Phát triển ngành quản lý đất đai theo hướng hiện đại hóa, kinh tế hóa vì mục tiêu phát triển bền vững

Ngành đã có hệ thống tổ chức ở tất cả bốn cấp hành chính với lực lượng cán bộ, công chức, viên chức hơn hai vạn người, thực hiện các chức năng nhiệm vụ trong 13 lĩnh vực quản lý Nhà nước về đất đai. Trong bối cảnh hiện nay, để phù hợp xu hướng chung của thế giới và cũng như để đáp ứng yêu cầu cấp thiết của Việt Nam, ngành cần tiếp tục phát triển hơn nữa theo hướng hiện đại hóa, kinh tế hóa, phục vụ mục tiêu phát triển bền vững.

Những thành tựu

Kể từ khi được thành lập cách đây 65 năm, trải qua những chặng đường lịch sử, ngành quản lý đất đai đã từng bước lớn mạnh và trưởng thành, khẳng định được vị trí của mình trong hệ thống quản lý Nhà nước, đã có những đóng góp to lớn vào sự nghiệp giải phóng dân tộc cũng như xây dựng và phát triển đất nước. Trong bất cứ giai đoạn phát triển lịch sử nào của dân tộc, của đất nước, ngành luôn nỗ lực thực hiện tốt chủ trương của Đảng, Nhà nước về đất đai. Những quyết sách đúng đắn đã trở thành cơ sở quan trọng để giải quyết các mối quan hệ về đất đai trong xã hội, trở thành động lực quan trọng, góp phần to lớn vào công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, phát triển đất nước.

Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, các hoạt động của ngành đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng góp phần đẩy mạnh sự nghiệp phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế, từng bước “nắm chắc, quản chặt, khai thác có hiệu quả” nguồn tài nguyên đất đai. Cụ thể là:

Đã xây dựng, trình ban hành và ban hành theo thẩm quyền hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về đất đai phù hợp yêu cầu nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo ra nguồn nội lực to lớn thúc đẩy sản xuất phát triển, thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài. Công tác quản lý Nhà nước của ngành đã đi vào nền nếp, góp phần giải phóng và đưa đất đai trở thành nguồn lực quan trọng trong phát triển kinh tế, bảo đảm an ninh lương thực, góp phần xóa đói, giảm nghèo.

Hoạt động điều tra cơ bản như điều tra thổ nhưỡng, đánh giá đất; đo đạc bản đồ, thống kê, kiểm kê đất đai được tăng cường để “nắm chắc” chất lượng đất, diện tích các loại đất làm cơ sở cho việc phân vùng kinh tế, phân bổ lực lượng lao động, dân cư và phát triển đô thị góp phần vào việc hoạch định chiến lược phát triển kinh tế – xã hội, cung cấp dữ liệu “đầu vào” cho các ngành, lĩnh vực kinh tế – xã hội.

Công tác đo đạc lập bản đồ địa chính, đăng ký đất đai, lập hồ sơ địa chính, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, xây dựng hệ thống thông tin đất đai được chú trọng. Hệ thống bản đồ địa chính sử dụng công nghệ số đã được xây dựng để đáp ứng yêu cầu về chất lượng, phục vụ cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất. Đến nay, đã cấp được hơn 30 triệu Giấy chứng nhận cho các cá nhân, hộ gia đình và tổ chức với diện tích gần 18 triệu ha. Công tác lưu trữ, thông tin đất đai đang từng bước được hiện đại hóa, đáp ứng yêu cầu tra cứu, sử dụng cho các mục tiêu khác nhau.

Công tác lập và quản lý quy hoạch được triển khai thực hiện ở cả bốn cấp từ Trung ương đến cấp tỉnh, huyện, xã góp phần quan trọng trong thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội của cả nước và từng địa phương trong giai đoạn 2001 – 2010. Quỹ đất của quốc gia cơ bản được giao cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân quản lý, sử dụng một cách hiệu quả. Diện tích đất trống đồi núi trọc dần được phủ xanh.

Từ những hoạt động quản lý Nhà nước về đất đai, nhu cầu về mặt bằng đất đai cho các mục tiêu phát triển như dành quỹ đất cho xây dựng hệ thống đường giao thông, cầu cống, hạ tầng kỹ thuật, phát triển các khu, cụm công nghiệp, khu đô thị, dân cư, công trình công cộng như trường học, bệnh viện, khu vui chơi, giải trí, bố trí các công trình quốc phòng, an ninh … đã được đáp ứng với hiệu quả cao. Quyền sử dụng đất được trao cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân qua đó đã từng bước giải quyết tốt tình trạng khiếu nại, tranh chấp đất đai, góp phần ổn định trật tự xã hội. Quyền sử dụng đất đã trở thành hàng hóa trong thị trường bất động sản, khơi thông nguồn vốn cho đầu tư phát triển. Nguồn thu từ đất đai cho ngân sách Nhà nước ngày càng tăng nhanh. Chỉ tính trong 5 năm từ khi có Luật Đất đai 2003, từ năm 2004 tới năm 2009, mức thu đã gấp 10 lần, từ 4.000 tỷ đồng lên 40.000 tỷ đồng. Để ghi nhận vai trò và truyền thống của ngành, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định lấy ngày 3-10 hằng năm là Ngày truyền thống ngành quản lý đất đai Việt Nam.

