Phát huy vai trò 'sứ giả kinh tế' trong thương mại với châu Âu

Cần xây dựng, hoàn thiện hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài trở thành các cơ quan năng động - chuyên nghiệp - hiệu quả, phục vụ tốt nhất sự phát triển kinh tế của đất nước và cộng đồng doanh nghiệp.

Tin từ Văn phòng Bộ Công Thương, ngày 18/7, tại Italia, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội nghị Tham tán Thương mại khu vực châu Âu. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chủ trì và phát biểu chỉ đạo.

Hội nghị đã thu hút gần 30 ý kiến phát biểu đến từ các Tham tán Thương mại, các Trưởng cơ quan Thương vụ Việt Nam tại khu vực châu Âu và đến từ lãnh đạo các đơn vị chức năng thuộc Bộ Công Thương. Các ý kiến tập trung đánh giá hiện trạng, xu hướng chính sách kinh tế, thương mại tại khu vực châu Âu - những tác động đến Việt Nam cùng những vấn đề đặt ra trong thời gian tới và trao đổi để đưa ra các khuyến nghị về chiến lược, các biện pháp phát triển thị trường khu vực châu Âu cho giai đoạn 2024 - 2025 và các năm tiếp theo.

Tín hiệu tốt từ thị trường châu Âu

Châu Âu đang là một trong những thị trường xuất khẩu lớn và tiềm năng nhất thế giới với dân số hơn 740 triệu người và GDP đạt trên 18.000 tỷ USD. Châu Âu là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam và người dân châu Âu rất ưa chuộng nhiều ngành hàng mà Việt Nam có thế mạnh như đồ gia dụng, thực phẩm, sản phẩm nông nghiệp, sản phẩm thủ công mỹ nghệ...

Từ thị trường Nga, Tham tán Thương mại Dương Hoàng Minh cho biết, thương mại hai nước Việt Nam - Liên bang Nga đang có sự phục hồi tích cực.

Thời gian qua, với nỗ lực chung của hai bên, một số khó khăn đã từng bước được giải quyết như vận tải biển (tuyến Vladivostok - Hải Phòng - Hồ Chí Minh), vận tải đường sắt (tuyến đường sắt liên vận quốc tế Việt Nam - Trung Quốc - Nga).

Đáng chú ý, từ 4/6/2023, Hãng hàng không IAERO của Nga thực hiện chuyến bay trực tiếp giữa Nga (thành phố Irkusk) và Việt Nam (Hà Nội) với tần suất 2 chuyến/tuần. Đường bay trực tiếp giữa Matxcơva và TPHCM hai nước được nối lại từ cuối tháng 1/2024 với tần suất 3 chuyến/tuần. Hiện nay, Liên bang Nga và Việt Nam đã nới lỏng các quy định về visa cho công dân của nhau...

Những nỗ lực này đã góp phần vào kết quả tăng trưởng thương mại giữa Việt Nam và Nga. Năm 2023, thương mại hai chiều đạt 3,6 tỷ USD tăng 2,3% so với năm 2022. 6 tháng đầu năm 2024, kim ngạch thương mại song phương đạt 2,34 tỷ USD, tăng 45,4% so với cùng kỳ năm 2023...

Tương tự, với thị trường EU, ông Trần Ngọc Quân - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Bỉ và EU cho biết, thương mại Việt Nam - EU đã có bước phát triển tương đối nhanh chóng và mạnh mẽ. Đặc biệt là sau khi Việt Nam - EU ký kết Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), lượng hàng hóa xuất nhập khẩu giữa hai bên có mức tăng tương đối cao, có thời điểm tăng trưởng 2 con số.

"Các doanh nghiệp đã chủ động phối hợp với Thương vụ để xác minh đối tác, cùng xây dựng hình ảnh của sản phẩm, doanh nghiệp Việt Nam, và từ đây uy tín cũng như sự tín nhiệm của Thương vụ ngày càng được nâng lên, góp phần đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp trong nước tiếp cận thị trường EU và khai phá các thị trường mới tiềm năng", ông Trần Ngọc Quân thông tin.

Hiện nay, Việt Nam là đối tác lớn thứ 17 trong thương mại hàng hóa với châu Âu và là đối tác lớn nhất ở ASEAN. Việt Nam xuất khẩu chủ yếu vào EU là giày dép, dệt may, hàng nông sản, hàng điện tử tiêu dùng và nhập khẩu khẩu chủ yếu hóa mỹ phẩm, dược, phương tiện vận tải là hàng có kỹ thuật cao.

Bà Nguyễn Thị Hoàng Thuý - Tham tán Thương mại tại Thuỵ Điển chia sẻ, để hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu, Thương vụ đã và đang thực hiện nhiều hoạt động xúc tiến thương mại và kết nối giao thương. Nổi bật trong đó là việc vận hành và xây dựng "Thương vụ điện tử" thông qua 2 website: Tiếng Việt và tiếng Anh

Tại thị trường Bắc Âu, bà Nguyễn Thị Hoàng Thuý, Tham tán Thương mại tại Thuỵ Điển, Kiêm nhiệm Đan Mạch, Na Uy, Iceland, và Latvia chia sẻ, để hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang thị trường sở tại, Thương vụ đã và đang thực hiện nhiều hoạt động xúc tiến thương mại và kết nối giao thương.

