Nâng cao văn hóa đọc của người trẻ qua nền tảng số

Lê Thùy Dương, trưởng nhóm dự án chia sẻ, ý tưởng thành lập “Đang đọc gì đấy?” được khơi gợi từ một buổi trò chuyện với những người đang công tác trong lĩnh vực xuất bản, liên quan việc thị trường sách hiện nay đang rất thiếu những nền tảng kênh trên mạng xã hội có giá trị và khả năng thu hút giới trẻ.

Bản thân Dương và những cộng sự cũng nhận thấy dường như những người trẻ hiện nay đang ngày càng ngại đọc sách, nhất là những cuốn sách dầy. Nguyên nhân không phải do thiếu những cuốn sách hay, ý nghĩa, mà do chưa tìm được cách tiếp cận phù hợp để kích thích hứng thú đọc sách của người trẻ. Vì vậy, nhóm bạn quyết định thành lập kênh “Đang đọc gì đấy?” trên TikTok – một nền tảng công nghệ khá mới mẻ nhưng đang được giới trẻ vô cùng yêu thích, với mong muốn dùng sức mạnh của công nghệ để đánh thức cảm hứng đọc sách, đưa văn hóa đọc đến gần hơn với người trẻ.

Nhóm thực hiện dự án hiện gồm sáu thành viên: Trưởng nhóm có vai trò định hướng, điều phối chung; hai thành viên chuyên lo về nội dung; một thành viên đảm nhận quay-dựng clip; và hai gương mặt đại diện chuyên lên hình, cũng là hai giọng đọc chính của chương trình là Nguyễn Quốc Gia Bảo và Trần Đại Chính. Trong số họ, có người đang là sinh viên, có người đang làm về marketing, có người hoạt động ở lĩnh vực truyền thông, báo chí…; song đều có chung tình yêu dành cho sách.

Thu Phương, người trực tiếp lên các kịch bản giới thiệu sách của dự án cho biết: Đối tượng mà “Đang đọc gì đấy?” muốn hướng tới là giới trẻ – những người vốn dĩ đang được tiếp cận với rất nhiều các loại hình giải trí đa dạng, cho nên để tạo hứng thú đọc sách cho họ, không thể dùng những cách thông thường như gọi tên các cuốn sách, điểm qua về nội dung, giá trị của sách để kêu gọi, vận động các bạn trẻ tìm đọc.

Đó là lý do sau khi tìm ra được sách hay, nhóm bạn luôn nghiên cứu để có cách tiếp cận mới mẻ, sinh động, tiếp đó mới tiến hành ghi hình ở phòng thu chuyên nghiệp và biên tập thành các clip tiểu phẩm, tình huống kéo dài dưới 3 phút để đưa lên nền tảng số. Chẳng hạn, với sách tâm lý học, nhóm bạn thường bắt đầu từ việc khơi gợi các vấn để về tâm lý có liên quan trong nội dung sách mà các bạn trẻ đang quan tâm và hay gặp phải như: bệnh trầm cảm, overthinking (tình trạng não bộ suy nghĩ quá nhiều, quá giới hạn cho phép dẫn đến những tác động tâm lý tiêu cực gây cản trở cuộc sống hiện tại), tâm lý sợ đám đông…

Hay với các tác giả, tác phẩm đã khá quen thuộc trong chương trình sách giáo khoa như Lưu Quang Vũ, Xuân Quỳnh, thay vì giới thiệu riêng từng tác phẩm của họ, nhóm thực hiện đã chọn cách khai thác câu chuyện tình yêu của cặp vợ chồng tài hoa gắn liền hành trình sáng tác; với nhà văn Nguyễn Tuân, Kim Lân, nhóm lại chọn cách khai thác tình bạn đẹp lúc sinh thời của họ chưa được nhiều người trẻ biết đến…

“Với cách này, các bạn trẻ sẽ thấy còn nhiều điều thú vị về các tác giả, tác phẩm mà họ từng biết, thôi thúc họ tiếp tục tìm hiểu. Nhóm luôn cân đối để có thể giới thiệu nhiều cuốn sách hay thuộc nhiều thể loại khác nhau, từ giải trí, văn học, khoa học, viễn tưởng tới tâm lý, kỹ năng sống… Khi giới thiệu, nhóm cũng cố gắng hạn chế tối đa việc tiết lộ quá nhiều nội dung các cuốn sách để khi tìm đọc, các bạn trẻ vẫn thấy tác phẩm mới mẻ, thu hút”, Thu Phương cho hay.

