"Phá băng" mối quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Israel

Israel và Thổ Nhĩ Kỳ đóng băng các mối quan hệ kể từ năm 2011 khi Ankara trục xuất Đại sứ Israel sau vụ các lực lượng của quốc gia Trung Đông này bố ráp một đội tàu nhỏ do Thổ Nhĩ Kỳ dẫn đầu bị cho là vi phạm lệnh phong tỏa dải Gaza, khiến 10 người thiệt mạng hồi năm 2010. Quan hệ ngoại giao giữa hai nước đã được nối lại vào năm 2016 với việc mỗi bên đều cử đại sứ tới nước còn lại. Tuy nhiên, hai năm sau đó, Thổ Nhĩ Kỳ lại triệu hồi các nhà ngoại giao của nước này và trục xuất các đại diện ngoại giao của Israel khi các lực lượng Israel sát hại một số người Palestine tại dải Gaza.

Quan hệ giữa hai nước đã có nhiều dấu hiệu cải thiện ổn định trong năm nay. Vào tháng 3 vừa qua, Tổng thống Israel Isaac Herzog đã thực hiện chuyến thăm lịch sử tới Ankara và có các cuộc hội đàm với người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan. Đây là chuyến thăm đầu tiên của một quan chức cấp cao Israel tới Thổ Nhĩ Kỳ kể từ năm 2008.

Trong chuyến thăm này, Tổng thống Herzog nêu rõ: “Không phải mọi thứ chúng tôi đều đồng thuận, quan hệ giữa Israel và Thổ Nhĩ Kỳ đã trải qua nhiều thăng trầm và những thời điểm khó khăn trong những năm gần đây. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ cố gắng tái khởi động mối quan hệ, vun đắp từng bước và thận trọng, với sự tôn trọng giữa hai quốc gia”.

Trong khi đó, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan nói rằng, chuyến thăm của người đồng cấp Herzog mở ra một kỷ nguyên mới trong quan hệ hai nước. Thổ Nhĩ Kỳ và Israel có thể hợp tác để vận chuyển khí đốt của Israel sang châu Âu, làm hồi sinh một ý tưởng đã được thảo luận lần đầu cách đây hơn 20 năm. Vấn đề khí đốt vốn là một trong những nội dung được quan tâm đặc biệt giữa hai nước.

Tháng 8 vừa qua, hai bên thông báo đã quyết định khôi phục hoàn toàn các mối quan hệ ngoại giao và cử đại sứ của mỗi nước tới nước còn lại trong bối cảnh quan hệ song phương cải thiện ổn định. Thổ Nhĩ Kỳ đã bổ nhiệm ông Sakir Ozkan Torunlar làm Đại sứ tại Israel sau khi chính quyền Israel có động thái tương tự nhằm khôi phục hoàn toàn quan hệ ngoại giao.

Ngày 19/9 vừa qua, Bộ Ngoại giao Israel đã bổ nhiệm ông Irit Lillian làm Đại sứ của nước này tại Thổ Nhĩ Kỳ. Việc bổ nhiệm diễn ra trước cuộc gặp của Thủ tướng Israel Yair Lapid và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan bên lề kỳ họp Đại hội đồng Liên hợp quốc diễn ra tại New York (Mỹ).

Phía Israel nhấn mạnh, việc nối lại quan hệ song phương với Thổ Nhĩ Kỳ đóng vai trò quan trọng cho sự ổn định khu vực và là thông tin kinh tế rất tích cực cho người dân Israel, góp phần thúc đẩy liên kết giữa người dân hai nước, mở rộng các mối quan hệ kinh tế, thương mại và văn hóa và củng cố an ninh khu vực.

Phía Thổ Nhĩ Kỳ cũng xác nhận quyết định khôi phục quan hệ ngoại giao với Israel, song khẳng định quyết định này không đồng nghĩa rằng Ankara ngừng ủng hộ người Palestine. Thổ Nhĩ Kỳ không công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và vẫn đặt Đại sứ quán tại Tel Aviv.

Phát biểu trong cuộc họp báo chung với Bộ trưởng Quốc phòng Akar trong chuyến thăm Thổ Nhĩ Kỳ mới đây, ông Gantz nhấn mạnh rằng, ông đã chỉ thị nhân viên của mình xúc tiến các thủ tục cần thiết để nối lại quan hệ làm việc. Trước mắt, hai bên phải áp dụng cách tiếp cận tích cực và ổn định trong quan hệ – duy trì đối thoại cởi mở.

Về phần mình, Bộ trưởng Akar nêu rõ việc cải thiện quan hệ và hợp tác của Thổ Nhĩ Kỳ với Israel, nhất là trong các lĩnh vực như quốc phòng, an ninh và năng lượng, sẽ góp phần vào hòa bình và ổn định khu vực. Theo ông, mối quan hệ tốt đẹp hơn giữa hai nước sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc giải quyết một số vấn đề mà Ankara và Tel Aviv còn bất đồng.