Nhớ mãi những lần Bác Hồ về thăm Lạng Sơn

LSO-Trong lần về Tràng Định công tác, chúng tôi được gặp bác Nguyễn Thế Kỳ, một cán bộ lão thành cách mạng, có vinh dự được gặp Bác Hồ trong những lần Người về thăm Lạng Sơn. Theo đề nghị của chúng tôi, Bác bắt đầu câu chuyện bằng một giọng xúc động.

Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện với nhân dân các dân tộc tỉnh Lạng Sơn (23/2/1960) – Ảnh: Tư liệu

“… Chúng ta được biết Bác Hồ đã có ba lần đến thăm chính thức hoặc không chính thức, nhưng có tiếp xúc, nói chuyện với quân và dân Lạng Sơn. Tôi có may mắn cả ba lần đó đều được biết hoặc trực tiếp đón Bác. Từ ấy đến nay đã lâu rồi, nhưng những hình ảnh, lời nói, việc làm của Bác vẫn khắc sâu trong tâm trí của tôi…”

Lần thứ nhất Bác đến Lạng Sơn là vào tháng 10/1950. Trong chiến dịch giải phóng biên giới năm ấy, Bác trực tiếp ra mặt trận để lãnh đạo, chỉ đạo, chiến dịch. Ngày 10/10/1950, thị trấn Thất Khê được giải phóng. Nơi đây là kho hậu cần của địch, bị ta đánh mạnh, chúng rút chạy không kịp trở tay nên hàng hóa quân trang, quân dụng… của địch để lại rất nhiều. Tôi được đồng chí Hoàng Văn Kiểu, Bí thư Tỉnh ủy cử sang Trung Quốc liên hệ lấy xe ô tô vận chuyển chiến lợi phẩm ra cho nhanh. Đến Nam Ninh, được biết phía bạn cũng không có xe nên đành trở về. Trở lại Thất Khê thì thị trấn đã thiết quân luật, “nội bất xuất ngoại bất nhập”. Chính đêm hôm ấy, đêm thứ hai sau ngày Tràng Định giải phóng, Bác Hồ đã vào thăm thị trấn Thất Khê, thị sát tình hình ở đây. Lần ấy tôi không được trực tiếp gặp Bác. Sau được biết, Bác đã đi nắm tình hình mặt trận, tình hình Thất Khê rất kỹ. Sau đó Bác trở lại gặp gỡ và nói chuyện với cán bộ chiến sĩ tham gia chiến dịch tại một địa điểm gần thị trấn Thất Khê dưới chân đèo Bông Lau…

Lần thứ hai Bác đến thăm Lạng Sơn vào ngày 23/2/1960. Đây là lần Bác chính thức về thăm Đảng bộ và nhân dân các dân tộc tỉnh ta. Sáng hôm ấy khi Bác đến trụ sở Tỉnh ủy, một đoàn đại biểu đại diện các ngành, đoàn thể, ăn mặc chỉnh tề, có cả hoa tươi chào đón Bác. Bác vui vẻ bắt tay, chào hỏi mọi người. Bác bảo chúng tôi mời đồng chí bí thư và chủ tịch Bằng Tường (Trung Quốc) cùng sang, rồi ra sân vận động Đông Kinh gặp nhân dân. Khi mọi người nhận ra Bác Hồ liền xao động cả lên. Bác đi một vòng qua lễ đài giơ tay tươi cười vẫy chào mọi người. Tiếng hô vang dội: “Hồ Chủ Tịch muôn năm, Bác Hồ muôn năm”. Bác ra hiệu cho đồng bào trật tự. Cả quảng trường với trên 25 nghìn người trở nên im phăng phắc. Bác nói chuyện với mọi người rất đầm ấm thân thiết. Mọi người lắng nghe Bác nói như uống từng lời. Sau đó chúng tôi tập trung cán bộ cốt cán của tỉnh tại hội trường để nghe Bác nói chuyện.

Trở lại Tỉnh ủy, đồng chí bí thư và chủ tịch Bằng Tường được mời cũng đã đến. Bác nói chuyện với hai người bạn Trung Quốc bằng tiếng Trung Quốc. Bác căn dặn chúng tôi: Lạng Sơn và Bằng Tường phải đoàn kết, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Trời đã trưa, chúng tôi mời Bác nghỉ để ăn cơm. Bác nói: “Bác có cơm mang theo rồi”. Thấy chúng tôi tần ngần Bác bảo:

– Các chú muốn ăn cơm với Bác thì mang xuất của mình lên đây.

