Phát triển sản xuất nông nghiệp để xây dựng nông thôn mới

Những mô hình hay

Theo Tổ công tác giúp việc (Ban chỉ đạo Chương trình xây dựng nông thôn mới), mặc dù giai đoạn đầu chưa được bố trí nguồn lực hỗ trợ nhưng sau khi được Ban chỉ đạo chấn chỉnh, tập trung chỉ đạo, công tác phát triển sản xuất, tăng thu nhập cho người dân ở 11 xã điểm đã có chuyển biến tích cực và đạt được những kết quả khả quan. Đến nay, đã có 8/11 xã hoàn thiện quy hoạch chi tiết về nông nghiệp. Các địa phương đã xây dựng phương án phát triển sản xuất, tăng thu nhập cho nông dân. Xã nào cũng có ba, bốn mô hình sản xuất có hiệu quả.

Phần lớn người dân các xã điểm đều phấn khởi và tin vào sự thành công của Chương trình xây dựng nông thôn mới. Các xã điểm đã vận dụng cơ chế phù hợp trong thực hiện tiêu chí thu nhập, tỷ lệ lao động được đào tạo, chuyển dịch cơ cấu lao động nông nghiệp.

Chủ tịch UBND xã Thụy Hương, huyện Chương Mỹ (Hà Nội) Nguyễn Đức Học cho biết, đến nay, xã đã xây dựng được ba dự án trồng hoa, cây ăn quả và rau an toàn, bước đầu đã cho kết quả tốt, nhất là dự án trồng rau an toàn 79,5 ha tại xứ đồng Cầu Mới, thôn Chúc Đồng. Xã phối hợp Công ty Tokin xuống giống cho 90/200 hộ xã viên, diện tích hơn 5 ha với hơn 20 chủng loại rau, đã cho thu hoạch 160 tấn. Công ty Tokin đưa ra các giống rau, giá của từng loại rồi khoán cho các hộ xã viên trồng. Theo đó, khoán một sào cải chíp thu hoạch hai tạ tương đương 1,4 triệu đồng. Nếu xã viên thu hoạch được ba tạ/sào khoán đó thì một tạ chênh lệch công ty vẫn thu mua với giá hợp lý, nhờ vậy nông dân yên tâm sản xuất.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam Võ Văn Gặp đánh giá, từ khi xây dựng thí điểm mô hình nông thôn mới tại xã Tam Phước, huyện Phú Ninh, phong trào phát triển sản xuất được nhân dân tích cực hưởng ứng, nhất là thực hiện công tác dồn điền, đổi thửa, tạo thuận lợi cho sản xuất hàng hóa như sản xuất lúa giống, lúa chất lượng cao, dưa hấu an toàn. Cơ giới hóa trong nông nghiệp tăng gấp năm lần so với trước; phong trào cải tạo vườn tạp, phát triển chăn nuôi, ngành nghề ở nông thôn đã được người dân tham gia thực hiện. Các hình thức tổ chức sản xuất được củng cố và thành lập mới để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế tại địa phương. Năm 2010, giá trị sản xuất đạt 160,620 tỷ đồng, tăng 26,4% so với năm 2009; thu nhập bình quân đạt 12,2 triệu đồng/người/năm, tăng gần 1,2 lần thu nhập bình quân chung của tỉnh ở khu vực nông thôn; tỷ lệ lao động trong độ tuổi làm việc trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp hiện còn 57,98%. Phó Chủ tịch UBND xã Tân Thông Hội, huyện Củ Chi (TP Hồ Chí Minh) Phan Thị Cẩm Nhung cho biết, đến nay, xã đã hoàn thành 15/19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới; đã có hơn 57% số lao động qua đào tạo nghề, có 10.000 lao động sau đào tạo đã có việc làm tại các nhà máy, xí nghiệp. Từ nguồn vốn của chương trình, xã đầu tư cho giao thông, thủy lợi, văn hóa, giáo dục phục vụ nhu cầu thiết thực của người dân. Thu nhập bình quân của nông dân trong xã ở thời điểm cuối năm 2010 là 24,2 triệu đồng/người/năm, cao hơn so với mức bình quân của huyện (18,6 triệu đồng/người/năm). Xã Thanh Chăn, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên đã dựa trên lợi thế của địa phương xây dựng vùng sản xuất lúa gạo đặc sản với 12 ha, gắn với thương hiệu 'gạo Điện Biên' tạo vùng chuyên cây vụ đông mới hơn 50 ha; đưa cây ăn quả vào 12,5 ha ở các vườn hộ. Ngoài ra, còn xây dựng ba điểm nuôi trồng thủy sản tập trung hơn 28 ha; ba mô hình trồng nấm ăn, nấm dược liệu và bốn mô hình chăn nuôi bò sinh sản, gia cầm.

Cần những giải pháp đột phá

Mặc dù sản xuất nông nghiệp ở các xã điểm thời gian qua đã có những thành quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, việc phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống nhân dân vẫn còn những hạn chế cần giải quyết. Theo Thứ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hồ Xuân Hùng, việc tuyên truyền về xây dựng nông thôn mới chưa được chú trọng, nên chưa tạo được sự đồng thuận cao trong xã hội; công tác quy hoạch chưa thật sự hiệu quả. Trong khi đó, năng lực của đội ngũ tư vấn quy hoạch nông thôn mới còn nhiều hạn chế. Nhiều điểm mô hình chưa được nhân rộng, các hướng dẫn của các bộ, ngành còn bất cập. Thí dụ như ách tắc về nguồn vốn hỗ trợ, vốn không thiếu nhưng việc bố trí bảo đảm nguồn vốn cho dân chưa kịp thời. Vì vậy, để nông dân thật sự vào cuộc không phải đơn giản, không phải nơi nào cũng huy động sức dân tốt như xã Tân Thông Hội. Mấu chốt là từng địa phương cần tìm ra lợi thế của mình để phát huy. Điển hình như xã Hải Đường, huyện Hải Hậu (Nam Định) phát triển VAC gắn với ngành nghề nông thôn. Xã Thụy Hương, huyện Chương Mỹ (TP Hà Nội) trồng rau, hoa phục vụ cho đô thị là hướng đi đúng. Hiện nay, ở một số xã vẫn tồn tại tình trạng sản xuất manh mún, mô hình nhỏ lẻ thuộc hộ hoặc nhóm hộ. Sản phẩm chưa tiêu biểu cho năng suất cao, chất lượng tốt và giá thành hạ, thu nhập của người dân có tăng nhưng còn ở mức thấp… Ở một số nơi chỉ chú trọng đến phát triển hạ tầng, thiếu kinh nghiệm chỉ đạo sản xuất, nhất là sản xuất hàng hóa quy mô lớn. Hơn nữa, vốn đầu tư cho lĩnh vực sản xuất rất thấp, chỉ chiếm khoảng 12% tổng vốn đã sử dụng ở 11 điểm.

Theo Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát, việc xây dựng nông thôn mới thời gian tới các địa phương cần coi trọng cả phát triển nông nghiệp lẫn phát triển phi nông nghiệp. Việc đào tạo nghề cho nông dân phải gắn với mô hình cụ thể, sát thực tế. Thí dụ, vùng thủy sản nên dạy cách nuôi trồng thủy sản, vùng lúa đào tạo kỹ thuật thâm canh lúa, vùng cao-su đào tạo công nhân cạo mủ cao-su… Các địa phương phải xác định dạy nghề đúng, trúng với mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội của địa phương mình và xúc tiến mạnh hơn nữa để thúc đẩy phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho nông dân.