Quan hệ đối ngoại giữa ASEAN, các đối tác được mở rộng và đi vào chiều sâu

Thứ 2, 07/10/2013 | 14:40:00 [(GMT +7)] A A

Năm 2013, ASEAN kỷ niệm lần thứ 46 Ngày thành lập trong bối cảnh Hiệp hội đang trong giai đoạn hình hành Cộng đồng ASEAN vào 31/12/2015. Quan hệ đối ngoại giữa ASEAN, các đối tác được mở rộng và đi vào chiều sâu. Các bên đối thoại đánh giá cao sự phát triển sâu rộng trong quan hệ hợp tác cùng có lợi với ASEAN, nhấn mạnh quan hệ này đã góp phần thúc đẩy hòa bình, ổn định và thịnh vượng chung của khu vực.

Quan hệ đối ngoại giữa ASEAN, các đối tác được mở rộng và đi vào chiều sâu

Quan hệ đối ngoại của ASEAN tiếp tục được mở rộng và đi vào chiều sâu thông qua các khuôn khổ ASEAN 1 (quan hệ ASEAN với từng nước Đối thoại), ASEAN 3 (Quan hệ ASEAN với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc), Cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn an ninh khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMMplus).

Nhìn chung, các đối tác coi trọng quan hệ với ASEAN, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình, tích cực hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng, triển khai kết nối khu vực. Các nước và tổ chức bên ngoài tiếp tục quan tâm và mong muốn đặt quan hệ với ASEAN; đến nay, đã có 74 nước cử Đại sứ tại ASEAN và 37 Ủy ban ASEAN tại nước thứ 3/tổ chức quốc tế được thiết lập. Hợp tác Đông Á qua các khuôn khổ ASEAN 3 và EAS được tăng cường và tiếp tục phát triển năng động. Quan hệ của ASEAN với từng bên Đối thoại tiếp tục phát triển tích cực và thực chất.

Về quan hệ giữa ASEAN với Trung Quốc, thời gian qua, quan hệ hai bên được mở rộng sang một số lĩnh vực mới và được làm sâu sắc hơn thông qua việc hình thành một số cơ chế mới, trong đó có việc Trung Quốc lập Quỹ Hợp tác Biển ASEAN – Trung Quốc trị giá 3 tỷ Nhân dân tệ, cho ASEAN vay tín dụng bổ sung trị giá 10 tỷ USD, góp thêm 5 triệu USD cho Quỹ Hợp tác chung ASEAN – Trung Quốc… Cùng với đó, Kế hoạch Hành động ASEAN – Trung Quốc 2011 – 2015 đang được triển khai tích cực và hiệu quả với 180 dự án và hoạt động đang được triển khai hoặc hoàn tất.

