hiệu quả khắc phục hạn chế này.