Núi Phật Chỉ và những huyền tích người Dao

Thứ 4, 18/01/2012 | 14:09:00 [(GMT +7)] A A

LSO-Đã nhiều lần lên Mẫu Sơn, Lộc Bình mà sao mỗi lần gặp lại tôi bỗng thấy một nét mới lạ của vùng đất này, tôi đã được ngắm một Mẫu Sơn xanh ngát núi rừng, một Mẫu Sơn trắng xóa trong băng giá, một Mẫu Sơn muôn sắc hoa ngày chớm hạ, một Mẫu Sơn nhạt vàng trong nắng thu. Tôi đã hồi hộp biết bao khi đứng trước ngôi mộ cự thạch ngàn năm tuổi trong khu linh địa cổ, đã thấy mùa xuân đến sớm khi bắt gặp cây đào nở hoa giữa tháng 10 âm lịch, đã say những huyền tích của người Dao như say thứ rượu men lá đượm hương. Và hôm nay, tôi mới biết Mẫu Sơn còn có hẳn một đồng cỏ để chăn thả ngựa của… thiên đình

Khu du lịch Mẫu Sơn nhìn từ núi Phật Chỉ

Vì một lẽ duyên cơ nào đó mà mỗi lần tôi gọi điện cho anh Nguyễn Hải Đăng, Trưởng Ban quản lý Khu du lịch Mẫu Sơn thì y như rằng anh đang chuẩn bị cho một chuyến khám phá những bí ẩn của vùng đất này. Lần trước, anh cùng đoàn công tác đã dẫn tôi đến Khu linh địa cổ ở thôn Lặp Pịa, xã Mẫu Sơn. Đó là một hành trình mang đầy ám ảnh với những hầm mộ cự thạch ngàn năm tuổi, với chứng tích về nền văn hóa, tín ngưỡng lâu đời của tộc người Tày cổ ở Lạng Sơn, với sự gợi nhớ về cố giáo sư Trần Quốc Vượng, cây đại thụ của nền sử học, khảo cổ học Việt Nam, người đã góp công lớn vén bức màn bí mật của khu linh địa cổ và ghi danh vùng đất này lên bản đồ khảo cổ Việt Nam. Lần này, anh mời tôi cùng lần theo những huyền tích của người Dao để đến núi Phật Chỉ – một đồng cỏ giữa rừng nguyên sinh – một bãi chăn thả ngựa của… thiên đình.

Hai mẹ con người Dao hái thuốc trong rừng

Cách Khu du lịch Mẫu Sơn 30 phút đi bộ, hành trình khám phá núi Phật Chỉ nhẹ nhàng hơn nhiều so với đường đến khu linh địa cổ. Men theo con đường độc đạo, chúng tôi đi xuyên qua khu rừng nguyên sinh với rất nhiều khám phá thú vị, những loại cây cỏ đặc hữu thu hút đến kỳ lạ, những loài chim sặc sỡ sắc màu, câu chuyện làm quen với mấy gia đình người Dao Mẫu Sơn vào rừng hái thuốc…Đặt bước chân đầu tiên lên đỉnh Phật Chỉ, tôi nhận ra vị trí đẹp nhất để có một bức ảnh toàn cảnh Khu du lịch Mẫu Sơn chính là đây, cả khu du lịch huyền ảo hiện ra đầy quyến rũ, con đường uốn lượn điệu đà như một dải lụa buông hờ, ngọn tháp truyền hình bé như một cây măng nhú ra trong mây, khu nhà nghỉ nằm rải rác như những căn nhà đồ chơi con trẻ. Phía sau lưng, quốc lộ 4B trở thành một nét phấn trắng ngoằn ngoèo kéo dài mãi đến đường chân trời. Cả một dãy núi khổng lồ được tạo hóa khéo chia thành 2 phần rạch ròi, một nửa là rừng nguyên sinh ngút ngàn, một nửa là đồng cỏ mênh mang. Cái cảm giác đi dọc theo sống lưng của 2 phần khác biệt ấy thật khó tả, bên phải là thâm u núi rừng xanh ngắt, bên trái là bát ngát không gian màu vàng nhạt của cỏ. Cái cảm giác về triết lý trời – đất, âm – dương cân bằng đang hiện hữu sống động…

