Những cánh đồng lớn ở Hà Nam

Hà Nam có tổng diện tích đất tự nhiên gần 85.000 ha, đất nông nghiệp chiếm hơn một nửa, với 47.206 ha. Nhằm khắc phục những hạn chế nêu trên, Hà Nam xây dựng đề án “Xây dựng cánh đồng lớn để liên kết sản xuất cây trồng hàng hóa chất lượng cao”. Mục tiêu là có những cánh đồng mẫu ứng dụng khoa học-công nghệ vào quá trình sản xuất, cải tạo chất lượng đất, môi trường nước, tạo ra nông sản hàng hóa chất lượng cao, sạch, đáp ứng yêu cầu thị trường trong nước và hướng tới xuất khẩu. Chủ thể trực tiếp xây dựng cánh đồng mẫu là các doanh nghiệp, HTX kiểu mới, có sự liên kết sản xuất với người dân.

Ðể thực hiện được những điều đó, một trong những vấn đề quan trọng nhất là tích tụ được ruộng đất nông nghiệp. Ðây là vấn đề mới và khó do đặc điểm ruộng đất phân tán nhỏ lẻ của địa phương, do tâm lý người nông dân.

Tỉnh ủy Hà Nam đã tổ chức nhiều cuộc họp bàn về vấn đề này và nhất trí chủ trương tích tụ ruộng đất nông nghiệp theo nguyên tắc không thu hồi, nông dân không mất quyền sử dụng đất trong liên kết sản xuất với doanh nghiệp, thu nhập của nông dân phải cao hơn trước khi thực hiện đề án. Không để xảy ra tình trạng lợi dụng xây dựng cánh đồng lớn để cho tặng, chuyển nhượng đất nông nghiệp trái quy định của pháp luật, thực hiện liên kết sản xuất nông nghiệp phù hợp quy hoạch của tỉnh, không làm thay đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp mà Nhà nước đã giao cho các hộ nông dân…

Có hai hình thức để dồn ghép ruộng đất: Một là, các doanh nghiệp, HTX thuê đất của người dân từ 10 năm trở lên, giá thuê đất được tính dựa trên giá trị cây trồng sản xuất, áp dụng trả tiền thuê đất hằng năm hoặc cả thời gian thuê đất. Hai là, người có đất nông nghiệp góp vốn với doanh nghiệp, HTX bằng quyền sử dụng đất và được chia lợi nhuận theo tỷ lệ góp vốn.

Cụ thể hóa chủ trương đó, UBND tỉnh đã xây dựng quy hoạch 1.000 ha đất nông nghiệp bảo đảm các yêu cầu về cơ sở hạ tầng, giao thông thủy lợi phục vụ cho việc áp dụng cơ giới hóa, tiến bộ khoa học – kỹ thuật, vận chuyển nông sản, có điều kiện thổ nhưỡng, nguồn nước phù hợp phát triển rau quả chất lượng cao; đồng thời quy hoạch vị trí xây dựng khu bảo quản, chế biến nông sản. Ngoài việc vận dụng các cơ chế hỗ trợ theo quy định của Nhà nước, Hà Nam có cơ chế hỗ trợ mang tính đặc thù, tạo điều kiện cho DN đầu tư, như giảm từ 50 đến 70% tiền sử dụng đất cho doanh nghiệp, HTX, miễn tiền thuê đất đối với diện tích đất xây nhà ở cho công nhân, đất trồng cây xanh, đất phục vụ công trình phúc lợi công cộng. Bên cạnh đó, tỉnh đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng tới chân hàng rào khu sản xuất như đường giao thông, kênh tưới tiêu, nguồn điện… Xem xét hỗ trợ giống vốn và chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ đào tạo nhân lực với mức tối đa 3 triệu đồng/6 tháng/người, hỗ trợ phát triển thị trường 50 triệu đồng/1 tỷ doanh thu/dự án…

