Ngăn chặn thuốc bảo vệ thực vật kém chất lượng

“Ma trận” thuốc BVTV

Phú Thọ là một tỉnh miền núi có diện tích chè lớn nhất nhì cả nước, với hàng nghìn hộ dân trực tiếp trồng chè và hàng chục doanh nghiệp chế biến chè xuất khẩu. Ngoài ra, Phú Thọ còn có diện tích lớn để trồng các cây ăn quả, hoa màu khác. Vì vậy, hằng năm, người dân sử dụng nhiều loại thuốc BVTV để phòng trừ sâu bệnh. Theo báo cáo của Chi cục BVTV tỉnh Phú Thọ, mỗi năm, bà con nông dân trên địa bàn tỉnh sử dụng hàng tấn thuốc BVTV (cả thuốc nước) để phòng trừ sâu bệnh. Vì vậy, ngành chức năng khó kiểm soát được nhãn mác, nơi sản xuất, dẫn đến tình trạng kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV như “mớ bòng bong”. Đặc biệt, vừa qua, phía Đài Loan thông báo, ở tỉnh Phú Thọ có sản phẩm chè đen của ba Công ty có dư lượng thuốc BVTV vượt quá giới hạn cho phép, khiến các nhà quản lý đau đầu.

Một thực trạng đáng lo ngại là hiện nay, với hơn 4.000 danh mục thuốc BVTV được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT) cho phép lưu hành, trong đó, riêng trên cây chè có hơn 371 loại thuốc được phép kinh doanh trên thị trường là nguyên nhân khiến người sử dụng như rơi vào ma trận, không biết nên sử dụng loại nào cho hợp lý. Chưa kể, trên thị trường còn trôi nổi nhiều sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất sứ, thuốc hết hạn sử dụng, trong khi trình độ hiểu biết, ý thức sử dụng thuốc BVTV của một bộ phận người dân còn hạn chế, không tuân thủ nguyên tắc hướng dẫn của các nhà quản lý cũng như khuyến cáo của các chuyên môn.

Bà Hà Thị Thắm, ở huyện Thanh Sơn cho biết, trong những năm qua, người dân đã được cán bộ BVTV hướng dẫn tỉ mỉ các loại thuốc sử dụng trong cây chè một cách hợp lý, hiệu quả. Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay, có quá nhiều loại thuốc BVTV được bày bán, khiến người dân đôi khi không biết sử dụng thuốc nào cho tốt.

“Đi mua thuốc BVTV được các cửa hàng giới thiệu một số loại thuốc mới, tôi cũng mua về dùng nhưng hiệu quả không biết thế nào”, bà Thắm nói.

Còn ông Đinh Văn Thi, ở huyện Yên Lập cho biết thêm, có nhiều loại thuốc, tên thuốc khó nhớ, nhưng gia đình vẫn chủ yếu sử dụng thuốc do cán bộ BVTV và khuyến nông hướng dẫn. Đúng là thuốc BVTV bây giờ quá nhiều, như “mớ bòng bong” khiến người dân cũng băn khoăn trong cách lựa chọn và sử dụng.

Theo ông Atul Wal, đại diện Công ty chè Phú Bền (Thanh Ba) cho rằng, hiện nay, có tình trạng người dân sử dụng thuốc BVTV tràn lan, khó kiểm soát. Ông dẫn chứng ở một số nước, người dân khi đi mua thuốc BVTV phải có đơn thuốc mới mua được. Mặc dù, ở tỉnh Phú Thọ đã có nhiều giải pháp để hạn chế thuốc BVTV kém chất lượng cũng như hướng dẫn người dân cách sử dụng. Tuy nhiên, nhằm hạn chế tối đa tình trạng người dân lạm dụng thuốc BVTV, các ngành chức năng cần ban hành hướng dẫn sử dụng thuốc BVTV đặc hiệu trên cây trồng chính của tỉnh và xem đây là một đơn thuốc cho bà con nông dân khi đi mua thuốc BVTV sử dụng cho cây trồng.

Ngoài ra, nhiều ý kiến của các doanh nghiệp kinh doanh, cung ứng thuốc BVTV và các nhà sản xuất, chế biến sử dụng thuốc BVTV cho rằng, việc buôn bán sử dụng thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh còn bất cập, tình trạng lạm dụng thuốc BVTV vẫn còn. Vì vậy, cơ quan chức năng cần ban hành hướng dẫn cụ thể một số loại thuốc BVTV trên một số cây trồng chủ yếu để người nông dân và người kinh doanh dễ thực hiện.

Kiểm soát tận gốc

Trong thời gian qua, Chi cục BVTV tỉnh Phú Thọ đã có nhiều giải pháp căn cơ để ngăn chặn tận gốc thuốc BVTV kém chất lượng tràn vào các cửa hàng kinh doanh trên địa bàn tỉnh. Hằng năm, Chi cục đã tham mưu ban hành hàng chục văn bản hướng dẫn bà con mua và sử dụng thuốc BVTV đúng quy trình, bảo đảm an toàn cho người sử dụng và sản phẩm nông nghiệp.

