Ngăn chặn nạn đốt mía ở Gia Lai

Mới đây nhất, đêm mồng 2 Tết Tân Mão (tức ngày 4-2) gần 20 ha nữa cũng bị thiêu rụi. Ông Dương Văn Thảo, ở điểm 8, xã Ia Hiao nhớ lại 'Trưa 29 Tết, cả nhà tôi đang gói bánh chưng thì nghe tin mía cháy. Tôi chỉ vơ vội con dao rồi cùng với một số gia đình hò nhau lao về phía ruộng mía. Gió to quá. Mới trong một giờ đã cháy mất 4,5 ha mía. Nếu chậm tí nữa chắc là 9 ha của bốn nhà trong đám ruộng này bị thiêu sạch…'. Một số các chủ mía khác như anh Nguyễn Văn Mạnh, Nguyễn Thị Hương, Rơ Mah Y Lương, Đàm Thị Chì, Nguyễn Công Nhận… ở điểm chín xã Ia Hiao, người ít thì cũng bị cháy ba sào, nhiều (như anh Nguyễn Văn Mạnh) thì 4 ha cháy vèo chỉ trong một giờ đồng hồ đêm mồng 2 Tết.

Trưởng phòng nguyên liệu Công ty cổ phần Mía đường – Nhiệt điện Gia Lai Đào Chí Hiếu đã phải bỏ cả Tết để đi đốc thúc các trạm thu mua nguyên liệu huy động dân chữa cháy mía. Ông cho biết, chỉ riêng trong tám ngày (từ 29-1 đến 4-2) đã thiệt hại đến 100 ha, với hơn 7.000 tấn mía, trị giá không dưới 6 tỷ đồng. Ông Dương Văn Thảo bộc bạch: 'Mía bị cháy mất giá trị 30 đến 40% so với bán mía tươi; do nhà máy trừ hao hụt (12% tạp chất), do mất chữ đường, do công đốn và vận chuyển cùng tăng vì mía… bẩn. Chưa kể mía cháy để gần mười ngày (đợi đến khi nhà máy đường hoạt động trở lại) thì mía sẽ khô, coi như… mất ăn'.

Qua phản ánh của một số người dân, mía cháy chủ yếu ở vùng xảy ra tranh chấp mua bán ngoài tỉnh. Nhiều vụ đốt mía là để gây sức ép tiêu thụ với nhà máy; nhưng phần lớn là đốt để nông dân nóng ruột đốn mía, bán ra tỉnh ngoài vì sợ mía cháy mà bán đổ bán tháo, dù bán ngoài giá thấp hơn đến 10%, tức chịu lỗ 100.000 đồng/tấn. Trưởng Công an xã Ia Peng- Đỗ Hồng Sơn, xã trọng điểm cháy trong những ngày áp Tết xác nhận: 'Chỉ hơn một tuần đã diễn ra gần mười vụ mía cháy. Chiều 28 Tết (tức ngày 31-1), công an xã phát hiện một bé gái 12 tuổi châm lửa đốt ruộng mía, cháy lan sang ruộng mía của hai xã cận kề là Ia Peng và Ia Piar. Xã huy động dân cứu mía nhưng ngọn lửa cũng đã thiêu hết 12,3 ha mía. Nguy hiểm là có một số kẻ xấu đốt mía để phá hoại. Điển hình như đêm 29-1, khi Công an xã huy động dân đi cứu mía cháy thì bị bốn đối tượng từ trong đám cháy chạy ra ném đá, ngăn cản, tấn công lại lực lượng Công an… Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Mía đường – Nhiệt điện Gia Lai Cáp Thành Dũng, cho biết, thực trạng cháy mía năm nay rất bất thường. Ban đầu có thể là do người dân sơ sẩy, do đồng bào đốt đồng bắt chuột… nhưng sau cháy lớn, cháy nhiều là do có đối tượng xấu phá hoại. Đặc biệt, trong mấy ngày Tết, một số lái buôn xúi giục, mua chuộc các đối tượng xấu đốt mía của dân hòng gây tâm lý hoang mang, ép dân phá bỏ hợp đồng với nhà máy để bán mía cho họ với giá thấp, đã có nhiều hộ phá bỏ hợp đồng với công ty để lén chặt mía bán cho nhà máy đường các tỉnh lân cận. Ông Dũng đưa ra con số thống kê: Từ đầu vụ đến nay đã có hơn 300 xe tải chuyển mía bán ngoài vùng với tổng sản lượng hơn 10.000 tấn.

Trước thực trạng này, phía Nhà máy Đường Ayun Pa đang triển khai một số biện pháp như tuyên truyền giáo dục, ổn định tư tưởng người dân, đồng thời ưu tiên thu mua mía của những hộ bị cháy trước để giảm thiệt hại… Tuy nhiên, tình hình trên vẫn đang rất cần sự vào cuộc của các cơ quan chức năng của tỉnh Gia Lai và các địa phương vùng nguyên liệu như huyện Phú Thiện, thị xã Ayun Pa nhằm lập lại trật tự, ổn định tư tưởng và giảm thiệt hại cho người trồng mía.