Nâng cao năng lực cạnh tranh tạo môi trường phát triển logistics

Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế khu vực và thế giới, tham gia tích cực vào các hiệp định thương mại tự do và với lợi thế địa kinh tế, ngành dịch vụ logistics Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội phát triển và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng logistics toàn cầu.

Logistics có vai trò quan trọng tạo ra giá trị gia tăng

Năm 2023 là một năm khó khăn đối với kinh tế Việt Nam trước tác động từ cả bên trong và bên ngoài. Kinh tế Việt Nam có độ mở lớn, do vậy chịu tác động mạnh từ suy giảm tăng trưởng kinh tế toàn cầu, biến động thị trường và điều chỉnh chính sách của các nền kinh tế lớn, đặc biệt là chính sách lãi suất, tỷ giá. Các động lực tăng trưởng chính của Việt Nam như: đầu tư, xuất khẩu và tiêu dùng trong nước gặp nhiều thách thức.

Tuy nhiên, kết quả xuất nhập khẩu của Việt Nam trong năm 2023 đã thể hiện sự quyết liệt, kịp thời, linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành của Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương để hài hòa các mục tiêu trước mắt và lâu dài, cùng với việc phát huy tính chủ động, sáng tạo, quyết đoán của cộng đồng doanh nghiệp trong sản xuất kinh doanh, mở rộng thị trường xuất nhập khẩu nhằm từng bước phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội.

Phát biểu tại hội thảo ‘‘Ứng dụng công nghệ để phát triển ngành Logistics và Thương mại điện tử bền vững’’ và Lễ công bố “Báo cáo Xuất nhập khẩu Việt Nam 2023”, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cho biết: Kim ngạch xuất nhập khẩu của nước ta năm 2023 đạt 681,1 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 354,7 tỷ USD, nhập khẩu đạt 326,4 tỷ USD, cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 28,3 tỷ USD.

Theo ông Hải, logistics có vai trò quan trọng đối với toàn bộ quá trình từ sản xuất, xuất nhập khẩu, lưu thông phân phối đến tiêu dùng, tạo ra giá trị gia tăng, đóng góp ngày càng lớn đối với việc thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu của đất nước. Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế khu vực và thế giới, tham gia tích cực vào các hiệp định thương mại tự do và với lợi thế địa kinh tế, ngành dịch vụ logistics Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội phát triển và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng logistics toàn cầu.

“Nhận thức được tầm quan trọng đó, thời gian qua, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương đã luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, ban hành nhiều cơ chế, chính sách nhằm tháo gỡ khó khăn, đẩy mạnh thực hiện các giải pháp giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của ngành dịch vụ logistics”, ông Hải cho biết.

Chuyển đổi số góp phần quan trọng trong phát triển logistics

Theo Lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu, cùng với tiến trình hội nhập, sự phát triển của nền kinh tế, sự gia tăng của hoạt động xuất nhập khẩu và đầu tư cũng như việc thực hiện Kế hoạch hành động nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics Việt Nam đến năm 2025, ngành logistics Việt Nam cũng đạt được một số kết quả nhất định. Chỉ số hiệu quả logistics (LPI) năm 2023 đạt 3,3 điểm, đứng thứ 43/154 quốc gia và vùng lãnh thổ, đứng thứ 5 trong các nước ASEAN, tốc độ tăng trưởng doanh thu dịch vụ khá cao, đạt 14-16%/năm với quy mô khoảng 40-42 tỷ USD/năm, số lượng và chất lượng dịch vụ logistics được nâng cao, đóng góp quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam.

“Để đạt được kết quả này, không thể không kể đến vai trò của thương mại điện tử-là một ngành có tác động tương hỗ với ngành dịch vụ logistics, góp phần quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam”, ông Trần Thanh Hải đánh giá.

Đồng thời ông cũng cho biết, Việt Nam hiện đang là quốc gia có tỷ lệ người dân mua sắm thương mại điện tử cao nhất Đông Nam Á (khoảng 43,9 triệu người), do vậy dịch vụ logistics đáp ứng cho nhu cầu ngành thương mại điện tử luôn là cần thiết. Hơn hết, xu hướng chuyển đổi số, thay đổi hành vi mua sắm và các yếu tố tác động khác đang đưa thương mại điện tử thành lĩnh vực có tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ trong thời gian vừa qua.

Theo lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu, là một trong những ngành then chốt, logistics cần được đầu tư kỹ lưỡng, đặc biệt trong “chuyển đổi số”, để có thể đáp ứng, thích nghi với bối cảnh thị trường, hỗ trợ thúc đẩy các ngành nghề khác.

Việc ứng dụng công nghệ trong logistics và thương mại điện tử sẽ tối ưu hiệu quả hoạt động của hai ngành này, từ đó góp phần giảm chi phí logistics và cho toàn bộ nền kinh tế nói chung.

“Bên cạnh đó, ứng dụng công nghệ giúp nâng cao chất lượng dịch vụ, gia tăng trải nghiệm khách hàng, giảm phát thải carbon, xả thải bao bì gây ô nhiễm môi trường nhờ tối ưu lộ trình vận chuyển, cũng như quản trị tốt việc giao hàng dựa trên các ứng dụng công nghệ, trí tuệ nhân tạo", ông Trần Thanh Hải nêu.

Theo ông Đinh Thanh Sơn, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Bưu chính Viettel, nhiều công nghệ hiện đại đang được thế giới triển khai trong lĩnh vực logistics nhằm tối ưu hóa vận hành và bảo vệ môi trường.

Trên cơ sở 5.000 xe ô-tô vận chuyển hiện có và hướng tới phát triển thêm 15.000 xe trong 5 năm tới, đồng thời hợp tác với vận tải đường sắt, vận tải đường biển…, năng lực logistics của Viettel đang ngày càng nâng cao.

Đồng thời, Viettel hướng tới chuyển phát 20 triệu đơn/ngày, gắn với phát triển bền vững thông qua trang bị xe tải điện năng lượng mặt trời, ứng dụng công nghệ trong giám sát, vận hành kho thông minh…

Ông Đinh Hoài Nam, Trưởng bộ phận phát triển kinh doanh Tập đoàn SLP Việt Nam (cung cấp hạ tầng logistics), cho biết, dù hiện diện ở quốc gia nào SLP đều có chính sách phát triển bền vững với các tiêu chí cụ thể. Như khi mua bán và sáp nhập doanh nghiệp kho bãi, logistics tại Việt Nam, SLP đưa thêm các tiêu chí thẩm định bảo đảm các yếu tố môi trường và xã hội, yêu cầu bên bán cung cấp báo cáo về tác động môi trường. Hay khi xây dựng hạ tầng phục vụ logistics, các nhà thầu thực hiện các tiêu chí môi trường, tiêu chuẩn xanh, năng lượng mặt trời áp mái để cung cấp cho khách thuê…

Một trong những nhiệm vụ nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics Việt Nam đến năm 2025 theo Quyết định số 200/QĐ-TTg ngày 14/02/2017 của Thủ tướng Chính phủ là “Nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ mới, tiến bộ kỹ thuật, công nghệ hiện đại trong quản lý, vận hành, đào tạo về chuỗi cung ứng nhằm đạt chất lượng dịch vụ logistics cao hơn”. Bên cạnh đó, theo Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, logistics là 1 trong 8 ngành cần được ưu tiên chuyển đổi số trước.