Đồng thời, thành lập các đoàn thanh tra, tăng cường kiểm tra, ngăn chặn tận gốc thuốc BVTV kém chất lượng. Tính từ năm 2014 đến nay, Chi cục đã phối hợp tổ chức nhiều đoàn thanh tra, kiểm tra các đơn vị cá nhân kinh doanh thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh. Qua kiểm tra, phát hiện 57 tổ chức, cá nhân vi phạm trong kinh doanh thuốc BVTV, xử phạt với số tiền hơn 400 riệu đồng.

Ngoài ra, Chi cục còn tổ chức nhiều lớp tập huấn cho các đại lý, cá nhân được cấp chứng chỉ kinh doanh thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, yêu cầu các đại lý, đơn vị kinh doanh cam kết không bán những loại thuốc BVTV kém chất lượng, độc hại, gây ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, việc ngăn chặn thuốc BVTV kém chất lượng không phải chuyện một sớm, một chiều.

Trước thực trạng trên, nhằm giúp người dân sử dụng các loại thuốc hợp lý, an toàn và hiệu quả, Chi cục BVTV tỉnh Phú Thọ đã ban hành dự thảo hướng dẫn sử dụng thuốc BVTV trên cây trồng. Đây cũng là các loại thuốc BVTV nằm trong danh mục được phép sử dụng theo thông tư 03/2015 của Bộ NN và PTNT. Trong đó, có 51 loại trên cây lúa, 20 loại trên cây rau, 16 loại trên cây ăn quả, tám loại trên cây ngô…

Riêng cây chè có 12 loại thuốc được sử dụng hiệu quả đã được Chi cục BVTV tỉnh in poster hướng dẫn sử dụng, treo tại các cửa hàng kinh doanh thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh. Qua đó, giúp bà con nông dân khi mua thuốc BVTV sẽ chủ động lựa chọn đúng loại thuốc BVTV cho đối tượng cần phòng trừ, nắm rõ cách sử dụng và thời gian cách ly. Đây cũng là cách làm sáng tạo được người dân và các doanh nghiệp chế biến chè đánh giá cao và tích cực tham gia.

Ông Nguyễn Văn Bào, Công ty TNHH chè xuất khẩu Bảo Long cho biết, việc Chi cục BVTV tỉnh Phú Thọ ban hành hướng dẫn người dân sử dụng một số loại thuốc BVTV là cách làm tốt nhất giúp người dân sử dụng thuốc BVTV hợp lý, hiệu quả và an toàn cho từng sản phẩm. Đơn vị chúng tôi cũng có một vùng nguyên liệu chè lớn nên chúng tôi thường xuyên nhắc nhở người dân sử dụng thuốc BVTV đúng cách theo hướng dẫn của cán bộ BVTV. Do đó, nhiều năm nay, sản phẩm chè của Công ty xuất khẩu sang một số nước đều được thị trường chấp nhận.

Ông Phan Văn Đạo, Chi cục trưởng Chi cục BVTV tỉnh Phú Thọ cho biết, trước những băn khoăn của người nông dân, để tránh tình trạng người dân sử dụng thuốc BVTV tràn lan. Trong thời gian qua, ngành nông nghiệp cũng như Chi cục BVTV tỉnh thường xuyên hướng dẫn bà con sử dụng các loại thuốc theo quy định của Bộ NN và PTNT. Nhằm ngăn chặn tình trạng thuốc BVTV độc hại, kém chất lượng, Chi cục đã kiểm soát chặt chẽ từ các đơn vị cung ứng. Để tránh nhầm lẫn, Chi cục đã thống nhất một số loại thuốc chính, sau đó in thành tờ rơi hoặc poster treo tại các đại lý, chuyển về các trạm BVTV cơ sở để bà con tiếp cận các loại thuốc một cách chính thống, sử dụng được an toàn, hiệu quả.

Đây chỉ là cách làm trước mắt mang tính định hướng, giúp người dân tiếp cận được với các loại thuốc tốt, hiệu quả, dễ sử dụng chứ không phải là Chi cục tự ý ban hành danh mục thuốc BVTV. Vì nhiều loại thuốc được phép sử dụng nhưng tên thương mại dài dòng, khó nhớ như hiện nay thì người nông dân rất dễ rơi vào bẫy của các đại lý kinh doanh.

Ông Phan Văn Đạo cho biết thêm: “Trong thời gian tới, chúng tôi tiếp tục có những giải pháp tuyên truyền cho nhân dân cách lựa chọn và sử dụng thuốc BVTV. Đồng thời, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, hạn chế thấp nhất tình trạng kinh doanh, sử dụng thuốc BVTV độc hại, kém chất lượng trên địa bàn. Tuy nhiên, cách làm hiệu quả nhất chính là ý thức của người dân khi lựa chọn và sử dụng thuốc BVTV một cách hợp lý, an toàn”.