Nhiều khó khăn trong phòng chống tác hại thuốc lá, ngành y tế đưa ra hàng loạt đề xuất

Sáng 14/11, Bộ Y tế đã tổ chức hội nghị sơ kết 5 năm thi hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Tại hội nghị, các đại biểu đã cung cấp thông tin, đưa ra một bức tranh toàn cảnh về công tác phòng chống tác hại thuốc lá mà Bộ Y tế chủ trì.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn cho biết, theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới ( WHO), Việt Nam là một trong 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới, đứng thứ ba tại ASEAN sau Indonesia và Philippines. Theo điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành thì Việt Nam hiện có 45,3% người hút thuốc lá, nghĩa là cứ hai người có một người hút thuốc. Hiện nay, có khoảng 53,3% người không hút thuốc lá bị phơi nhiễm khói thuốc lá trong gia đình, 36,8% người không hút thuốc lá làm việc trong những tòa nhà bị phơi nhiễm khói thuốc lá. Mỗi năm, Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá. Ước tính tổn thất kinh tế do sử dụng thuốc lá là khoảng 24.000 tỷ đồng, chiếm 0,97% GDP cả nước.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn phát biểu tại hội nghị

Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn cho rằng, trong những năm qua, Bộ Y tế đã tổ chức tuyên truyền phổ biến luật, phòng chống tác hại thuốc lá, xây dựng mô hình không thuốc lá trong các đơn vị trường học, nhà hàng, khách sạn… , phối hợp thanh tra, kiểm tra xử lý các vi phạm hành chính về thuốc lá, bồi dưỡng nghiệp vụ kỹ năng xử lý cho các lực lượng chức năng…. ban hành kế hoạch phòng chống thuốc lá tại các địa phương…

Theo thống kê, đã có 1.560 cơ quan hành chính, 3.778 trường mẫu giáo, 3.577 trường hiểu học, 2.502 trường trung học cơ sở, 1.010 trường trung học phổ thông thực hiện nghiêm quy định cấm hút thuốc trong khuôn viên và trong nhà. 169 trường đại học, cao đẳng trong toàn quốc thực hiện cấm hút thuốc lá tại khu vực trong nà, 508 bệnh viện tuyến tỉnh thực hiện quy định cấm hút thuốc trong khuôn viên và trong nhà, 305 nhà hàng, 400 khách sạn thực hiện cấm hút thuốc trong nhà….

Nhận thức của người dân về phòng chống tác hại thuốc lá đã và đang tăng lên, hiện có trên 90% cán bộ công chức, viên chức, người lao động hiểu biết về quy định của Luật phòng chống tác hại thuốc lá, quy định về nơi làm việc không khói thuốc. Người dân đã có những hiểu biết nhất định về tác hại của thuốc lá thụ động. Số liệu năm 2018 cho thấy, hầu hết những người được hỏi tin rằng hút thuốc lá thụ động gây ra các bệnh về phổi (đạt 92%, tăng 6% so với năm 2016), gây ra bệnh viêm phổi ở trẻ em (đạt 92%).

Nhờ thế, tỷ lệ phơi nhiễm khói thuốc thụ động giảm trong các môi trường gia đình, nơi làm việc, trường học, trên các phương tiện công cộng, hay ở cơ sở y tế.

Phòng chống tác hại thuốc lá gặp nhiều khó khăn

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện đã xuất hiện một số bất cập như một số quy định chưa đảm bảo tính thống nhất với Luật, văn bản không còn phù hợp như mức xử phạt một số hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến phòng chống tác hại thuốc lá còn thấp, chưa đủ tính răn đe, chưa thống nhất, mức thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá còn thấp, quy định về xử lý thuốc lá nhập lập chưa phù hợp, còn thiếu các quy định liên quan đến sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng….

Theo bà Trần Thi Trang, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), giá thuốc lá thấp là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng tiêu dùng trong người dân và thu hút người hút mới đặc biệt là những đối tượng nghèo và thanh thiếu niên. Năm 2018, tỷ lệ thuế trong giá bán lẻ của nhãn hiệu thuốc lá phổ biến nhất tại Việt Nam ở mức 36,7% so với trung bình toàn cầu là 58,3%, mức khuyến nghị của WHO là 75%.

Trước nhiều vấn đề bất cập được chỉ ra tại hội nghị, Bộ Y tế sẽ đề xuất Quốc hội xem xét đưa các loại thuốc lá điện tử vào loại hàng hóa cấm kinh doanh và tiêu dùng tại Việt Nam đồng thời quản lý chặt thuốc lá làm nóng; đề xuất sửa đổi Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, trong đó tăng thuế đối với thuốc lá. Với mục tiêu kiểm soát việc quảng cáo sản phẩm thuốc lá, đặc biệt là sản phẩm thuốc lá mới trên môi trường mạng, youtube, mạng xã hội, facebook…, Bộ Y tế cũng đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông có biện pháp kiểm soát chặt chẽ môi trường Internet đối với loại hình thuốc lá. Đồng thời, tăng cường công tác giáo dục truyền thông về tác hại của thuốc lá và các quy định pháp luật về phòng chống tác hại của thuốc lá, ưu tiên các hoạt động truyền thông ngăn ngừa việc sử dụng thuốc lá trong giới trẻ.

Bên cạnh đó Bộ Y tế cũng kiến nghị Chính phủ sửa đổi, bổ sung, ban hành các nghị định xử lý vi phạm pháp luật về phòng chống tác hại thuốc lá như tăng mức phạt, thẩm quyền với lực lượng xử phạt, áp dụng phạt nguội đối với hành vi hút thuốc nơi công cộng…