Ngành giáo dục chuyển đổi và thích ứng với năm học đặc biệt

Hơn hai năm qua, dịch Covid-19 đã tác động nặng nề tới ngành giáo dục và tiếp tục gây ra nhiều khó khăn, thách thức cho năm học mới 2021 – 2022. Vì vậy, chuyển đổi và thích ứng trở thành điều tiên quyết để toàn ngành thực hiện mục tiêu bảo đảm chất lượng giáo dục.

Ngay trước thềm năm học mới 2021 – 2022, dồn dập những khó khăn khiến cho lễ khai giảng của các trường, địa phương trở nên đặc biệt. Ngay sau lễ khai giảng, vẫn còn những nỗi lo khi hàng nghìn học sinh phải theo cha mẹ trở về quê tránh dịch sẽ học tập ra sao. Bên cạnh đó, là nỗi lo về thiếu sách giáo khoa, thiết bị học tập. Mặc dù ngành giáo dục cũng đã đưa ra nhiều giải pháp và không phải lần đầu, nhưng ngay khi bước vào năm học đã phải tổ chức dạy học trực tuyến cũng là một thách thức trong bảo đảm học liệu, bài giảng, phương pháp, thiết bị…

Dù dạy học trực tuyến ở thời điểm này là việc tất yếu phải làm và sẽ là câu chuyện lâu dài nhưng đi kèm với đó là những điều kiện cần thiết về phương tiện, thiết bị, học liệu, sự hỗ trợ, phối hợp giữa gia đình và nhà trường. Theo thống kê của riêng TP Hồ Chí Minh đã có tới 75.000 học sinh thiếu thiết bị để có thể học trực tuyến. Như vậy, sẽ có tới hàng trăm nghìn học sinh cần được hỗ trợ để có phương tiện học tập. Trong khi đó, đối với học sinh ở vùng sâu, vùng xa, nơi biên cương, hải đảo, những nơi truyền hình và internet còn hạn chế hay như đối với học sinh lớp 1 thì việc dạy, học trực tuyến càng không dễ dàng. Trong bối cảnh tác động của dịch Covid-19, năm học 2021 – 2022 ngành giáo dục tiếp tục triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới (chương trình năm 2018) với lớp 1, lớp 2 và lớp 6 cũng đặt ra nhiều thách thức trong đổi mới.

Nhìn nhận về khó khăn của năm học mới 2021 – 2022, Bộ trưởng Giáo dục và Ðào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, cần nhận định đầy đủ, thấu đáo, thực tiễn về tình hình dịch bệnh, tình hình kinh tế – xã hội, ý thức đầy đủ các khó khăn và thách thức. Toàn ngành giáo dục ưu tiên mọi biện pháp để chuyển trạng thái, thích ứng và giảm các tác động tiêu cực đến giáo dục, trên cơ sở không thay đổi mục tiêu bảo đảm chất lượng. “Không như các lĩnh vực khác, một khi nền giáo dục bị tổn thương, thời gian để phục hồi sẽ rất dài. Vì thế, toàn ngành cố gắng hết sức để giảm những tổn thương đối với giáo dục” – Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn chia sẻ. Bộ Giáo dục và Ðào tạo cũng chủ động có hàng loạt chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương tổ chức năm học mới 2021 – 2022 linh hoạt phương pháp, hình thức dạy, học phù hợp thực tế trên cơ sở kế hoạch và nội dung cốt lõi cần đạt. Ðề nghị các địa phương hỗ trợ các nguồn lực tăng cường cho các nhà trường hạ tầng công nghệ thông tin và điều kiện cần thiết để tổ chức hiệu quả việc dạy học trực tuyến, dạy học trên truyền hình. Các cơ sở giáo dục tăng cường phối hợp với gia đình học sinh, có biện pháp thiết thực hỗ trợ các đối tượng học sinh khó khăn thiếu phương tiện học tập.

