Nhiều chuyển biến tích cực trong công tác xử lý nợ xấu

Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Nghị quyết số 42/2017/QH14 và Quyết định số 1058/QĐ-TTg về xử lý nợ xấu và cơ cấu lại tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016 – 2020 được triển khai mới được 1 năm, nhưng những định hướng chính sách vĩ mô, giải pháp tháo gỡ đã tạo ra những dấu ấn rõ nét và chuyển biến tích cực.

Đã xử lý được 138.290 tỷ đồng nợ xấu

Nghị quyết số 42/2017/QH14 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng và Đề án cơ cấu lại các Tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016 – 2020 ban hành theo Quyết định số 1058/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ đã đi vào triển khai được 1 năm. Quá trình đi vào thực tiễn tuy chưa dài, nhưng những định hướng chính sách vĩ mô, giải pháp tháo gỡ trong 2 văn bản quy phạm trên đã tạo ra những dấu ấn rõ nét và chuyển biến tích cực trong công tác xử lý nợ xấu và công tác cơ cấu lại các tổ chức tín dụng (TCTD) gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016 – 2020.

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), năng lực tài chính của các TCTD được củng cố, vốn điều lệ tăng nhanh dần qua các năm. Tính đến 30/6/2018, vốn điều lệ của toàn hệ thống ước đạt 519,01 nghìn tỷ đồng, tăng 1,3% so với cuối năm 2017, tăng 6,3% so với cuối năm 2016. Vốn chủ sở hữu của toàn hệ thống ước đạt 720,43 nghìn tỷ đồng, tăng 9,1% so với cuối năm 2017, tăng 21,1% so với cuối năm 2016.

Bên cạnh đó, chất lượng tín dụng cũng được cải thiện. các giải pháp xử lý nợ xấu được triển khai đồng bộ cùng với các biện pháp kiểm soát, phòng ngừa nợ xấu mới phát sinh đã góp phần quan trọng nâng cao chất lượng tín dụng và giảm tỷ lệ nợ xấu của hệ thống các TCTD. Cùng với đó, Nghị quyết 42 bước đầu đã tạo điều kiện quan trọng góp phần xử lý nợ xấu tại các TCTD; đến cuối tháng 6/2018, tỷ lệ nợ xấu so với so với tổng nợ là 2,09%, giảm so với thời điểm 31/12/2016 (2,46%).

Sau 1 năm thực hiện Nghị quyết 42 và Quyết định 1058, hệ thống tổ chức tín dụng đã xử lý được 138.290 tỷ đồng nợ xấu (không bao gồm 61.040 tỷ đồng dự phòng rủi ro để xử lý nợ xấu nội bảng).

Trong đó, xử lý nợ xấu nội bảng là 70.230 tỷ đồng (chiếm 50,78%), xử lý các khoản nợ đang hạch toán ngoài bảng cân đối kế toán là 21.590 tỷ đồng (chiếm 15,61%) và xử lý các khoản nợ xấu đã bán cho VAMC được thanh toán bằng trái phiếu đặc biệt là 46.460 tỷ đồng (chiếm 33,59%).

Trong thời gian qua, nhiều tổ chức quốc tế có uy tín đã có những đánh giá rất tích cực đối với hệ thống ngân hàng Việt Nam, góp phần quan trọng củng cố và nâng cao niềm tin của các nhà đầu tư trong và ngoài nước đối với môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam.

Vẫn còn những tồn tại, vướng mắc

Theo đánh giá của NHNN, mặc dù công tác cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu trong thời gian qua đã đạt được kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những khó khăn, vướng mắc, đòi hỏi sự chung sức, nỗ lực của toàn hệ thống chính trị, đặc biệt là sự hỗ trợ, phối hợp của các Bộ, ngành, địa phương.

Theo ông Nguyễn Văn Du, Phó Chánh thanh tra NHNN, tuy đến thời điểm 6/2018, tỷ lệ nợ xấu so với tổng nợ giảm còn 2,09%, thấp hơn so với cuối năm 2016 (là 2,46%), nhưng tỷ lệ này vẫn cao hơn so với cuối năm 2017 (1,99%).

Một con số đáng chú ý cũng được đại diện NHNN công bố tại Hội nghị Sơ kết 1 năm triển khai Nghị quyết số 42/2017/QH14 và Quyết định số 1058/QĐ – TTg vừa được tổ chức, tổng nợ xấu nội bảng của các TCTD, nợ xấu đã bán cho Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng (VAMC) hiện chưa xử lý được và nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ tiềm ẩn trở thành nợ xấu tuy đã có xu hướng giảm những vẫn ở mức cao, hiện đang ở mức 468 nghìn tỷ so với tổng cho vay đầu tư vào nền kinh tế, chiếm khoảng 6,67%.

Bên cạnh đó, việc thực hiên các giải pháp xử lý, tài sản đảm bảo của các khoản nợ xấu còn hạn chế do chưa có thị trường mua bán nợ thật sự chuyên nghiệp, dẫn đến việc mua bán nợ chưa thực sự sôi động, các thương vụ lớn chưa thực sự phát sinh nhiều.