Nổi bật trong đó là việc vận hành và xây dựng "Thương vụ điện tử" thông qua 2 website: Tiếng Việt (cung cấp thông tin đầy đủ của 5 thị trường như thông tin cơ bản, các quy định, số liệu xuấ nhập chi tiết đến mã HS 6 số, báo cáo nghiên cứu ngành hàng, cơ sở dữ liệu doanh nghiệp Bắc Âu, cơ hội giao thương cho các doanh nghiệp Việt Nam...) và website tiếng Anh dành cho doanh nghiệp Bắc Âu muốn tìm hiểu về môi trường đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam. Quan trọng nhất, đây là kênh quảng cáo miễn phí cho các doanh nghiệp, và sản phẩm của Việt Nam.

Nhìn nhận khó khăn, đề xuất giải pháp

Thương mại song phương Việt Nam - Liên bang Nga đã phục hồi tích cực, song Tham tán Thương mại Dương Hoàng Minh nhìn nhận: Hợp tác kinh tế - thương mại giữa hai nước đang đứng trước nhiều thử thách trong bối cảnh kinh tế thế giới gặp nhiều khó khăn.

Do đó, để tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, Trưởng Thương vụ đề xuất hai nước sớm tiến hành bổ sung sửa đổi Hiệp định thương mại tự do VN-EAEU FTA tháo gỡ các rào cản về phòng vệ ngưỡng cho xuất khẩu hàng may mặc, giày da của Việt Nam sang EAEU.

Cùng đó, khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư sang Nga trong các lĩnh vực như: chế biến nông sản, thực phẩm, đồ uống, thủy sản, may mặc, sản xuất đồ gỗ, đồ gia dụng... và ngược lại cũng tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp Nga đầu tư vào Việt Nam.

Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và EU đề xuất, nghiên cứu việc kết nối các doanh nghiệp Việt Kiều để thúc đẩy thương mại song phương, bởi các doanh nghiệp Việt Kiều đã rất năng động trong việc đưa hàng nông sản, thực phẩm của Việt Nam vào EU, nhất là nông sản mùa vụ và tận dụng tốt ưu thế của EVFTA trong hàng nông sản.

Bên cạnh đó, cần xây dựng một số công cụ hỗ trợ cho các Thương vụ, như hệ thống cơ sở dữ liệu doanh nghiệp, ngành hàng, quy định trong nước, các sản phẩm quảng bá cho sản phẩm Việt Nam bằng tiếng Anh trên nền tảng số sao cho không chỉ Thương vụ mà các doanh nghiệp nước ngoài cũng dễ dàng tra cứu và sử dụng. Ở chiều ngược lại, cần có một cơ sở dữ liệu doanh nghiệp nhập khẩu, quy định, ngành hàng của các nước bản địa bằng tiếng Việt để các doanh nghiệp Việt Nam dễ dàng tra cứu và sử dụng.

Vận dụng có hiệu quả các FTA

Nhận định tình hình kinh tế thế giới và khu vực đang có dấu hiệu khởi sắc, song thương mại toàn cầu được dự báo tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn; đặc biệt là tại thị trường châu Âu - nơi đang là tâm điểm của cạnh tranh địa chính trị và kinh tế đang trong giai đoạn trì trệ. Do đó, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng: Bối cảnh trên đòi hòi sự kết nối, phối hợp chặt chẽ, hiệu quả hơn giữa hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài với các đơn vị trong Bộ, cũng như với các Bộ, ngành, địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu. Tại Hội nghị này, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã giao những nhiệm vụ cụ thể tới 20 Thương vụ, Chi nhánh Thương vụ ở những địa bàn trọng yếu tại khu vực châu Âu và 10 đại diện các đơn vị trong Bộ Công Thương.

Cùng đó, Bộ trưởng cũng yêu cầu lãnh đạo các đơn vị đề xuất, khuyến nghị các giải pháp, sáng kiến để thúc đẩy hợp tác kinh tế thương mại giữa Việt Nam với các đối tác tại khu vực châu Âu nhằm khai thác có hiệu quả các khuôn khổ quan hệ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện và các hiệp định thương mại tự do để mở rộng, đa dạng hoá thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng và đẩy mạnh xuất khẩu, cũng như xây dựng, hoàn thiện hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài trở thành các cơ quan năng động - chuyên nghiệp - hiệu quả, phục vụ tốt nhất sự phát triển kinh tế của đất nước và cộng đồng doanh nghiệp.

