Phát huy tập quán địa phương tại các khu Dự trữ sinh quyển và Di sản thiên nhiên thế giới ở Việt Nam

Đó là chủ đề Hội thảo trong khuôn khổ dự án “Bảo vệ và phát huy tập quán sử dụng tài nguyên thiên nhiên bền vững và các hoạt động văn hóa truyền thống của cộng đồng địa phương trong các khu Dự trữ sinh quyển và Di sản thiên nhiên thế giới tại Việt Nam” diễn ra ngày 9/3 tại Hà Nội.

Hội thảo có sự tham dự của các nhà khoa học, các nhà quản lý đến từ văn phòng UNESCO tại Hà Nội; Ủy ban Con người và Sinh quyển; đại diện các cơ quan quản lý nhà nước thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Tài nguyên Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn và các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi chính phủ.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã được nghe Báo cáo tổng kết các kết quả đạt được của Dự án “Bảo vệ và phát huy tập quán sử dụng tài nguyên thiên nhiên bền vững và các hoạt động văn hóa truyền thống của cộng đồng địa phương trong các khu Dự trữ sinh quyển và Di sản thiên nhiên thế giới tại Việt Nam”.

Theo đó, một trong những yếu tố cơ bản cho sự phát triển bền vững của các khu Dự trữ sinh quyển và Di sản thiên nhiên thế giới tại Việt Nam chính là sự hài hòa giữa bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và phát triển cộng đồng địa phương. Điều quan trọng là việc di sản văn hóa của các cộng đồng sinh sống tại các khu Dự trữ sinh quyển và khu Di sản thiên nhiên thế giới phải được bảo vệ và lồng ghép vào sự phát triển sinh kế địa phương.

Từ thực tế đó, sáng kiến về quyền sử dụng tài nguyên thiên nhiên theo tập quán được Văn phòng UNESCO tại Việt Nam thực hiện từ tháng 9/2009 nhằm phát triển phương pháp tiếp cận văn hóa thích hợp để khôi phục lại sự cân bằng giữa bảo tồn và phát triển sinh kế của các cộng đồng địa phương.

Được tiến hành tại các khu Dự trữ sinh quyển và Di sản thiên nhiên thế giới tại Việt Nam, dự án “Bảo vệ và phát huy tập quán sử dụng tài nguyên thiên nhiên bền vững và các hoạt động văn hóa truyền thống của cộng đồng địa phương trong các khu Dự trữ sinh quyển và Di sản thiên nhiên thế giới tại Việt Nam” đã nhận được sự tham gia mạnh mẽ của chính quyền địa phương, các ban quản lý và người dân.

Từ những kết quả đã đạt được của dự án, các nhà quản lý đã rút ra những bài học và kinh nghiệm từ các thí điểm về phát huy tập quán địa phương từ đó ổn định sinh kế và quản lý tài nguyên bền vững. Đã có 3 bài học chính thu được từ việc thực hiện dự án, đó là: Tri thức địa phương và tập quán của cộng đồng đóng vai trò quan trọng để ổn định sinh kế và góp phần quản lý tốt tài nguyên; Cần cân nhắc về tác động đến sinh kế khi đưa ra biện pháp quản lý tài nguyên; Đối thoại liên tục và đầy đủ giữa người dân và cơ quan quản lý là cơ sở để phát huy tri thức và tập quán địa phương, ổn định sinh kế và quản lý tốt khu Khu Dự trữ Sinh quyển và Di sản thiên nhiên thế giới.

Tại Hội thảo, các đại biểu đều nhất trí rằng với hai mục tiêu trong việc thực hiện các dự án tại các khu Khu Dự trữ Sinh quyển và Di sản thiên nhiên thế giới, đó là bảo tồn thiên nhiên đồng thời đảm bảo phát triển con người bằng việc tôn trọng phong tục tập quán của cộng đồng sinh sống trong và xung quanh các khu vực được bảo vệ này.