Việc xử lý tài sản đảm bảo của các khoản nợ xấu còn nhiều bất cập nên dự phòng rủi ro vẫn là nguồn chủ yếu để xử lý nợ xấu. Vướng mắc còn ở việc thực hiện nội dung liên quan đến vấn đề xử lý tài sản đảm bảo là dự án bất động sản còn dở dang; trường hợp đăng ký giao dịch bảo đảm thiếu chữ ký của bên thế chấp; quyền nhận thế chấp, đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất hình thành trong tương lai là tài sản bảo đảm cho các khoản nợ mà các cá nhân, tổ chức mua lại từ VAMC…

Chia sẻ về những khó khăn khi thực hiện nghị quyết 42, ông Nguyễn Tiến Đông, Chủ tịch HĐQT VAMC cho biết, có một số quy định pháp lý cần điều chỉnh. Đơn cử, trong Nghị quyết 42 quy định khách hàng tự nguyện bàn giao tài sản đảm bảo, và trong hợp đồng đảm bảo hầu hết đều quy định các khách hàng sẽ bàn giao tài sản đảm bảo nếu không trả được nợ, nhưng lại không quy định đồng ý cho tổ chức tín dụng được thu giữ. Đây là vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Ông Đông cho biết thêm về một bất cập trong quá trình thực hiện xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42 là tại Điều 8 Nghị quyết 42 quy định về thủ tục rút gọn để giải quyết tranh chấp về nghĩa vụ giao tài sản đảm bảo và xử lý tài sản bảo đảm nhưng thực tế, qua theo dõi hơn 2.000 vụ việc tại các tòa án thì chưa có vụ nào được xử theo hình thức này.

Cần sự phối hợp của các bộ, ngành

Để việc thực hiện cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu trong thời gian vừa qua và để thực hiện mục tiêu cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016 – 2020 được hiệu quả hơn nữa trong thời gian tới, hàng loạt các kiến nghị đề xuất giải pháp đã được đưa ra.

NHNN đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành và các đơn vị, tổ chức có liên quan cần tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa quá trình phân loại, sắp xếp các doanh nghiệp, trọng tâm là các doanh nghiệp nhà nước, thực hiện tái cơ cấu, năng cao năng lực tài chính, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp, tạo điều kiện để hệ thống các TCTD xử lý nợ xấu, lành mạnh hóa tài chính. NHNN đề xuất Thủ tướng Chính phủ có văn bản gửi Tòa án nhân dân tối cao xem xét, phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp (Tổng cục Thi hành án dân sự) sớm có văn bản chỉ đạo về việc hoàn trả các tài sản bất động (TSBĐ) là vật chứng của vụ án hình sự sau khi đã hoàn tất các thủ tục xác minh chứng cứ quy định tại Nghị quyết 42.

Còn đối với Bộ, ngành chủ quản hỗ trợ, chỉ đạo về định hướng cơ cấu lại từ các Tập đoàn/Tổng công ty Nhà nước đối với phương án cơ cấu của các TCTD phi ngân hàng yếu kém có chủ sở hữu/ cổ đông lớn là các Tập đoàn/ Tổng công ty Nhà nước; đồng thời chỉ đạo các tập đoàn, công ty, đơn vị thành viên thực hiện nghĩa vụ trả nợ/nghĩa vụ bảo lãnh đối với các khoản vay mà các đơn vị đứng ra bảo lãnh cho các công ty con, công ty thành viên.

Trong đề xuất, NHNN cũng đề nghị Bộ Tài chính sớm triển khai giải pháp về xử lý các khoản nợ xấu liên quan đến nợ đọng xây dựng cơ bản có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước trung ương địa phương và nợ xấu của doanh nghiệp nhà nước, nợ xấu cho vay theo các chương trình dự án, chỉ định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, nợ được Chính phủ bảo lãnh; tiếp tục có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn cơ quan thuế rõ ràng và cụ thể hơn để thực hiện đúng Nghị quyết 42 về thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản bảo đảm và nghĩa vụ nộp thuế.

Bộ Công an xem xét ban hành văn bản chỉ đạo công an các cấp phối hợp với các cấp chính quyền địa phương tăng cường hơn nữa công tác giữ gìn, đảm bảo an ninh trật tự và hỗ trợ các TCTD trong trường hợp cần thiết khi thu giữ TSBĐ của các khoản nợ xấu; đặc biệt kiên quyết xử lý các cá nhân, tổ chức có hành vi chống đối, cản trở, đe dọa tính mạng, tinh thần của bên thu giữ tài sản để việc thu giữ TSBĐ được thành công.

Bộ Tài nguyên và môi trường sớm ban hành các quy định, hướng dẫn cụ thể để áp dụng thống nhất tại các địa phương về vấn đề xử lý TSBĐ là dự án bất động sản còn dở dang….

Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng tại Hội nghị Sơ kết 1 năm triển khai Nghị quyết số 42/2017/QH14 và Quyết định số 1058/QĐ-TTg cũng đã nhấn mạnh, để toàn ngành xử lý nợ xấu, nâng cao năng lực của hệ thống, đáp ứng nhiệm vụ kênh dẫn vốn cho nền kinh tế, bản thân các ngân hàng phải ý thức được vấn đề này để đẩy nhanh tiến trình cải cách, xử lý nợ xấu một cách toàn diện và triệt để. Hiện tại, tỷ lệ tổng nợ xấu cả nội bảng và ngoại bảng hiện còn cao; mặc dù đã giảm mạnh từ mức 10,6%/tổng dư nợ xuống còn 6,6%/tổng dư nợ nhưng cần phải sớm đưa về mục tiêu dưới 3% vào 2020. Chính vì thế, các tổ chức tín dụng cần phải tăng cường xử lý và giảm thiểu nợ xấu phát sinh.

“Vừa qua, nhiều TCTD đã hoàn thành phương án tái cơ cấu và đã được NHNN phê duyệt nhưng vẫn còn một số đơn vị chưa hoàn thành. Hội đồng quản trị, Ban điều hành các TCTD phải coi đây là nhiệm vụ tối quan trọng trong thời gian tới và nên hoàn thành sớm để báo cáo NHNN phê duyệt” – Thống đốc Lê Minh Hưng nhận định…/.