Nhân rộng mô hình đổi mới nội dung, phương pháp dạy học hiệu quả

Tuy nhiên, trước xu thế phát triển kinh tế – xã hội, chương trình giáo dục phổ thông hiện nay đang bộc lộ một số hạn chế, nhất là việc dạy chữ nặng hơn dạy người. Vì vậy, trong đổi mới giáo dục phổ thông, nội dung chương trình giáo dục cần tinh giản, cơ bản, hiện đại, giảm tính hàn lâm, tăng tính thực hành và vận dụng kiến thức kỹ năng vào thực tiễn.

Theo GS, TS Ðinh Quang Báo, Ủy viên Hội đồng quốc gia Giáo dục trong đổi mới, nội dung chương trình cần được xây dựng theo định hướng phát triển năng lực người học thay vì chủ yếu tiếp cận nội dung. Năng lực chỉ được hình thành và phát triển qua hoạt động, cho nên chương trình phải được thiết kế thuận lợi trong tổ chức quá trình giáo dục bằng các hoạt động của chính người học, hoạt động tích hợp các kiến thức, kỹ năng, thái độ, giá trị vốn là cơ sở để hình thành năng lực.

Thực hiện việc đổi mới, ngành giáo dục và đào tạo (GD và ÐT) đã đưa ra những mô hình mới hoặc tạo điều kiện, kiểm định cho các đơn vị, cá nhân triển khai các mô hình, các nghiên cứu về phương pháp dạy và học hướng tới người học làm trung tâm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Ðiển hình như việc triển khai mô hình trường học mới (VNEN) góp phần tạo ra cách làm và cơ chế để giải quyết được những bất cập, hạn chế trong giáo dục. Bộ sách tiếng Việt Công nghệ giáo dục của GS Hồ Ngọc Ðại với bề dày nghiên cứu mang lại điểm mới, tính khoa học, hiệu quả cho việc dạy và học đang được áp dụng rộng rãi. Ngoài ra, còn nhiều tổ chức, cá nhân tham gia việc nghiên cứu, đổi mới phương pháp giảng dạy như Công ty cổ phần tập đoàn giáo dục Unet xây dựng bộ tài liệu môn tự nhiên, xã hội bằng hình ảnh Skycare dành cho học sinh tiểu học. Bộ tài liệu được nghiên cứu sản xuất dưới dạng đĩa DVD chia thành nhiều bài học dựa trên chương trình sách giáo khoa môn tự nhiên, xã hội. Bộ tài liệu Skycare là thiết bị dạy học bằng hình ảnh sinh động giúp học sinh hứng thú trong học tập, có điều kiện tổ chức các hoạt động học tập hiệu quả, phù hợp với chủ trương đổi mới phương pháp dạy học tiểu học.

Theo Thứ trưởng GD và ÐT Nguyễn Vinh Hiển, việc các tập thể, đơn vị, cá nhân triển khai nghiên cứu những phương pháp, cách thức dạy và học mới khá nhiều và có ý nghĩa thiết thực. Trong nội dung giáo dục, Bộ GD và ÐT luôn quan tâm đến những nghiên cứu mới, sáng tạo, hiệu quả. Ðối với các chương trình nghiên cứu, sáng tạo, nơi nào muốn đưa vào trường học phải xin phép để Bộ GD và ÐT thẩm định và kiểm soát nội dung có tốt, phù hợp mục tiêu, quan điểm về GD và ÐT hay không. Nếu thấy là tài liệu, giáo trình, sản phẩm có khả năng mang lại hiệu quả thì sẽ đồng ý cho phép có thể đưa vào trường học. Thí dụ bộ sách tiếng Việt Công nghệ giáo dục của GS Hồ Ngọc Ðại ban đầu khó khăn nhưng đến nay nhận được sự đồng thuận cao và triển khai rộng rãi hiệu quả. Skycare là chương trình tốt, giúp cho việc dạy và học tốt lên thêm, các trường có thể đưa vào trên tinh thần tự nguyện.

Có thể nói, hướng tới đổi mới nội dung, chương trình sách giáo khoa, việc đẩy mạnh xã hội hóa, tăng cường nghiên cứu, xây dựng các mô hình, phương pháp giáo dục hiệu quả là hết sức cần thiết. Trong đổi mới ở những nước phát triển thì chương trình rất ngắn, nhà nước quản lý rất ít nhưng trọng tâm và có mục tiêu, hiệu quả. Vì vậy, ngành GD và ÐT cần đẩy mạnh công tác xã hội hóa, tạo điều kiện thu hút các lực lượng xã hội, các nghiên cứu, sáng tạo những bộ tài liệu, phương pháp dạy và học phù hợp với mục tiêu chương trình nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục.