Ông Trump muốn điều hành chính phủ như doanh nghiệp để sa thải công chức dễ hơn

Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết chính quyền của ông sẽ tái áp dụng “Chương trình F” nhằm phân loại lại hàng chục nghìn nhân viên liên bang.

Đây là bước đi mà ông Trump khẳng định sẽ "cho phép chính phủ liên bang cuối cùng cũng được điều hành như một doanh nghiệp".

Chính sách từng bị hủy bỏ dưới thời Tổng thống Joe Biden này sẽ chuyển những công chức tham gia công tác hoạch định chính sách sang nhóm “chính sách theo lịch trình/sự nghiệp”, qua đó làm suy yếu các quyền được bảo vệ của họ và tạo điều kiện cho việc sa thải dựa trên yếu tố chính trị.

Phát biểu trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump nhấn mạnh: “Nếu những công nhân chính phủ này từ chối thúc đẩy lợi ích chính sách của tổng thống hoặc tham gia hành vi tham nhũng, họ sẽ không còn việc làm nữa. Đây là lẽ thường tình".

Giáo sư Don Moynihan tại Đại học Michigan cảnh báo rằng chính sách này có thể ảnh hưởng đến hàng trăm nghìn người, vì “hầu như mọi công chức đều có tác động đến chính sách theo cách này hay cách khác”.

Ông Trump ban hành chính sách Chương trình F vào cuối nhiệm kỳ đầu tiên, nhưng bị ông Biden hủy bỏ ngay trong ngày đầu nhậm chức năm 2021.

Kế hoạch mới đang được triển khai cùng Ủy ban Hiệu suất Chính phủ - cơ quan cải cách do tỷ phú Elon Musk hỗ trợ, với mục tiêu cắt giảm quy mô và chi phí hành chính. Tuy nhiên, Everett Kelley - Chủ tịch Liên đoàn Công nhân Chính phủ Mỹ (AFGE) - cảnh báo động thái này sẽ “làm xói mòn hệ thống tuyển dụng dựa trên năng lực và làm suy yếu dịch vụ dân sự chuyên nghiệp mà người dân Mỹ tin tưởng".

Theo các chuyên gia, động thái khôi phục chương trình F không chỉ đơn thuần nhằm cải cách hành chính, mà còn thể hiện tham vọng của ông Trump trong việc tái định hình toàn bộ cấu trúc quyền lực trong chính phủ liên bang. Việc mở rộng diện nhân viên có thể bị sa thải lên khoảng 50.000 người - so với 4.000 người thuộc diện bổ nhiệm chính trị hiện tại - có thể giúp Tổng thống kiểm soát tốt hơn các cơ quan chính phủ vốn bị coi là "khó kiểm soát" trong nhiệm kỳ đầu tiên.

Ý tưởng này cũng là một trong những trụ cột chính của bản kế hoạch cải tổ bộ máy chính phủ với mục tiêu tăng cường quyền hành pháp và xóa bỏ ảnh hưởng của cái gọi là “nhà nước ngầm” - thuật ngữ chỉ tầng lớp công chức lâu năm có thể cản trở chương trình nghị sự của tổng thống.

Tuy nhiên, giới học giả và các tổ chức đại diện cho công chức liên bang lo ngại kế hoạch này sẽ làm suy yếu tính chuyên nghiệp, phi chính trị của bộ máy hành chính và khiến các cơ quan dễ bị chi phối bởi động cơ chính trị. Everett Kelley cảnh báo: “Việc biến hàng chục nghìn công chức thành ‘người của tổng thống’ sẽ làm lung lay nền tảng khách quan, trung lập vốn là cốt lõi của nhà nước dân chủ".