Núi Phật Chỉ cũng là một trong những vùng đất thiêng của người Dao Mẫu Sơn. Nơi đây gắn với rất nhiều câu chuyện thực hư, hư thực, từ huyền thoại xa xưa đến những lời đồn đại. Theo tín ngưỡng, người Dao Mẫu Sơn thường không dắt trâu bò đi ngang qua đồng cỏ Phật Chỉ vì sau khi đi qua đó, nhiều con đã lăn ra chết “bất đắc kỳ tử”. Người ta tin rằng đó là vì gia súc của họ đã phạm vào bãi chăn thả ngựa của thiên đình. Xưa kia, trong mờ ảo của mây mù, người Dao Mẫu Sơn “vẫn thấy” bóng dáng từng đàn ngựa hạ xuống đỉnh Phật Chỉ thong dong gặm cỏ, theo sau là một người cao lớn, lưng đeo túi vải, tay cầm chiếc roi da, dáng chừng như người cai quản đàn ngựa. Người ấy thường ngồi trên một gò đất cao để quan sát, chiều muộn lại lặng lẽ lùa đàn ngựa theo mây về trời. Những chỗ đàn ngựa trời gặm cỏ thấm ướt nước bọt thường mọc lên một loại cỏ lạ, đây là một vị thuốc quý mà nhiều thầy thuốc đông y vẫn không quản ngại đường rừng gian khổ để cất công tìm kiếm. Gò đất nơi người chăn ngựa ngồi đó hằng năm vẫn được người Dao đến thắp hương cúng tế, cầu mong cho đàn gia súc của họ khỏe mạnh, phát triển. Ai muốn chăn thả gia súc ở bãi cỏ trên núi Phật Chỉ, khi đi qua gò đất phải đặt vào đó một viên đá với hàm ý xin phép vị thần cai quản đồng cỏ Phật Chỉ, làm như vậy, trâu bò chăn thả ở đây mới được an lành. Lâu dần, trên đỉnh Phật Chỉ hình thành một gò đất phủ đầy những phiến đá trông rất lạ kỳ.

Cảnh sắc hùng vĩ

Khi chúng tôi gặp ông Đặng Tăng Phúc, một già làng người Dao ở Mẫu Sơn, một kho huyền tích sống của người Dao, ông kể một câu chuyện khác: núi Phật Chỉ là vùng đất thiêng gắn với chuyện một vị ác thần do phá hoại thiên đình đã bị đày xuống hạ giới, buộc ngày ngày phải đốn gỗ vác lên trời để xây dựng lại thiên đình. Qua hàng ngàn năm, vị ác thần này đã phạt trắng cả một khoảng rừng nguyên sinh rộng lớn, để lại một bãi cỏ trống mênh mông. Người Dao ở Mẫu Sơn hằng năm vẫn lên núi Phật Chỉ cúng tiến để vị ác thần không quấy nhiễu cư dân sống quanh đó. Theo ông Đặng Tăng Phúc, việc thờ ác thần cũng là một nét tín ngưỡng dân gian của người Dao. Người ta thờ ác thần, làm lễ cúng tiến để mong điềm lành đến với dân bản, để cái ác không lộng hành. Thờ ác thần cũng là một cách để người Dao Mẫu Sơn tự răn mình không phạm phải tội lỗi, tự chế ngự phần ác trong mỗi con người. Đó cũng là một triết lý nhân sinh thực tế và đượm chất nhân văn, giống như ở miền xuôi, người ta thờ Thủy tinh để mong hằng năm vị thần này không dâng nước gây lụt lội, ở Tây Bắc người ta thờ ma núi để cầu bình an cho những chuyến đi rừng…

Mô đất cao phủ đầy những phiến đá trên đỉnh Phật Chỉ

Theo nhiều người dân ở 2 thôn Khuổi Cấp và Khuổi Tẳng, núi Phật Chỉ là vùng đất người Dao Mẫu Sơn thờ thần Sơn ngạn (thần núi), giống như ở vùng thấp các làng thờ thổ công. Hiện người dân 2 thôn đã thống nhất và xin ý kiến về việc xây dựng lại miếu thờ trên đỉnh Phật Chỉ, ngày chính lễ dự kiến được tiến hành vào tháng 3 âm lịch hằng năm. Tuy nhiên, vấn đề hiện nay chính là việc đường vào núi Phật Chỉ còn khó đi, việc xây miếu thờ cũng vượt quá nguồn lực của bà con. Nếu khu vực núi Phật Chỉ được khai thác thì đây cũng sẽ là một điểm du lịch mới đầy hấp dẫn của Mẫu Sơn với hành trình khám phá thú vị và không quá vất vả. Du khách đến Phật Chỉ sẽ có đầy đủ cảm nhận của một chuyến hành hương về vùng đất mang đậm dấu ấn tín ngưỡng, tâm linh. Đó cũng là một lần leo núi để thử sức mình, để thưởng ngoạn cảnh sắc hùng vĩ của quần thể núi rừng Mẫu Sơn, hay đơn giản hơn là một buổi picnic nhẹ nhàng trên đồng cỏ mênh mông, để cùng say men rượu bên ánh lửa trại bập bùng, để cùng say trong những huyền tích người Dao…