Những người “sống mòn” ở các khu tập thể “chuồng cọp chồng chuồng cọp”

Nơi “tấc đất tấc kim cương” như nội đô Hà Nội, bao năm nay để giải quyết quy hoạch cho các khu tập thể cũ vẫn là câu chuyện "muôn năm cũ" với vô vàn khó khăn. Người dân thì vẫn quyết bám trụ tới cùng.

Giữa lòng Thủ đô Hà Nội sôi động và sầm uất, cạnh những tòa nhà chọc trời, những khu chung cư cao cấp hiện đại là biết bao “nhân chứng lịch sử” - những căn tập thể cũ nhếch nhác, tăm tối. Ở đó, mặc dù nhiều nơi đã xuống cấp trầm trọng, song người dân vẫn nhất quyết bám trụ. Và họ có muôn vàn lý do để không thể dời đi.

Hiểm nguy rình rập

Các khu tập thể cũ lâu đời chính là biểu tượng sống động cho thời kỳ bao cấp của Hà Nội, là chứng tích cho một giai đoạn lịch sử đặc biệt của đất nước, và cho một di sản văn hóa về lối sống tập thể rất đặc biệt nơi đây.

Những biểu tượng ấy đã bền bỉ trường tồn cả nửa thế kỷ, thậm chí đến gần 70 năm (như khu tập thể Nguyễn Công Trứ xây dựng từ những năm 1960 hay khu tập thể Kim Liên)... Nhiều khu đã quá hạn sử dụng, nhưng vẫn có nhiều người dân sinh sống, thậm chí cơi nới “chuồng cọp” khiến nguy cơ cháy nổ, sụp đổ có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Theo ghi nhận của phóng viên, khu tập thể Nghĩa Đô (đường Phùng Chí Kiên, phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy) được khởi công xây dựng từ đầu những năm 70, đa phần các hộ gia đình đều cố cải tạo, cơi nới diện tích sinh hoạt. Chuồng cọp chồng chuồng cọp, hành lang ẩm thấp, đường ống rỉ nước, lan can lung lay khiến cả không gian sống biến dạng, bí bách, tiềm ẩn nhiều nguy hiểm.

Tường nhà đã lở loét, đường ống lộ thiên rỉ nước, báo hiệu mức độ tồi tàn của khu nhà. (Ảnh: Vân Anh/Vietnam+)

Giếng trời trở thành nơi xả rác của các hộ dân, gây mất mỹ quan. Từ tầng 3 trở đi, hành lang không có bóng điện, mùi ẩm mốc xộc lên. Người dân nơi đây cho biết nhiều hộ đã dời đi vì nhà quá cũ, thậm chí cho thuê giá rẻ cũng không ai hỏi. Không có hơi người, không được dọn dẹp, các tầng cao của khu tập thể Nghĩa Đô chẳng khác nào nhà hoang.

Khu tập thể 5 tầng tại khu Thành Công (quận Ba Đình) cũng trong tình cảnh tương tự, chuồng cọp giăng kín. Theo ghi nhận, mỗi tầng có 16 căn hộ, mỗi hộ trung bình có 5 nhân khẩu. Gần 100 con người sống trong căn tập thể này, ngày qua ngày, thiếu ánh sáng, tù túng, bí bách.

Không chỉ cơ sở hạ tầng xuống cấp, mạng lưới dây điện chằng chịt, giăng mắc như “mạng nhện chăng tơ” khiến các cột điện chỉ chực chờ “bật gốc.” Thậm chí, có những búi dây điện vắt ngang sát mặt đất trở thành cái bẫy cho người đi đường.

Bà N.T.P (cư dân khu tập thể Thành Công, Ba Đình) thở dài cho biết: “Dây điện mắc võng, chằng chịt khắp cái khu này, nhìn mất mỹ quan là đúng rồi, nhưng vấn đề là tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Trước có đợt hỏa hoạn rồi đấy, dân rất khổ mà không biết làm sao.”

Nằm sâu trong ngõ 20 Láng Hạ, khu tập thể cũ có tuổi đời gần 40 năm, nay vẫn “oằn mình” gồng gánh vô số chuồng cọp ngày càng được cơi nới thêm. Chị V.M.P (22 tuổi) - một người thuê trọ tại đây cho biết giá thuê nhà khoảng 4 triệu đồng/tháng. Nhà được chủ cũ cơi nới thêm chuồng cọp làm nơi phơi quần áo và thêm một buồng ngủ.

Đợt bão Yagi năm 2024 vừa qua thực sự là thử thách cho người ở lại. “Mưa to thì nhà dột hết, phải lấy 4-5 chậu ra hứng. Nước mưa ngấm vào tường gây ẩm mốc, lở tường và hỏng cả điều hòa. Thậm chí, đợt đó bão to gia đình còn phải đi di tán, không dám ngủ ở chuồng cọp vì rung lắc mạnh,” chị V.M.P cho hay.

Chật vật bám trụ

Thực tế, nhiều trường hợp hỏa hoạn đã xảy ra do mất an toàn phòng cháy chữa cháy khiến cư dân tại các khu tập thể cũ luôn sống trong cảnh thấp thỏm lo sợ. Thế nhưng, họ vẫn cố gắng bám trụ và cầu mong “nguy hiểm không đến mình.”

Thùy Dung (Láng Hạ) cho biết đã thuê nhà ở khu tập thể Thành Công gần 4 năm. Dù bất an vấn đề cháy nổ, nhưng không muốn dời đi vì nhiều lý do. “Ở đây, người ta quây chuồng cọp hết. Xem báo đài thấy các vụ cháy cũng sợ lắm, nghĩ đến chỗ mình mà cháy thì cũng không biết thoát thế nào. Nhưng bảo chuyển đi thì cũng không biết tìm chỗ nào tiện đường và giá phải chăng hơn nên cứ tặc lưỡi ở vậy.”

Theo N.T.H (Láng Hạ) chia sẻ mặc dù nhà đã xuống cấp từ lâu nhưng gia đình chị không muốn cải tạo lại. “Giờ cải tạo cả nhà cũng hết hơn trăm triệu. Thà xây lại mới hoàn toàn còn hơn sửa chữa chắp vá. Nhưng khi nào có dự án cải tạo, xây mới cả khu thì chưa ai biết,” H cho hay.

Với mục tiêu cải thiện điều kiện sống cho người dân, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội và Ủy ban nhân dân quận Cầu Giấy đã chấp thuận chủ trương đầu tư dự án cải tạo nhà A, B khu tập thể Nghĩa Đô từ năm 2013. Tuy nhiên, sau hơn một thập kỷ, dự án vẫn chỉ dừng lại ở chủ trương.

Mới đây, văn phòng Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội đã ban hành Thông báo số 111/TB-VP xem xét phương án Quy hoạch chi tiết khu vực cải tạo, tái thiết, xây dựng lại 3 khu chung cư cũ là Thành Công, Giảng Võ, Ngọc Khánh (quận Ba Đình) và phụ cận. Người dân lại khấp khởi mừng.

Nơi “tấc đất tấc kim cương” như nội đô Hà Nội, bao năm nay để giải quyết quy hoạch đất đai nhà ở vẫn là câu chuyện "muôn năm cũ" với vô vàn khó khăn. Bởi vậy, người dân không còn cách nào khác ngoài cố bám trụ, chấp nhận đối mặt với hiểm nguy mỗi ngày để sinh tồn và chờ đợi tới hồi qua “cơn bĩ cực”./.

Không gian bên trong các hộ gia đình quyết tâm trụ lại ở những căn tập thể cũ. (Ảnh: Minh Phương/Vietnam+)