Nga tiến sát ngưỡng cửa WTO

Tiến trình 18 năm đàm phán gia nhập WTO của Nga đang gần “cán đích”, tuy nhiên, những bước đi cuối cùng trên con đường đưa Nga hội nhập hệ thống thương mại toàn cầu và giúp mở rộng nền kinh tế có quy mô GDP 1.900 tỷ USD này vẫn còn khá gập ghềnh.

Động thái Gru-di-a tuyên bố ngừng phản đối đơn gia nhập WTO của Nga đầu tháng 11-2011 theo đề xuất của bên trung gian Thụy Sĩ là bước tiến quan trọng giúp hai bên xích lại gần nhau và đi đến ký kết thỏa thuận. Bộ trưởng Kinh tế Gru-di-a V.Cô-ba-li-a khẳng định, việc Nga gia nhập WTO sẽ giúp giải quyết những vấn đề tồn tại trong quan hệ giữa hai nước, thúc đẩy hoạt động giao thương trong khu vực và giúp các nước, trong đó có Gru-di-a, được hưởng lợi. Tuy nhiên, Tbi-li-xi yêu cầu Mát-xcơ-va tuân thủ các nguyên tắc và tiêu chuẩn của WTO, trước hết là dỡ bỏ hàng rào hải quan tại biên giới hai nước.

Trước khi đạt được thỏa thuận với Gru-di-a, tiến trình gia nhập WTO của Nga cũng đã tạo được những bước đột phá quan trọng, nhất là trong đàm phán với Mỹ và Liên hiệp châu Âu (EU) sau thời gian dài bế tắc. Theo các nhà phân tích, để tiến sát ngưỡng cửa WTO, Nga đã phải vượt qua rất nhiều rào cản cả về kinh tế và chính trị. Sau cuộc xung đột vũ trang Nga – Gru-di-a tháng 8-2008, Mỹ và Gru-di-a kiên quyết phản đối Nga tham gia WTO. Căng thẳng leo thang chung quanh vấn đề này khiến các nhà lãnh đạo Nga từng tuyên bố Mát-xcơ-va sẽ không gia nhập WTO bằng mọi giá. Tuy nhiên, trong nửa năm gần đây, những bất đồng cản trở Nga gia nhập WTO đã được thu hẹp. Tổng Giám đốc WTO P.La-mi nhận định, quá trình gia nhập WTO của Nga đã có tiến triển rõ rệt trong những tuần gần đây với việc thúc đẩy giải quyết vấn đề đối nội cũng như đàm phán với các đối tác nước ngoài. QH Nga đã thông qua nhiều đạo luật nhằm thúc đẩy nhanh việc gia nhập WTO và các cuộc thảo luận giữa Nga với Mỹ và EU đã hoàn tất. Tổng thống Mỹ B.Ô-ba-ma cho biết, các vấn đề liên quan tới tư cách thành viên WTO của Mát-xcơ-va đã được giải quyết xong. Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) G.Ba-rô-xô khẳng định cam kết ủng hộ Nga gia nhập WTO trong năm 2011.

Dù thỏa thuận với Gru-di-a giúp Nga gần “cán đích” WTO, song giữa Mát-xcơ-va và Tbi-li-xi còn những khác biệt. Điểm gây tranh cãi giữa Nga và Gru-di-a hiện nay là theo đề xuất của Giơ-ne-vơ, tại các khu vực ly khai Áp-kha-di-a và Nam Ô-xê-ti-a, các quan sát viên thương mại quốc tế sẽ là đại diện trung lập thay vì các cơ quan thuộc chính phủ. Sau cuộc xung đột vũ trang giữa Nga và Gru-di-a năm 2008, Mát-xcơ-va đã chính thức công nhận hai khu vực ly khai này là các nhà nước có chủ quyền, trong khi Tbi-li-xi kiên quyết phản đối. Trong khi đó, một trở ngại mới xuất hiện từ U-crai-na khi Phó Thủ tướng nước này A.Cơ-li-uy-ép cảnh báo, Ki-ép có thể rút lại việc đồng ý để Nga gia nhập WTO vào phút chót do bất đồng giữa hai nước về hợp đồng mua bán khí đốt đang leo thang. Mặt khác, nền kinh tế Nga cũng sẽ đối mặt khó khăn sau khi Mát-xcơ-va gia nhập WTO vì sẽ có nhiều rào cản đối với việc xuất khẩu dầu mỏ và khí đốt của Nga do phải tuân thủ các quy định của WTO.

Theo các nhà phân tích, chỉ khi thu hẹp bất đồng và đạt thỏa thuận với Gru-di-a và U-crai-na, Nga mới có thể sớm trở thành thành viên thứ 154 của WTO tại Hội nghị Bộ trưởng Thương mại của tổ chức này vào ngày 15-12 tới như dự định. Ngân hàng Thế giới (WB) ước tính, Nga có thể tăng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hằng năm tới 11% về dài hạn khi là thành viên WTO. Tổng thống Nga Đ.Mét-vê-đép tuyên bố ngày 8-11, dù mất nhiều thời gian nhưng việc Nga gia nhập WTO là “điều chắc chắn sẽ xảy ra”.

Có thể thấy, Nga đã vượt qua nhiều rào cản kinh tế, chính trị để có thể tiến sát tới ngưỡng cửa WTO. Tiến trình gia nhập WTO của Nga dù gập ghềnh nhưng xu thế hội nhập hệ thống thương mại toàn cầu với nước này là tất yếu. Chiếm 2,8% GDP toàn cầu và là nước xuất khẩu năng lượng hàng đầu thế giới, việc Nga trở thành thành viên WTO sẽ là bước tiến lớn trong nỗ lực tự do hóa thương mại toàn cầu và tác động lớn tới những nước tìm kiếm đầu tư và xuất khẩu vào Nga.