Ðối với mỗi cấp học đều có những giải pháp thích ứng riêng. Trong đó, giáo dục tiểu học chỉ triển khai tổ chức dạy học trực tuyến khi nhà trường bảo đảm đủ điều kiện dạy học, gia đình học sinh được cung cấp thông tin đầy đủ về lịch học và sẵn sàng các điều kiện để phối hợp. Việc tổ chức dạy học trực tuyến phải phù hợp với tâm lý lứa tuổi học sinh và giáo viên phải được tập huấn dạy học trực tuyến cho học sinh lớp 1, 2. Thời khóa biểu thiết kế phù hợp với lứa tuổi, không gây áp lực cho học sinh và tập trung tối đa cho môn Toán và tiếng Việt. Nơi nào không đủ điều kiện dạy học trực tuyến thì tổ chức dạy học qua truyền hình cho học sinh. Giáo viên có thể tận dụng các bài giảng trên truyền hình để phối hợp với cha mẹ học sinh hướng dẫn các em chủ động học tập ở nhà phù hợp. Ðối với giáo dục trung học thì các nhà trường chủ động phương án dạy học trực tuyến và trực tiếp để chuyển đổi linh hoạt, ứng phó kịp thời với các tình huống diễn biến của dịch Covid-19. Trong đó, ưu tiên dạy học trực tuyến đối với các nội dung mang tính lý thuyết. Các cấp học tận dụng tối đa thời gian tổ chức dạy học trực tiếp khi dịch bệnh được kiểm soát và bảo đảm nội dung cốt lõi theo yêu cầu cần đạt của các môn học, hoạt động giáo dục. Bộ Giáo dục và Ðào tạo đang tiếp tục phát triển kho video bài dạy minh họa, học liệu điện tử; xây dựng kịch bản, cẩm nang dạy học trực tuyến dành cho cán bộ quản lý, giáo viên sử dụng trong dạy học. Bộ cũng sẽ tổ chức tập huấn, nâng cao năng lực tổ chức dạy học trực tuyến cán bộ quản lý, giáo viên cốt cán để triển khai tập huấn đại trà tại các địa phương, nhà trường.

Giám đốc Sở Giáo dục và Ðào tạo tỉnh Thừa Thiên Huế Nguyễn Tân cho rằng, nếu chỉ đạo bó hẹp sẽ khiến địa phương rất lúng túng, khó khăn trong quyết sách thực hiện. Tuy nhiên, những giải pháp Bộ Giáo dục và Ðào tạo đưa ra đã cho phép địa phương căn cứ vào tình hình thực tiễn dịch bệnh đang diễn ra trên địa bàn để chủ động, linh hoạt quyết định sử dụng hình thức, cách thức tổ chức dạy học cho phù hợp, hiệu quả. Giám đốc Sở Giáo dục và Ðào tạo Thái Bình Nguyễn Viết Hiển cho biết, thực hiện chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Ðào tạo, nhiều địa phương vùng an toàn của tỉnh đã bố trí cho học sinh đi học sớm để tranh thủ thời gian “vàng”. Các nhà trường tổ chức dạy các nội dung cơ bản, cốt lõi; linh hoạt, chủ động dạy ngay những nội dung không thể thực hiện thông qua trực tuyến. “Dịp nghỉ lễ Quốc khánh vừa qua, thay vì nghỉ bốn ngày, ngành giáo dục Thái Bình quyết định chỉ nghỉ một ngày 2/9 và tranh thủ tổ chức dạy học lại bình thường những ngày còn lại”, ông Hiển cho biết thêm.

Nhiều địa phương đã quyết định trích ngân sách, huy động các nguồn lực xã hội hóa để hỗ trợ kịp thời phương tiện học tập cho học sinh có điều kiện khó khăn. Tại TP Hồ Chí Minh, đại diện lãnh đạo Sở Giáo dục và Ðào tạo cho biết, đã làm việc với các nhà cung cấp thiết bị điện tử và nhận được sự đồng ý của các đơn vị sẵn sàng hỗ trợ đường truyền, máy móc thiết bị cho nhà trường, học sinh. Sở cũng sẽ phối hợp với Ðài Truyền hình TP Hồ Chí Minh triển khai sớm nhất việc dạy, học trên truyền hình. Trong trường hợp học sinh quá khó khăn, không thể tiếp cận học trực tuyến, học trên truyền hình, các trường sẽ thực hiện phát phiếu học tập đến học sinh ■