Phù hợp thực tiễn từng vùng

Nhân dân thôn Dinh Chùa, xã Tú Đoạn, huyện Lộc Bình xây nhà văn hóa

Cách đây gần 2 năm, hưởng ứng phong trào xây dựng nông thôn mới, 126 hộ gia đình ở thôn Ngã Tư, xã Tô Hiệu, huyện Bình Gia đã đóng góp công sức, mặt bằng để xây dựng nhà văn hóa với tổng trị giá hơn 250 triệu đồng. Nhà văn hóa không chỉ đảm bảo quy mô theo quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch mà còn đậm nét văn hóa nhà sàn của Bình Gia. Từ khi có nhà văn hóa, mọi sinh hoạt cộng đồng của thôn Ngã Tư từ cưới hỏi, văn nghệ, học tập… đều được tổ chức tập trung tại đây. Ông Hoàng Đăng Phù, Chủ tịch UBND xã, Trưởng Ban Quản lý xây dựng nông thôn mới xã Tô Hiệu cho biết: qua quá trình hoạt động có thể khẳng định nhà văn hóa thôn Ngã Tư không chỉ đạt chuẩn về quy mô mà còn thực sự phát huy được hết công năng, là nơi để bà con trong thôn sinh hoạt tập thể, tăng tính gắn kết cộng đồng.

Đối chiếu với 1 số quy định trong Thông tư 06/2011/TT-BVHTTDL ngày 8/3/2011 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định mẫu về tổ chức, hoạt động và tiêu chí của nhà văn hóa – khu thể thao thôn như: có trên 80 chỗ ngồi trở lên, diện tích sân tập thể thao đơn giản và công trình phụ trợ nhà văn hóa… thì nhà văn hóa thôn Ngã Tư đều đạt. Chỉ cần bổ sung thêm một số trang thiết bị là nhà văn hóa này đạt tiêu chí văn hóa trong xây dựng nông thôn mới.

Thế nhưng nếu áp dụng cứng Thông tư này cho tất cả các xã trên địa bàn tỉnh thì sẽ nảy sinh nhiều bất hợp lý. Chỉ xét riêng về quy mô có từ 80 chỗ ngồi trở lên đã thấy không khả thi. Nếu như những thôn đông dân, trên 100 hộ gia đình như Tô Hiệu thì quy mô này là hợp lý. Nhưng Lạng Sơn còn rất nhiều thôn, bản ít dân. Có thôn dưới 40 hộ gia đình, cá biệt có những thôn chỉ từ 5-10 hộ. Như vậy nếu cứ xây dựng theo quy mô quy định của Trung ương thì sẽ gây lãng phí bởi không sử dụng hết công năng. Mặt khác nguồn lực của tỉnh và sức đóng góp của nhân dân cũng không đủ sức để đáp ứng được yêu cầu trên cho tất cả các thôn. Ông Lăng Văn Thạch, Bí thư Đảng ủy, Trưởng ban xây dựng nông thôn mới xã Chi Lăng, huyện Chi Lăng nêu vấn đề: trên địa bàn xã có những thôn tập trung đông dân, nhiều nhất là gần 120 hộ, nhưng cũng có những thôn khó khăn, chia cắt, số hộ chỉ trên 40, như vậy nếu áp dụng chung quy mô nhà văn hóa là không sát thực.

Theo con số thống kê, hiện nay 2.141 thôn, khối phố trên địa bàn tỉnh đã có gần 1.700 nhà văn hóa, tỷ lệ đạt 78,5%. Thế nhưng trước đây các thôn đều vận dụng điều kiện quỹ đất, nguồn lực và nhu cầu thực tiễn để xây dựng, vì vậy hầu hết không đạt chuẩn về quy mô. Trước thực trạng đó, Ban chỉ đạo tỉnh về xây dựng nông thôn mới đã chỉ đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch bám sát vào quy định của Trung ương, nhưng có hướng dẫn cụ thể để phù hợp với điều kiện thực tiễn của Lạng Sơn. Ngày 10/4/2014, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành hướng dẫn số 354 về thực hiện tiêu chí văn hóa và tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa trong bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới.

Hướng dẫn đã cụ thể hóa từng nội dung các tiêu chí có liên quan đến văn hóa, trong đó có hướng dẫn cụ thể quy mô nhà văn hóa thôn. Trong đó quy mô nhà văn hóa được áp dụng cho từng khu vực. Cụ thể giảm dần theo các xã khu vực I, II, III. Đồng thời trong cùng một xã, thôn có dưới 80 hộ dân thì hội trường nhà văn hóa có thể có quy mô thấp hơn, song phải đảm bảo đủ chỗ ngồi cho nhân dân đến tham gia sinh hoạt (tối thiểu 50 chỗ ngồi trở lên). Ngay cả trường hợp sử dụng trụ sở thôn hoặc đình làng có trang thiết bị và nội dung hoạt động theo tiêu chuẩn văn hóa thì cũng được công nhận là đã có nhà văn hóa thôn.

Tiêu chí văn hóa được coi là một trong những tiêu chí khó thực hiện nhất trong bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới, bởi có rất nhiều quy định liên quan. Việc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành hướng dẫn cụ thể là rất thiết thực, giúp tháo gỡ khó khăn cho các xã, đẩy nhanh tiến độ xây dựng nông thôn mới trên địa bàn. Trong đó việc hướng dẫn quy mô nhà văn hóa theo khu vực và quy mô dân số của thôn là phù hợp với thực tiễn.