Định hướng phát triển

Ngành quản lý đất đai Việt Nam đang đứng trước những điều kiện phát triển rất thuận lợi. Đó là sự quan tâm, đầu tư của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội. Tuy nhiên, những thách thức mà ngành phải đối mặt cũng không nhỏ. Đó là áp lực do tài nguyên đất đai đang cạn kiệt, bị suy thoái, hủy hoại dưới tác động tự nhiên và hoạt động của con người, đặc biệt dưới tác động của biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường, bên cạnh sức ép gia tăng nhu cầu sử dụng đất do tăng dân số, nhu cầu lương thực, phát triển công nghiệp, hạ tầng và đô thị…

Để nắm bắt những thời cơ, điều kiện thuận lợi và vượt qua những thách thức, sự phát triển của ngành quản lý đất trong thời gian tới sẽ tập trung vào hai nội dung như sau:

Một là, tiếp tục phát triển ngành theo hướng kinh tế hóa, nâng tầm đóng góp cho phát triển kinh tế – xã hội.

Phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội bền vững là yêu cầu xuyên suốt trong công tác quản lý đất đai. Vì vậy, phát triển theo hướng kinh tế hóa để nâng tầm đóng góp của ngành cho phát triển kinh tế – xã hội trở thành chủ trương nhất quán của ngành từ Trung ương đến địa phương. Kinh tế hóa quản lý đất đai phải được thể hiện thông qua thị trường hóa tài nguyên đất, trong đó nhiệm vụ trọng tâm là tạo ra cơ sở pháp lý; xây dựng và phát triển tổ chức bộ máy đủ năng lực để triển khai thực hiện chủ trương kinh tế hóa và có cơ chế giám sát thực hiện. Cần xây dựng và phát triển thị trường quyền sử dụng đất và bất động sản theo hướng công khai, minh bạch; xây dựng cơ chế phù hợp để công tác định giá xác thực với giá trị đất theo nguyên tắc người sử dụng đất, hưởng lợi từ tài nguyên đất, được cung cấp dịch vụ này, phải trả tiền nhằm bảo đảm công bằng xã hội, tăng thu ngân sách từ đất để giảm gánh nặng ngân sách chi cho công tác quản lý.

Bảo đảm quỹ đất cho phát triển kinh tế, phục vụ mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đồng thời bảo đảm an ninh, quốc phòng, an ninh lương thực, bảo vệ môi trường là những yêu cầu của phát triển bền vững. Để đáp ứng yêu cầu đó, ngành tiếp tục nghiên cứu sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về đất đai. Đặc biệt, Luật Đất đai đang được xem xét sửa đổi và dự kiến trình Quốc hội thông qua vào năm 2012, sẽ trở thành công cụ hữu hiệu để Nhà nước tăng cường hiệu quả quản lý tài nguyên đất, góp phần xóa đói, giảm nghèo, bảo đảm dân chủ và công bằng xã hội, phục vụ mục tiêu phát triển bền vững.

Hai là, xây dựng và hoàn thiện hệ thống quản lý đất đai theo hướng hiện đại đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, đạt trình độ ngang tầm khu vực vào năm 2020.

Định hướng quan trọng của ngành là tăng cường việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống quản lý đất đai theo hướng hiện đại, đồng bộ. Theo đó, tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ của ngành sẽ được kiện toàn, nâng cao năng lực, nhằm đạt trình độ quản lý ngang với mặt bằng các nước phát triển trong khu vực vào năm 2020 và đứng vào hàng ngũ những nước có hệ thống quản lý đất đai hiện đại trên thế giới vào năm 2030.

Để đạt được mục tiêu này, phương châm phát triển ngành theo hướng hiện đại hóa là yếu tố tiên quyết. Trong đó, xây dựng mô hình tổ chức tiên tiến trên cơ sở ứng dụng công nghệ hiện đại, đặc biệt là công nghệ thông tin vào các hoạt động quản lý là động lực chính nhằm thực hiện tự động hóa các quy trình chuyên môn và giao dịch điện tử. Điều này vừa bảo đảm tính công khai minh bạch trong hệ thống quản lý, vừa nâng cao tính chính xác, sự nhanh gọn, tiện lợi, góp phần tiết kiệm thời gian và chi phí cho mọi đối tượng có nhu cầu, đặc biệt trong bối cảnh ngành tăng cường triển khai thực hiện chủ trương kinh tế hóa với việc đẩy mạnh phát triển thị trường quyền sử dụng đất và bất động sản. Một hệ thống quản lý hiện đại, hoàn thiện và đồng bộ từ Trung ương đến địa phương là một trong những điều kiện, cơ sở cho các thị trường này hoạt động thực sự hiệu quả.