Tại cuộc họp tham vấn SOM ASEAN – Trung Quốc (2 – 3/4/2013), Trung Quốc cam kết hỗ trợ ASEAN 25 tỷ USD tín dụng cho các dự án kết nối và phát triển hạ tầng; cấp 2,5 triệu USD lập một trung tâm chuyển giao công nghệ ASEAN, hỗ trợ lập 10 Phòng thí nghiệm tại các nước ASEAN. Hai bên triển khai nhiều hoạt động hữu ích và thiết thực để kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ đối tác chiến lược trong năm 2013, trong đó, đáng chú ý là đã tổ chức họp Hội nghị đặc biệt các Ngoại trưởng ASEAN – Trung Quốc (29/8/2013) tại Bắc Kinh (Trung Quốc). Sau 10 năm thiết lập quan hệ đối tác chiến lược, quan hệ ASEAN và Trung Quốc đạt được nhiều kết quả to lớn. Kim ngạch thương mại song phương tăng từ 78 tỷ USD lên 400 tỷ USD vào năm 2012. Trung Quốc liên tục 10 năm liền là bạn hàng lớn nhất của ASEAN, ASEAN là bạn hàng lớn thứ 3 của Trung Quốc. Năm 2012, đầu tư hai chiều giữa Trung Quốc và ASEAN vượt quá 100 tỷ đô la Mỹ. ASEAN là thị trường đầu tư bên ngoài lớn nhất của Trung Quốc. Đi lại giữa người dân hai bên tăng từ gần 4 triệu người lên 15 triệu người mỗi năm… Tại Hội nghị này, hai bên nhất trí tiếp tục tăng cường giao lưu các cấp, đặc biệt là giao lưu hữu nghị nhân dân, để tăng cường sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau; tiếp tục thúc đẩy nhất thể hóa kinh tế khu vực, cùng nhau mở cửa hơn nữa thị trường, nâng cao trình độ tự do hóa, tiện lợi hóa thương mại; tạo cục diện mới về hợp tác trên biển. Hai bên cũng nhất trí tiếp tục làm tốt công tác quy hoạch xây dựng kết nối hạ tầng, nhanh chóng xác định và thực thi các dự án hợp tác lớn. Ngoài ra, các bên cũng đồng ý tiếp tục triển khai giao lưu và đối thoại trong lĩnh vực an ninh – quốc phòng, tăng cường điều phối, tích cực tham gia vào các công việc của khu vực và quốc tế, cùng nhau duy trì quyền lợi chính đáng và hợp pháp của các quốc gia đang phát triển… Tổ chức họp lần thứ 6 quan chức cao cấp (SOM) ASEAN – Trung Quốc và cuộc họp lần thứ 9 Nhóm công tác chung ASEAN – Trung Quốc về triển khai Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) (14 – 15/9/2013) tại Tô Châu (Trung Quốc). Các nước đã đạt được nhất trí bước đầu về những bước đi sắp tới cho việc xây dựng COC. Theo đó, hai bên khẳng định, cấp SOM ASEAN – Trung Quốc về DOC, với tư cách là cơ chế chính để xây dựng COC cần phải quyết tâm và nỗ lực hơn nữa trong nhiệm vụ này; đồng thời, giao cho Nhóm Công tác chung và các cơ chế trực thuộc có thể được lập sau này hỗ trợ cấp SOM trao đổi về việc xây dựng COC. Cấp SOM cũng có nhiệm vụ định kỳ báo cáo tiến độ xây dựng COC lên Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN – Trung Quốc hàng năm. Các nước cũng chia sẻ Bộ Quy tắc ứng xử (COC) cần được xây dựng và nâng cao hơn trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản đã được thống nhất trong các văn kiện đã có giữa ASEAN và Trung Quốc, nhất là Tuyên bố DOC năm 2002, Tuyên bố chung Cấp cao ASEAN – Trung Quốc kỷ niệm 10 năm DOC, kết luận của các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN – Trung Quốc tháng 6 và tháng 8/2013 vừa qua.

Về quan hệ ASEAN với Nhật Bản: Bên cạnh việc thúc đẩy thực hiện các thỏa thuận, cam kết đã ký kết, trong năm 2013, Nhật Bản tăng cường hợp tác về ứng dụng công nghệ vệ tinh trong quản lý thiên tai, ngoại giao, y tế toàn cầu, tăng trưởng xanh chống biến đổi khí hậu và quản lý đô thị hóa. Nhật Bản đã đề xuất 33 dự án hợp tác trọng điểm trên nhiều lĩnh vực và cam kết hỗ trợ ODA trị giá 500 tỷ Yên cho các nước Mê-kông để phát triển hạ tầng trong 3 năm tới. Hai bên đang nỗ lực tổ chức thành công Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 40 năm quan hệ ASEAN – Nhật Bản, dự kiến vào tháng 12/2013.

Quan hệ ASEAN với Ấn Độ:Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 20 năm quan hệ ASEAN – Ấn Độ (tháng 12/2012) đã quyết định nâng quan hệ hai bên lên Đối tác chiến lược. Tại Hội nghị, các nhà Lãnh đạo ASEAN và Ấn Độ đánh giá tích cực về những bước phát triển và kết quả quan trọng đạt được trong quan hệ đối tác ASEAN – Ấn Độ qua 20 năm, đóng góp tích cực vào việc tăng cường hiểu biết và tin cậy giữa các nước ASEAN và Ấn Độ, cũng như cho hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực.