Bữa cơm hôm ấy cùng ăn có tôi và các đồng chí Hà Thái Nam, Thường vụ Tỉnh ủy; Phạm Công Dỉnh, Phó Chủ tịch, Trưởng ty Công an và hai người bạn Trung Quốc. Xuất cơm của Bác chỉ giản dị có ít thịt kho và rau xanh. Bác gắp món đậu phụ vào bát hai người bạn Trung Quốc và nói: “Mời xịch đậu phụ” chúng tôi cùng cười vui vẻ. Cơm nước xong, tôi ngỏ ý muốn xin Bác một bức ảnh để làm kỷ niệm. Bác bảo đồng chí Nguyễn Khai, Chánh văn phòng Trung ương cùng đi lấy ra tấm ảnh chân dung của Bác. Bác đề ngày tháng, ký tên rồi nói: “Tặng Tỉnh ủy Lạng Sơn”. Tôi trân trọng đưa hai tay ra đón nhận.

Buổi chiều Bác đi thăm Trường Văn hóa Miền núi. Bác chia kẹo cho các cháu và nói chuyện rất thân mật. Sau đó Bác sang thăm Bệnh viện tỉnh. Bác đi thăm nhà ăn, nhà bếp, hỏi han tỉ mỉ việc phục vụ bệnh nhân, rồi vào khu giường bệnh, thăm hỏi ân cần như người cha thăm con bị bệnh. Bác nhắc nhở cán bộ, nhân viên, y bác sỹ bệnh viện phải quan tâm chăm sóc tốt bệnh nhân. Từ bệnh viện ra, Bác đến thăm Trường Văn hóa Quân đội. Vẫn tác phong sâu sát, Bác đi thăm nhà ăn, nhà bếp, nhà vệ sinh, nơi ở và học tập của cán bộ, chiến sỹ nhà trường trước. Sau đó Bác trở lên nơi bộ đội tập trung để nói chuyện. Trước khi Bác lên đường về Hà Nội, chúng tôi tặng Bác cây cải bắp nặng 8 kg và những củ su hào to do bà con xã viên khu vực thị xã trồng được. Đó là món quà báo cáo thành tích sản xuất của nhân dân dâng lên Bác. Năm 1961, Bác Hồ lên thăm tỉnh Cao Bằng theo đường Lạng Sơn, nên cả khi Bác đi và về tôi đều được đón và tiễn Bác. Ngày 19/2/1961 (tức mùng 5 Tết Tân Sửu), Bác đi từ Hà Nội đến Lạng Sơn bằng máy bay trực thăng, hạ cánh xuống sân bay Mai Pha. Chúng tôi có nhiệm vụ bố trí xe đưa Bác đến ranh giới với Cao Bằng, các đồng chí Cao Bằng đón tại đó. Ngày 21/2, Bác từ Cao Bằng trở về Hà Nội. Chúng tôi chuẩn bị đón Bác tại ngôi nhà bốn mái của UBND huyện Tràng Định. Nhưng hôm ấy có đoàn khách ủy ban quốc tế đến làm việc đã nghỉ tại đó. Biết vậy, Bác nói:

– Anh em đến ở đó rồi thì ta tìm đến nhà dân nào mà vào.

Xe đến đầu thị trấn, Bác ra hiệu dừng chân tại một ngôi nhà nhỏ. Đó là nhà của Trạm Khí tượng Thủy văn Tràng Định. Các đồng chí phục vụ đưa cơm nắm mang theo ra mời Bác. Đồng chí Lê Quảng Ba cùng đi gợi ý với tôi: “Vịt quay Thất Khê ngon có tiếng, cậu đi mua về mời Bác thưởng thức”. Bác ăn thử rồi khen: “Ngon lắm, chỉ kém vịt quay Bắc Kinh thôi. Nhưng giá còn đắt”.

Cơm nước xong, Bác cho mời các đồng chí lãnh đạo Huyện ủy, Ủy ban huyện đến. Bác hỏi rất kỹ tình hình mọi mặt của huyện. Lúc đó nhân dân xung quanh biết Bác đến, kéo về rất đông muốn được gặp Bác. Biết vậy, Bác đã ra gặp nhân dân. Thấy Bác Hồ, mọi người hoan hô vang dội. Bác ra hiệu mọi người trật tự rồi Bác nói chuyện với mọi người rất thân tình. Bác căn dặn đồng bào phải đoàn kết các dân tộc, làm ăn tốt, giữ gìn sức khỏe để sản xuất, học tập và công tác tốt, rồi Bác nói:

– Bác đến chỉ được một chút thôi. Bác chúc đồng bào mạnh khỏe, tích cực sản xuất, công tác và học tập tốt. Bác gửi lời chào đến tất cả đồng bào địa phương.

Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Lạng Sơn vẫn luôn khắc ghi lời Bác dạy năm xưa, đoàn kết một lòng dựng xây Xứ Lạng ngày một đẹp giàu.

QUANG HUYNH