Phát triển logistics điện tử để tăng sức cạnh tranh

Chậm ứng dụng CNTT

Từ những thập niên 60 và 70 của thế kỷ 20, khái niệm logistics (tạm dịch là dịch vụ giao nhận, kho vận) bắt đầu xuất hiện trong nền kinh tế thế giới và được dùng để chỉ một loạt những hoạt động biệt lập với nhau từ vận chuyển, giao nhận, đóng gói thành phẩm, quản lý kho đến dự báo nhu cầu tiêu thụ hàng hóa trên thị trường hay quản trị kế hoạch sản xuất và phân phối hàng hóa… Trong nền kinh tế hiện đại, các hoạt động này được kết nối lại thành một chuỗi mắt xích gọi là dây chuyền cung ứng và dịch vụ logistics cũng bắt đầu được hiểu như sự cung cấp các dây chuyền cung ứng, đó là yếu tố rất quan trọng để quyết định ưu thế cạnh tranh của mỗi DN. Đến thời điểm hiện tại, trước xu hướng dịch chuyển từ thương mại truyền thống sang TMĐT của kinh tế thế giới, ngành logistics cũng đã có những thay đổi nhanh chóng để bắt kịp hầu như tức khắc xu hướng chung đó. Đó chính là sự ra đời của logistics điện tử (e-Logistics) – hoạt động logistics được hỗ trợ hiệu quả bởi các ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT). Có thể nói, quản trị logistics là một lĩnh vực phức tạp với chi phí lớn nhưng lại là yếu tố chủ đạo, quyết định lợi nhuận của DN trong TMĐT. Một hệ thống logistics hoàn chỉnh, tương thích với các quy trình của TMĐT và đáp ứng được những đòi hỏi của khách hàng là yếu tố quyết định thành công trong kinh doanh. Vì vậy, việc ứng dụng CNTT đang ngày càng được nhiều DN áp dụng rộng rãi. Thông tin được truyền càng nhanh và chính xác thì các quyết định trong hệ thống logistics càng hiệu quả.

Tuy nhiên, có một thực tế là việc ứng dụng CNTT vào hoạt động kinh doanh của DN logistics Việt Nam vẫn còn kém xa so với trình độ quốc tế. Việc liên lạc giữa công ty logistics với khách hàng hay hải quan chủ yếu vẫn là thủ công, giấy tờ; công tác lưu kho còn lạc hậu, chưa áp dụng phổ biến tin học trong quản trị kho như mã vạch, chương trình phần mềm quản trị kho;… Chính những hạn chế này đang làm cho các DN logistics trong nước gặp nhiều hạn chế trong quá trình cạnh tranh với các DN nước ngoài. TS Bùi Văn Danh, một chuyên gia về logistics đánh giá: Hầu hết DN logistics Việt Nam hiện nay chỉ đóng vai trò như những nhà cung cấp dịch vụ vệ tinh cho các công ty logistics nước ngoài, như đảm nhận việc khai báo hải quan, cho thuê phương tiện vận tải, kho bãi… Hiếm có DN nào đủ sức tổ chức, điều hành toàn bộ quy trình hoạt động logistics. Một phần nguyên nhân là do trình độ ứng dụng CNTT của nhiều DN còn kém. Vì vậy, chỉ với CNTT làm nền tảng cho dịch vụ logistics 3PL (bao gồm nhiều dịch vụ khác nhau, kết hợp chặt chẽ việc luân chuyển, tồn trữ hàng hóa, xử lý thông tin,… và tất cả đều được tích hợp vào dây chuyền cung ứng của khách hàng) hay nói cách khác là tập trung phát triển logistics điện tử, các DN logistics trong nước mới có thể cạnh tranh được với các công ty logistics lớn trên thế giới đã có mặt tại Việt Nam.

Đa dạng hóa dịch vụ

Hiện nay, có thể thấy sự phát triển của các trang web TMĐT đang khiến cho nhu cầu sử dụng dịch vụ logistics điện tử ngày càng lớn hơn. Có thể nói, logistics điện tử chắc chắn là xu hướng tất yếu và có ý nghĩa quan trọng đối với các DN Việt Nam nói chung và DN logistics nói riêng. Về căn bản, điểm khác biệt giữa logistics điện tử và logistics truyền thống chính là sự luân chuyển của dòng thông tin giữa các mắt xích – từ nhà cung cấp đầu tiên đến người tiêu dùng cuối cùng – hầu hết được thực hiện thông qua môi trường in-tơ-nét. Tuy nhiên, quá trình này không đơn giản là chỉ thay thế các món “đồ cổ” như giấy tờ, máy fax… bằng những món đồ “công nghệ” như thư điện tử, máy vi tính,… mà logistics điện tử đòi hỏi sự đầu tư vào nhiều lĩnh vực. Trong đó, theo PGS, TS Nguyễn Văn Minh, một chuyên gia về logistics, quan trọng nhất là phải xây dựng một hệ thống thông tin mạnh có khả năng kết nối giữa kho hàng thực tế với kho hàng trực tuyến, sắp xếp đơn hàng và hiển thị tốt các bước xử lý đơn hàng từ khâu chuẩn bị đến giao hàng. Logistics điện tử cũng yêu cầu sự liên kết đồng bộ hóa giữa các thành phần trong hệ thống và hiển thị toàn bộ theo thời gian thực (kiểm soát số lượng đơn hàng, kiểm tra kho hàng, kiểm tra thông tin và vị trí đơn hàng…) để khách hàng có thể quan sát toàn bộ quá trình đặt hàng. Đây là điều kiện vô cùng quan trọng giúp khách hàng lựa chọn dịch vụ hay sản phẩm của DN thông qua kênh điện tử.

Bên cạnh đó, để phát triển logistics điện tử, các DN cũng đa dạng hóa trong việc cung cấp nhiều dịch vụ logistics khác nhau. Thực tế, việc giao hàng nhanh chóng không phải là ưu tiên hàng đầu của khách hàng khi chấp nhận sử dụng logistics điện tử. Rất nhiều khách hàng ưu tiên hàng đầu cho sự chắc chắn hay sự bảo đảm của đơn hàng, một số khác lại muốn giao hàng tại nhà hoặc qua điểm trung gian… Như vậy, nhu cầu của khách hàng đối với đơn hàng là rất đa dạng. DN logistics điện tử cũng phải cung cấp nhiều dịch vụ giao hàng khác nhau phù hợp với lựa chọn của khách hàng. Chắc chắn, việc cho phép khách hàng được lựa chọn hình thức giao hàng phù hợp sẽ giúp DN chiếm được lòng tin của khách hàng nhiều hơn. Ngoài ra, các DN khi sử dụng dịch vụ logistics điện tử cũng cần chú trọng việc phân tích các đơn đặt hàng một cách thường xuyên để có đánh giá và lựa chọn dịch vụ cung cấp cho khách hàng phù hợp, phân loại các đơn hàng theo hành vi khác nhau của người tiêu dùng. Việc phân tích các đơn hàng này cần được tiến hành thường xuyên để giảm thấp nhất những chi phí phát sinh do di chuyển hay đóng gói và tăng hiệu quả kinh tế. Hơn nữa, việc phân tích như vậy giúp DN có thể phân bổ các đơn hàng cho các đơn vị kinh doanh theo địa bàn phù hợp. Điều này giúp giảm đáng kể chi phí cho việc giao hàng đối với DN.