Bộ Công Thương đã đặt ra những mục tiêu cụ thể đối với khu vực thị trường châu Âu, như: Tăng tỷ trọng thị trường xuất khẩu khu vực châu Âu lên 16-17% tổng kim ngạch xuất khẩu vào năm 2025 và 18-19% vào năm 2030; tăng tỷ trọng thị trường nhập khẩu từ khu vực châu Âu lên 8-9% tổng kim ngạch nhập khẩu vào năm 2025 và 10-11% vào năm 2030.

Hiện thực các hóa mục tiêu này, Bộ Công Thương đã đưa những nhóm giải pháp về phát triển thị trường xuất khẩu, nhập khẩu, bảo đảm tăng trưởng bền vững trong dài hạn với thị trường châu Âu, cụ thể:

Thứ nhất, tiếp tục đàm phán các Hiệp định FTA với các đối tác đã được Chính phủ cho chủ trương, chú trọng các đối tác có dung lượng thị trường lớn và sẵn sàng mở cửa thị trường cho hàng hóa của Việt Nam, đặc biệt là nông sản trên cơ sở có đi có lại.

Thứ hai, nghiên cứu khả thi việc đàm phán, ký kết các thỏa thuận ưu đãi thương mại với một số đối tác mới có tiềm năng; củng cố và phát triển các quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại với các nước đối tác ký kết FTA thông qua thực thi hiệu quả cam kết trong các FTA.

Thứ ba, xây dựng chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu các nhóm ngành hàng chủ lực trong từng giai đoạn nhằm mở rộng và duy trì ổn định thị trường xuất khẩu hàng hóa.

Thứ tư, triển khai các hoạt động tuyên truyền phổ biến thông tin về các quy định chính sách mới của thị trường nhằm nâng cao khả năng đáp ứng các quy định mới của thị trường cho các doanh nghiệp. Nội dung này trong khu vực châu Âu thì Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ chủ trì.

Thứ năm, hỗ trợ, thúc đẩy doanh nghiệp Việt Nam tham gia trực tiếp vào các mạng lưới phân phối hàng hoá tại thị trường nước ngoài.

Thứ sáu, củng cố và tiếp tục mở rộng hệ thống, tạo cơ chế thuận lợi để phát huy hiệu quả vai trò của các Thương vụ, Chi nhánh Thương vụ, Văn phòng Xúc tiến thương mại, Trung tâm giới thiệu sản phẩm tại nước ngoài

Thứ bảy, Xây dựng và cập nhật thường xuyên cơ sở dữ liệu về nhu cầu, các đối tác và các quy định liên quan của các thị trường xuất khẩu, nhập khẩu tiềm năng, cơ sở dữ liệu về các hội chợ thương mại trong nước và quốc tế

Thứ tám, tuyên truyền, quảng bá các sản phẩm thương hiệu quốc gia, sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận và thương hiệu ngành hàng ở thị trường nước ngoài.

Thứ chín, tổ chức hoạt động xúc tiến xuất khẩu phù hợp với mục tiêu, định hướng của Chiến lược và phù hợp với nhu cầu hỗ trợ phát triển thị trường xuất khẩu của từng ngành hàng, trên từng khu vực thị trường cụ thể và cho từng giai đoạn cụ thể.

Thứ mười, tăng cường xúc tiến nhập khẩu, đa dạng hóa nguồn cung, hướng tới mục tiêu lành mạnh hóa và hợp lý hóa cán cân thương mại.

Mười một, xây dựng chương trình xúc tiến thương mại gạo đặc thù phù hợp với định hướng Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hoá đến năm 2030

Mặt khác, Bộ Công Thương cũng đã đưa ra nhóm giải pháp về huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực cho phát triển xuất khẩu, phát triển dịch vụ logistics, trong đó có giải pháp về phát triển dịch vụ logistics; đẩy mạnh hợp tác, đầu tư, khai thác, sử dụng các trung tâm logistics ở nước ngoài để thúc đẩy xuất nhập khẩu hàng hóa Việt Nam với thị trường các nước châu Âu.

Hoạt động của Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài luôn được Chính phủ đặc biệt quan tâm và tập trung đẩy mạnh để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và xuất khẩu. Tháng 8/2022, tại Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì cuộc làm việc với hệ thống Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài theo hình thức trực tuyến.

Thủ tướng đặt kỳ vọng, với kiến thức, năng lực, trình độ của mình, các Thương vụ ở nước ngoài tích cực đóng góp để góp phần mở rộng thị trường xuất khẩu, mang ngoại tệ về cho đất nước, đồng thời góp phần thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa; là bạn tốt, là đối tác tin cậy và là thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế thực chất, sâu rộng, hiệu quả.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh, để góp phần thực hiện được mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, là đại diện kinh tế Việt Nam ở nước ngoài, các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài phải tăng cường tìm kiếm đối tác, kết nối các doanh nghiệp trong và ngoài nước hợp tác đầu tư, thu hút các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp trong nước, đặc biệt là những ngành công nghiệp có tính chất nền tảng (cơ khí, chế biến, chế tạo, điện tử, công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp vật liệu, hóa chất, dược phẩm…).