Ngọt thơm kẹo hồng Vân Nham

- Xã Vân Nham, huyện Hữu Lũng từ lâu đã nổi tiếng với nhiều loại bánh truyền thống như bánh gai, bánh ngải, bánh chưng… đặc biệt trong số đó phải kể đến món kẹo hồng được làm từ bột gạo nếp và quả gấc. Đây là món kẹo có từ lâu đời của người dân tộc Nùng nơi đây. Kẹo thường được người dân làm vào các dịp lễ, tết để cúng tổ tiên hoặc làm quà biếu, đãi khách đến chơi nhà.

Những ngày cuối tháng 11/2024, trong tiết trời se lạnh, chúng tôi có dịp đến thăm gia đình chị Lê Thị Bắc, thôn Pồ Nim, xã Vân Nham, huyện Hữu Lũng, người đã có kinh nghiệm hơn 10 năm làm kẹo hồng để bán. Chị Bắc chia sẻ: Tôi sinh ra và lớn lên tại xã Vân Nham, từ khi còn nhỏ tôi đã được thấy các bà, các mẹ làm món kẹo hồng truyền thống và biết cách làm kẹo hồng. Đến khi đi lấy chồng, tôi đã làm kẹo hồng để bán và nhận được sự ủng hộ của nhiều khách hàng trong và ngoài tỉnh. Trung bình mỗi ngày, tôi làm được khoảng 10 kg kẹo để bán cho các mối sỉ trong và ngoài huyện. Đặc biệt, vào dịp tết, bắt đầu từ ngày 20 tháng Chạp, trung bình mỗi ngày tôi làm khoảng 50 kg, bán với giá 60.000 đồng/kg cho khách trong và ngoài tỉnh như: Bắc Giang, Bắc Ninh, Hà Nội…

Để làm được kẹo hồng thơm ngon, việc lựa chọn nguyên liệu có vai trò rất quan trọng. Theo đó, đối với gạo để làm kẹo phải là gạo nếp cái hoa vàng hạt to, tròn đều. Gạo được ngâm qua đêm từ 10 - 12 tiếng rồi vớt lên để ráo và trộn với gấc và gừng tươi để tạo màu và giúp kẹo có vị thơm, sau đó mang đi nghiền thành bột nước.

Tiếp đến, người làm kẹo cho bột lên bếp lửa quấy đều trong khoảng 1 tiếng đồng hồ, khi nào thấy bột chín và đặc lại thì cho đường vào. Theo người dân nơi đây, cách làm kẹo hồng và chè lam khá giống nhau, tuy nhiên, kẹo hồng được làm từ bột nước còn chè lam thì được làm từ bột khô; đối với đường để cho vào bột chè lam là đường phên, còn đường để làm kẹo hồng thường là đường kính trắng. Sau khi cho đường, người làm kẹo tiếp tục quấy đều tay để đường và bột hòa quyện cùng nhau. Đây là công đoạn vô cùng quan trọng, người làm phải khéo léo, kiên trì quấy đều nhẹ tay, đun trên lửa nhỏ và vừa để tránh làm đường bị cháy. Bột được quấy liên tục trong khoảng 5 - 6 tiếng đồng hồ cho đến khi thấy bột dẻo, đặc thì người làm sẽ cho sữa hộp Ông Thọ vào để tạo vị béo, ngậy.

Tùy theo khẩu vị của người ăn, người làm kẹo có thể cho thêm lạc hoặc lá chanh vào rồi trộn đều, sau đó đổ bột ra khuôn và để khoảng 5 tiếng đến khi kẹo khô thì cắt thành từng miếng nhỏ vừa ăn. Khi cắt, người làm sẽ trộn với bột gạo nếp để kẹo không bị dính và thơm ngon hơn.

Theo người dân xã Vân Nham, kẹo hồng là món ăn truyền thống đã có từ lâu đời, do kẹo làm từ quả gấc, có màu đỏ, khi trộn với bột gạo nếp màu trắng sẽ cho ra thành phẩm có màu hồng nhạt nên người dân nơi đây gọi là kẹo hồng. Trước đây, vào dịp Tết Nguyên đán, gia đình nào cũng làm kẹo hồng để dâng lên bàn thờ gia tiên hoặc mời khách, làm quà. Ngày nay, khi đời sống ngày càng phát triển, nhiều hộ đã làm kẹo hồng để bán quanh năm. Theo đó, người làm kẹo vẫn làm theo phương pháp thủ công quấy tay, cách làm này giúp kẹo có độ dẻo thơm và ngon hơn, thời gian bảo quản từ 6 - 7 ngày. Tùy theo nhu cầu của khách hàng mà kẹo hồng được người dân nơi đây chế biến đa dạng hơn như: kẹo hồng truyền thống, kẹo hồng lạc có vị ngọt nhẹ, ngọt đậm được nhiều khách hàng trong và ngoài tỉnh yêu thích.

Chị Lăng Thị Linh, phường Tây Mỗ, quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội cho biết: Dịp tết năm ngoái, trong một lần đến thăm nhà bạn ở huyện Hữu Lũng, tôi đã được thưởng thức món kẹo hồng của xã Vân Nham. Ấn tượng đầu tiên của tôi là hương vị bánh rất thơm mùi của gạo nếp, khi ăn bánh có vị mềm, dẻo, ngọt thanh mà không quá đậm. Vì bánh rất ngon và thời gian bảo quản cũng khá lâu nên tôi đã mua thêm bánh về làm quà cho người thân cùng thưởng thức.

Ông Phạm Trọng Nghĩa, Chủ tịch UBND xã Vân Nham cho biết: Kẹo hồng là món kẹo truyền thống đã có từ lâu trên địa bàn xã và là sản vật không thể thiếu vào dịp lễ, tết. Hiện nay, trên địa bàn xã có 5 hộ dân sản xuất kẹo hồng thường xuyên để cung cấp ra thị trường trong và ngoài tỉnh. Thời gian qua, để góp phần quảng bá sản phẩm đến nhiều người, tại các hội nghị, sự kiện của huyện, xã, chúng tôi đã đưa sản phẩm đi trưng bày. Trong thời gian tới, để lan tỏa, phát triển sản phẩm, UBND xã sẽ tiếp tục tuyên truyền, quảng bá sản phẩm, hướng tới xây dựng sản phẩm OCOP (chương trình mỗi xã một sản phẩm), góp phần nâng cao thu nhập và gìn giữ nghề truyền thống của xã.

Kẹo hồng là món kẹo mộc mạc, giản dị nhưng mang đậm hương vị quê hương của người dân xã Vân Nham. Vào dịp lễ, tết, kẹo hồng được con cháu tự tay chuẩn bị để cúng tổ tiên thể hiện sự biết ơn, lòng hiếu thảo, góp phần lưu giữ nét văn hóa truyền thống của người dân tộc Nùng nơi đây. Nếu có dịp đến xã Vân Nham, du khách đừng quên thưởng thức món bánh độc đáo này để cảm nhận một hương vị rất riêng của nơi đây.

Clip: Các công đoạn làm kẹo hồng