Năm 2011, kim ngạch giữa ASEAN và Ấn Độ đạt 74,9 tỷ USD, tăng 43% và vượt mục tiêu 70 tỷ USD của năm 2012. Hiện Ấn Độ là đối tác thương mại lớn thứ 6 của ASEAN. ASEAN và Ấn Độ cũng vừa đạt thỏa thuận về kết thúc đàm phán các Hiệp định về Thương mại Dịch vụ và Đầu tư, tiến tới hình thành Khu vực mậu dịch tự do ASEAN – Ấn Độ toàn diện. ASEAN hoan nghênh chính sách “Hướng Đông” của Ấn Độ, hỗ trợ ASEAN xây dựng cộng đồng, triển khai kết nối và tăng cường vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực. ASEAN đánh giá cao những đóng góp và hợp tác hiệu quả của Ấn Độ dành cho ASEAN trong liên kết khu vực, xây dựng Cộng đồng ASEAN, tăng cường kết nối khu vực, với nhiều chương trình hợp tác hiệu quả được thực hiện trong Kế hoạch Hành động 2010 – 2015, Sáng kiến Liên kết ASEAN (IAI), và thông qua các Quỹ Hợp tác ASEAN – Ấn Độ, Quỹ Phát triển Khoa học Công nghệ ASEAN – Ấn Độ và Quỹ Xanh ASEAN – Ấn Độ. Hai bên khẳng định quyết tâm đạt mục tiêu 100 tỷ USD thương mại hai chiều vào năm 2015, sớm ký kết các Hiệp định về Thương mại Dịch vụ và Hiệp định về Đầu tư ASEAN – Ấn Độ; tham gia tích cực trong đàm phán Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP); gia tăng kết nối về cả hàng không, hàng hải, đường bộ và kỹ thuật số, xây dựng Hành lang Kinh tế Mekong – Ấn Độ; phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa. Hai bên cũng sẽ tăng cường hợp tác về văn hóa, giáo dục, phát triển nguồn nhân lực, khoa học công nghệ, công nghệ thông tin và giải quyết các thách thức về biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, năng lượng, đô thị hóa, quản lý thiên tai, ma túy… Ấn Độ khẳng định hỗ trợ kết nối ASEAN, thúc đẩy các dự án kết nối Ấn Độ – ASEAN cả về đường bộ, đường không, hàng hải, kỹ thuật số…

Với Hoa Kỳ:Hai bên nhất trí họp Cấp cao hàng năm và tiếp tục thúc đẩy quan hệ đối thoại lên tầm chiến lược.Hoa Kỳ tiếp tục khẳng định chính sách tăng cường gắn kết hơn nữa với khu vực, cam kết thúc đẩy hợp tác với ASEAN về tất cả các mặt: Chính trị, an ninh, kinh tế và giao lưu nhân dân, hỗ trợ ASEAN xây dựng thành công Cộng đồng vào năm 2015.

Với EU(Việt Nam là nước điều phối quan hệ ASEAN – EU): Việt Nam tích cực phát huy vai trò nước điều phối quan hệ và đã tổ chức thành công Cuộc họp quan chức cao cấp ASEAN – EU (5/2013) để xác định hướng triển khai các biện pháp nhằm thúc đẩy quan hệ hai bên trong thời gian tới. Hai bên nhất trí phối hợp triển khai toàn diện hơn Kế hoạch hành động thúc đẩy Quan hệ Đối thoại tăng cường ASEAN – EU (2013 – 2017) và Kế hoạch công tác Đầu tư và Thương mại ASEAN – EU. ASEAN hoan nghênh đóng góp hiệu quả của EU vào quá trình liên kết khu vực thông qua các chương trình cụ thể như: Chương trình hỗ trợ nhiều năm (MIP) giai đoạn 2011 – 2013, Hỗ trợ liên kết khu vực ASEAN (ARISE) và Cơ chế Đối thoại Khu vực ASEAN – EU (READI). Hai bên cũng ghi nhận tiến triển đàm phán về Khu vực mậu dịch tự do (FTA) giữa EU và một số thành viên ASEAN, coi đây là bước đệm quan trọng tiến tới FTA giữa hai khu vực.

Tại PMC 1 với EU dịp AMM vừa qua (tháng 7/2013), EU khẳng định coi trọng quan hệ với ASEAN, tiếp tục ủng hộ ASEAN xây dựng Cộng đồng và phát huy vai trò trung tâm ở khu vực; coi việc nâng cao hơn nữa quan hệ với ASEAN là ưu tiên của EU, mong muốn hướng tới xây dựng khu vực mậu dịch tự do (FTA) ASEAN – EU.

Với một số đối tác khác:Hàn Quốc thông báo cấp 10 triệu USD tài trợ cho các dự án IAI giai đoạn 2013 – 2018. Canada thông báo tài trợ 10 triệu đô la Canada cho các dự án hợp tác hai bên trong 3 năm. Niu Di-lân tiếp tục Chương trình học bổng ASEAN – Niu Di-lân, Sáng kiến Lãnh đạo doanh nghiệp trẻ, Quản lý Thảm họa và ứng phó khẩn cấp, Chương trình Ngoại giao nông nghiệp. ASEAN cũng đã nhất trí tổ chức Hội nghị Cấp cao kỷ niệm với Úc và Hàn Quốc trong năm 2014 và Niu-Di lân năm 2015.

Hợp tác, ứng phó với các thách thức khu vực và toàn cầu, thúc đẩy họp tác tiểu vùng, trong đó có tiểu vùng Mê-kông:ASEAN tiếp tục đẩy mạnh hợp tác nhằm ứng phó với các thách thức, nhất và các thách thức an ninh phi truyền thống như: Thiên tai, dịch bệnh, tội phạm xuyên quốc gia… ASEAN đã tiếp tục thực hiện các chương trình hợp tác đa dạng trong ASEAN cũng như giữa ASEAN với bên ngoài trong nhiều khuôn khổ khác nhau như: Hiệp định ASEAN về Quản lý Thảm họa và ứng phó khẩn cấp (ADDMER); vận hành Trung tâm Điều phối hỗ trợ nhân đạo (AHA), đối thoại và chia sẻ thông tin, kinh nghiệm với các tổ chức quốc tế và khu vực khác nhau trên thế giới…; đồng thời, tích cực bàn biện pháp triển khai Kế hoạch hành động thực hiện Tuyên bố Bali III nhằm tăng cường phối hợp lập trường và hành động về các vấn đề toàn cầu thuộc quan tâm chung của khu vực, trong đó có các vấn đề an ninh phi truyền thống và ứng phó với các thách thức đang nổi lên.

Hợp tác tiểu vùng, trong đó có Tiểu vùng Mê-kông cũng được thúc đẩy và đạt nhiều kết quả cụ thể. Các khuôn khổ hợp tác Tiểu vùng Mê-kông với các Đối tác quan trọng như: Nhật Bản, Mỹ, Hàn Quốc… đang từng bước phát huy hiệu quả theo hướng thực chất và tập trung vào những lĩnh vực có lợi ích thiết thực cho các nước Tiểu vùng Mê-kông, trong đó có phát triển kinh tế, hạ tầng, xóa đói giảm nghèo, phát triển bền vững, bảo đảm nguồn nước Mê-kông. Đáng chú ý, tại các Hội nghị Mê-kông dịp AMM 46 vừa qua, ASEAN và Hàn Quốc đã nhất trí xây dựng Chương trình hành động Mê-kông – Hàn Quốc và tổ chức năm giao lưu Mê-kông – Hàn Quốc 2014; Bên cạnh đó, Hoa Kỳ tái khẳng định cam kết trong nhiệm kỳ II của Tổng thống Obama về khu vực và hợp tác với Mê-kông, nhấn mạnh hợp tác bảo vệ nguồn nước, thiên tai, biến đổi khí hậu, nước biển dâng…

Ngoài ra, các chương trình, dự án hợp tác Tiểu vùng Mê-kông cũng chú trọng gắn kết với Kế hoạch Tổng thể về Kết nối ASEAN, Kế hoạch công tác IAI nhằm tăng tính đồng bộ, bổ sung và hiệu quả với nhau.

Việc thúc đẩy quan hệ và làm sâu sắc quan hệ giữa ASEAN với các Đối tác, góp phần quan trọng trong việc khuyến khích các Đối tác gắn kết hơn với khu vực, tham gia hợp tác xây dựng và đóng góp tích cực vào các mục tiêu chung là hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực, đồng thời hỗ trợ thiết thực ASEAN xây dựng Cộng đồng vào năm 2015.

Theo Dangcongsan.vn

Theo Dangcongsan.vn