Những tín hiệu khởi sắc

Với hướng đi mở, Hà Nam đã có những mô hình, dự án đầu tư vào nông nghiệp. Dự án trồng cây đậu bắp, rau quả sạch xuất khẩu sang Nhật Bản của Công ty An Phú Hưng phối hợp Công ty H.B.C International (Nhật Bản) được triển khai. 303 hộ nông dân ở bảy xóm của xã Nhân Khang (Lý Nhân) sau khi được họp bàn, đối thoại, đã nhất trí ký hợp đồng cho Công ty An Phú Hưng thuê 34 ha đất bãi ven sông trong thời gian 10 năm. Trước đây, vùng đất này nông dân địa phương trồng ngô, đậu tương thông thường, giá trị thu nhập không cao, nay cho doanh nghiệp thuê đất không phải trồng cấy vẫn được trả 120 kg ngô/sào/năm, tương đương 800 đến 900.000 đồng và được trả theo từng vụ. Ngoài nguồn thu nhập này, nông dân cho thuê đất có nhu cầu được doanh nghiệp nhận vào làm công nhân lao động ngay trên chính thửa ruộng của mình. Có diện tích đất nông nghiệp lớn, cùng với sự hỗ trợ của tỉnh, Công ty An Phú Hưng đầu tư kênh mương, giao thông nội đồng… Ðồng thời, tổ chức sản xuất trực tiếp trên cánh đồng lớn theo công nghệ rau an toàn của Nhật Bản. Bước đầu, 11 ha trồng các loại cà chua, củ rền đỏ, rau diếp tím… theo đúng quy trình bảo đảm sản phẩm có chất lượng cao, đủ tiêu chuẩn xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản. Trước đó, doanh nghiệp này đã trồng thực nghiệm 2 ha ở Phù Vân (TP Phủ Lý) và ước cho thu nhập khoảng 170 triệu đồng/ha/vụ.

Ở huyện Bình Lục, Công ty TNHH Minh Hiền chuyên chế biến nông sản xuất khẩu, thông qua chính quyền địa phương và các HTX ký hợp đồng thuê hàng chục ha đất nông nghiệp ở Tràng Duệ và Liên An, Ðồn Xá, La Sơn. Nông dân được trả 50 kg thóc/sào/vụ, quy ra tiền theo giá thóc tại cùng thời điểm, mỗi năm trả hai lần vào giữa và cuối năm. Những nông dân này có nhu cầu được doanh nghiệp thuê làm các công đoạn gieo trồng, chăm sóc, thu hái quả được trả 80 đến 120.000 đồng/người/ngày.

Ðầu tháng 4 này, lãnh đạo Tập đoàn Showa Denko (Nhật Bản) đến Hà Nam tìm hiểu đầu tư. Tập đoàn này đang có 21 nhà máy sản xuất rau sạch ở Nhật Bản. Trước mắt, tập đoàn dự kiến đầu tư một triệu USD xây dựng thử nghiệm xưởng sản xuất rau sạch trong KCN Ðồng Văn II. Xưởng sản xuất này sẽ áp dụng công nghệ Nhật Bản, trồng rau trong nhà với hai yếu tố chính là nước và đèn Led. Ðây là kỹ thuật thúc đẩy cây trồng tăng trưởng gấp 2,5 lần so với ánh sáng thông thường, lượng nước chăm sóc cây ít và giúp tiết kiệm chi phí. Từ đó, tập đoàn nghiên cứu đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất rau sạch tại Hà Nam.

Bí thư Tỉnh ủy Hà Nam Mai Tiến Dũng khẳng định, với phương châm tích tụ ruộng đất, sẽ giải quyết nhiều vấn đề như thay đổi tập quán, tư duy, cách làm của nông dân. Họ được tiếp cận phương pháp sản xuất hiện đại, làm việc trong môi trường chuyên nghiệp. Ðồng thời, khắc phục sự manh mún ruộng đất; tạo liên kết chặt chẽ của “4 nhà” trong sản xuất nông nghiệp. Thời gian tới, Hà Nam sẽ tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm, chỉ đạo nhân rộng những mô hình theo hướng này ra toàn tỉnh. Phấn đấu đến năm 2020, có 20% diện tích canh tác theo mô hình cánh đồng mẫu.