Nộm quả núc nác: Món ăn dân dã từ núi rừng xứ Lạng

- Lạng Sơn được biết đến là một trong những “thiên đường” ẩm thực của vùng Đông Bắc, tại đây có rất nhiều món ăn dân dã khiến người thưởng thức phải nhớ mãi, trong đó có những món ăn đến từ một loại quả có tên gọi rất lạ tai – quả núc nác (hay còn gọi là ka liệng).

Người dân Lạng Sơn coi núc nác là một đặc sản, không dễ tìm, vì quả chỉ có một mùa trong năm và rất khó hái. Những món ăn được chế biến từ quả núc nác, đặc biệt là nộm núc nác là một món ăn mang đậm hương vị núi rừng, vừa là một bài thuốc dân gian được bao thế hệ lưu truyền có nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Núc nác là một loại cây rừng, phổ biến ở miền núi Đông Bắc và Tây Bắc. Núc nác là cây thân gỗ, cao trung bình từ 5 đến 7 m, hoa và quả mọc theo chùm. Quả núc nác thường rộ và những tháng cuối hè. Quả có màu xanh đậm, dài khoảng 40 đến 80 cm, rộng khoảng 5 đến 7 cm, có hình dáng gần giống của quả phượng vĩ, tuy nhiên, màu của quả núc nác đậm hơn và có thể uốn cong dễ dàng không cứng như quả phượng. Giá của quả núc nác giao động từ 60.000 đồng đến 100.000 đồng/kg tuỳ từng thời điểm.

Nhiều bộ phận trên cây núc nác như: hoa, ngọn và quả đều được tận dụng để chế biến món ăn. Trong đó, quả núc nác có thể chế biến nên nhiều món ăn hấp dẫn như: làm nộm, xào, luộc, nấu canh… nhưng món nộm núc nác được ưa chuộng hơn cả.

Khi chế biến món nộm, người dân không để quả sống mà đem nướng trên than hồng cho hơi cháy phồng đều phần ngoài để bớt đắng và tạo ra hương thơm đặc trưng. Tiếp đến dùng dao cạo sạch vỏ bị cháy rồi thái lát mỏng. Tùy vào sở thích của mỗi gia đình và người chế biến món nộm núc nác có thể thêm cá khô rang vàng, thịt bò, thịt ba chỉ, thịt gà… rồi vắt thêm chanh, cho lạc rang giã nhỏ, các loại rau thơm như tía tô, rau mùi và ớt vào trộn đều là có thể thưởng thức. Núc nác khi ăn có vị đắng nhẹ, cùi giòn mềm, khi kết hợp với các gia vị mang đến cảm nhận rất đặc biệt, vừa ngăm ngăm đắng vừa có chút ngọt hậu vị, lạ miệng và kích thích vị giác.

Anh Nông Tuấn Châu, xã Đại Đồng, huyện Tràng Định cho biết: Các món ăn từ quả núc nác, đặc biệt là nộm núc nác là món ăn yêu thích của gia đình tôi. Đối với những người mới ăn nộm núc nác sẽ cảm thấy khá khó ăn bởi vị đắng và hăng của nó, thế nhưng khi ăn vài miếng, cứ đến khi vừa nuốt lại có cảm giác man mát cùng vị ngọt đọng lại trên đầu lưỡi. Mỗi khi đến mùa núc nác, tôi lại lùng mua cho bằng được quả núc nác về để chế biến món ăn, và rồi trở thành “tín đồ” của nó lúc nào không hay.

Món nộm núc nác không chỉ được người dân trong tỉnh yêu thích mà còn được du khách ngoài tỉnh “săn đón”. Ông Phạm Văn Hiền, quận Ba Đình, Hà Nội cho biết: Có dịp đến với Lạng Sơn vào cuối tháng 10/2024, được thưởng thức món núc nác, tôi cảm thấy món ăn rất ngon và lạ miệng. Sau khi thưởng thức và hỏi qua cách làm tôi đã tìm mua quả núc nác để về tự tay làm món ăn này cho gia đình thưởng thức.

Được biết, theo Đông y, núc nác có vị đắng, tính mát được dùng cho việc hỗ trợ các hoạt động của chức năng gan, giải độc cơ thể, giải nhiệt, phòng chống bệnh về đường hô hấp. 

Mùa núc nác sắp qua, nếu ai chưa từng thử các món nộm núc nác hay các món ăn từ núc nác thì hãy đến Lạng Sơn để thưởng thức sự thơm ngon, lạ miệng mà loại quả độc đáo này mang lại. Tin rằng, bất kỳ ai dù một lần được thưởng thức nộm núc nác sẽ nhớ mãi không quên.