Không chỉ chú trọng đa dạng hóa cách tiếp cận sách, “Đang đọc gì đấy?” còn luôn quan tâm đến việc đổi mới các hình thức trao đổi trong clip để tăng cường hiệu quả thu hút người xem. Từ chỗ chỉ có một gương mặt đại điện lên hình và chia sẻ về sách, nhóm tiến tới sử dụng hai gương mặt đại diện để cùng trao đổi, trò chuyện, tăng tính tương tác, tạo ra sự dí dỏm, hài hước cho nội dung clip. Từ chỗ chỉ có sự chia sẻ của các thành viên dự án, nhóm còn có những clip giới thiệu sách dưới dạng trò chuyện trực tiếp với các tác giả về chính tác phẩm của mình.

Và điều đặc biệt là bên cạnh giới thiệu những cuốn sách hay, giàu giá trị, nhóm còn thực hiện nhiều clip góp phần xây dựng văn hóa đọc như: trò chuyện về tục ngữ, ca dao Việt Nam; về những lỗi chính tả thường gặp; hoặc thực hiện những cuộc phỏng vấn với các hot TikToker có đam mê đọc sách, các nhạc sĩ có tác phẩm âm nhạc lấy cảm hứng từ nhân vật, tác phẩm văn học…

Nói về những khó khăn mà nhóm đã trải qua trong quá trình thực hiện dự án, trưởng nhóm “Đang đọc gì đấy?” chia sẻ: Do trước đó, các thành viên đều chưa sử dụng TikTok nên nhóm đã phải trải qua thời gian mày mò làm quen và nghiên cứu để thực hiện những clip vừa đáp ứng chính sách của mạng xã hội này, vừa phù hợp thị hiếu, nhu cầu người xem trên TikTok.

Bên cạnh đó, nhóm đã phải nỗ lực để tìm kiếm và duy trì đội ngũ các thành viên có chuyên môn về làm nội dung, quay, dựng, có tài MC… để mọi công đoạn đạt yêu cầu ở mức bán chuyên trở lên chứ không phải nghiệp dư. Ngay cả các thiết bị thực hiện như mic, máy quay, phòng thu cũng đòi hỏi tính chuyên nghiệp… Nguyễn Quốc Gia Bảo (sinh viên Trường đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh) – gương mặt đại diện của dự án bày tỏ, dù theo học kỹ thuật nhưng bản thân rất yêu sách và thích đọc sách.

Trước khi đến với dự án, Gia Bảo cũng đã từng làm MC cho một số chương trình, sự kiện. Với lịch quay khoảng 1 buổi/tuần vào những ngày cuối tuần như hiện nay, Gia Bảo mong muốn có thể gắn bó và duy trì lâu dài kênh “Đang đọc gì đấy?”, góp phần thúc đẩy văn hóa đọc trong thời kỳ chuyển đổi số.

Đến nay, “Đang đọc gì đấy?” đã giới thiệu được khoảng hơn 70 đầu sách hay. Cùng với TikTok, dự án cũng phát triển kênh trên các nền tảng Facebook, Instagram. Bên cạnh thành công đo được từ số lượng like, view lớn của những clip về sách, xây dựng văn hóa đọc, dự án cũng đang góp phần tạo ra những thay đổi tích cực đối với việc đọc sách của người trẻ. Bằng chứng là có những cuốn sách sau khi được giới thiệu trên kênh, thu hút được nhiều tương tác của người xem đã có tăng trưởng tốt hơn về mặt doanh thu, theo ghi nhận từ phía đơn vị phát hành của nhà xuất bản.

Trong 5 tháng hoạt động kể từ ngày thành lập, “Đang đọc gì đấy?” đã vinh dự hai lần đoạt giải Nhất cuộc thi BookTok do TikTok tổ chức dành cho các kênh TikTok chuyên về nội dung sách và văn hóa đọc.