Những thách thức đối với Nam Xu-đăng

Một đường phố ở Thủ đô Giu-ba. Sau ngày tuyên bố độc lập (9-7-2011), nước CH Nam Xu-đăng đã có nhiều nỗ lực để ổn định tình hình đất nước và hội nhập khu vực. Tuy nhiên, đất nước non trẻ nhất thế giới này còn phải đối mặt nhiều thách thức.Ngày 8-8 vừa qua, phát biểu ý kiến tại phiên khai mạc QH, Tổng thống CH Nam Xu-đăng Xan-va Kia cho rằng, để xây dựng thành công nhà nước non trẻ này, Chính phủ cần ưu tiên chống tham nhũng. Ông tuyên bố, chính quyền và nhân dân Nam Xu-đăng sẽ không để tình trạng tham nhũng và lạm dụng công quỹ nhà nước kéo dài, đồng thời nỗ lực xây dựng các dịch vụ cơ bản đáp ứng nhu cầu của người dân. Tổng thống Xan-va Kia cũng cam kết trong thời hạn 100 ngày đầu kể từ khi thành lập CH Nam Xu-đăng, chính phủ mới sẽ xây dựng và trình thông qua năm bộ luật chính nhằm thiết lập sự minh bạch và trách nhiệm trong quản lý nguồn tài chính, tài nguyên thiên nhiên và dầu mỏ. Theo đề xuất của chính phủ, Ủy ban...

Ngày 8-8 vừa qua, phát biểu ý kiến tại phiên khai mạc QH, Tổng thống CH Nam Xu-đăng Xan-va Kia cho rằng, để xây dựng thành công nhà nước non trẻ này, Chính phủ cần ưu tiên chống tham nhũng. Ông tuyên bố, chính quyền và nhân dân Nam Xu-đăng sẽ không để tình trạng tham nhũng và lạm dụng công quỹ nhà nước kéo dài, đồng thời nỗ lực xây dựng các dịch vụ cơ bản đáp ứng nhu cầu của người dân. Tổng thống Xan-va Kia cũng cam kết trong thời hạn 100 ngày đầu kể từ khi thành lập CH Nam Xu-đăng, chính phủ mới sẽ xây dựng và trình thông qua năm bộ luật chính nhằm thiết lập sự minh bạch và trách nhiệm trong quản lý nguồn tài chính, tài nguyên thiên nhiên và dầu mỏ. Theo đề xuất của chính phủ, Ủy ban chống tham nhũng sẽ được gia tăng quyền lực để đóng vai trò chủ đạo trong việc chống tham nhũng với thẩm quyền được truy tố, điều tra các vụ tham nhũng. Trong số những mục tiêu quan trọng khác, Tổng thống Xan-va Kia cũng cho rằng, cần phải ưu tiên cho giáo dục khi hiện chỉ có một số ít trẻ em ở quốc gia này được đến trường. Hiện nay, tỷ lệ mù chữ ở Nam Xu-đăng lên đến 73% số dân, trong đó phần lớn là phụ nữ. Chính quyền miền Nam cũng cam kết nhanh chóng xây dựng Quân đội giải phóng nhân dân Xu-đăng (SPLA), thành lập quân đội quốc gia để đối phó những bất ổn về an ninh. Trước đó, Nam Xu-đăng đã ban hành đồng tiền mới thay thế cho đồng tiền cũ của CH Xu-đăng. Trên mặt trận ngoại giao, ngày 14-7 vừa qua, Nam Xu-đăng đã trở thành thành viên chính thức thứ 193 của LHQ. Ngày 24-7, Liên minh châu Phi (AU) đã ủng hộ quốc gia trẻ nhất thế giới là thành viên thứ 54 của tổ chức này.

Những diễn biến nói trên là dấu hiệu tích cực đối với người dân Nam Xu-đăng sau ngày tuyên bố độc lập. Tuy nhiên, nhà nước non trẻ này còn phải đối mặt nhiều thách thức. Ngay sau khi Nam Xu-đăng ban hành đồng tiền mới thay thế đồng bảng đang lưu hành ở vùng lãnh thổ, Khắc-tum cũng đã công bố đồng tiền của riêng họ nhằm đáp trả Giu-ba. Theo nhiều nhà phân tích, động thái đối đầu nói trên sẽ tạo nên một “cuộc chiến tiền tệ” giữa hai miền. Sau ngày tuyên bố độc lập, Khắc-tum và Giu-ba vẫn chưa giải quyết được một loạt các vấn đề như đường biên giới, quyền sở hữu khu vực A-bi-ây đang tranh chấp và cách phân chia nguồn thu nhập từ dầu mỏ – “mạch máu” của cả hai nền kinh tế. Nam Xu-đăng chiếm một phần ba diện tích lãnh thổ nhưng 75% sản lượng dầu mỏ (500 nghìn thùng/ngày) được khai thác tại nước này. Trong khi đó toàn bộ cơ sở hạ tầng để khai thác dầu mỏ gồm đường ống dẫn, nhà máy lọc dầu và cảng xuất khẩu là do Khắc-tum quản lý. CH Nam Xu-đăng muốn vận chuyển dầu mỏ thì buộc phải sử dụng đường ống dẫn của miền bắc. Mâu thuẫn lớn nhất giữa hai quốc gia chính là việc phân chia nguồn thu nhập dầu mỏ. Theo Hiệp định hòa bình toàn diện được hai bên ký năm 2005, doanh thu từ nguồn “vàng đen” sẽ được chia đều cho cả hai miền. Tuy nhiên, Giu-ba không chấp nhận quy định đó, do 96% ngân sách nước này phụ thuộc sản xuất dầu mỏ. Điều này đã khiến Khắc-tum không mấy hài lòng. Tổng thống Xu-đăng A.H.An Ba-sia đã nhiều lần dọa đóng cửa các đường ống dẫn dầu và không cho Nam Xu-đăng vận chuyển dầu qua nước này. Cho đến nay, cả hai miền chưa đạt được thỏa thuận nào về việc phân chia nguồn “vàng đen” này. Hiện các nhà trung gian hòa giải đang tìm kiếm một giải pháp công bằng giữa các bên về vấn đề này, đồng thời đề xuất khả năng Giu-ba có thể thuê đường ống dẫn dầu của Khắc-tum. Một vấn đề nữa mà Nam Xu-đăng phải sớm khắc phục là chấm dứt tình trạng bạo lực đang tiếp diễn ở nước này do những bất đồng về thỏa thuận ngừng bắn mà thủ lĩnh phiến quân Nam Xu-đăng đã ký với SPLA. Ngoài ra, vấn đề hồi hương của người dân gốc Nam Xu-đăng đang cư trú ở miền bắc cũng cần được cả hai bên giải quyết. QH Khắc-tum vừa nhất trí hủy bỏ quyền công dân của người dân phía nam tại Xu-đăng. Khoảng 300 triệu người miền nam đã tình nguyện trở về nước. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng hơn một triệu người Nam Xu-đăng vẫn ở lại miền bắc với mong muốn tìm việc làm do quốc gia mới thành lập còn kém phát triển và không thể mang lại cho họ nhiều cơ hội. Chính phủ Khắc-tum có thể gây khó khăn đối với người miền Nam đang sinh sống tại Xu-đăng.

Theo Nhandan