Nâng cao chất lượng các trường phổ thông dân tộc nội trú

Theo Vụ trưởng Giáo dục dân tộc Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD và ĐT) Mông Ký Slay, học sinh các trường PTDTNT phần lớn là con em dân tộc vùng sâu, vùng xa, có điều kiện kinh tế khó khăn, cho nên phụ huynh thường ít quan tâm đến việc học tập. Mặt khác, khi theo học tại các trường PTDTNT, phần lớn học sinh chưa quen với lối sống và hoạt động tập thể. Trong khi đó, công tác tổ chức nội trú là nhiệm vụ có tính đặc thù, không chỉ có ý nghĩa tổ chức đời sống, thực hiện chế độ chính sách mà còn tạo môi trường giáo dục tốt nhất cho học sinh dân tộc. Vì vậy, hệ thống các trường PTDTNT hiện nay ngày càng phát triển, đáp ứng tốt nhu cầu học tập của học sinh các dân tộc. Kết thúc năm học 2009-2010, cả nước có 294 trường PTDTNT gồm: sáu trường thuộc Bộ GD và ĐT, 294 trường thuộc tỉnh và 239 trường huyện với khoảng 84 nghìn học sinh dân tộc theo học. Trong hoạt động dạy và học, các trường PTDTNT đã thực hiện nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường. Trong đó, công tác tuyển sinh được xây dựng cụ thể, lựa chọn được những học sinh ưu tú của các dân tộc vào học. Ngay từ đầu năm học, hệ thống trường PTDTNT đều tổ chức khảo sát chất lượng học sinh, phân loại đối tượng và phân công cụ thể giáo viên lên kế hoạch và tổ chức dạy học theo năng lực và nguyện vọng của học sinh. Bên cạnh đó, nhiệm vụ tổ chức nội trú cho học sinh cũng được quan tâm với nhiều giải pháp như: xây dựng tổ quản sinh để quản lý, giáo dục học sinh ngoài giờ lên lớp; nhất là quản lý hoạt động tự học, lao động tăng gia cải thiện cuộc sống; giáo dục học sinh đoàn kết tương thân, tương trợ giúp đỡ lẫn nhau trong học tập, sinh hoạt tại khu nội trú.

Nhiều trường PTDTNT có các giải pháp tạo động lực phát triển, nâng cao chất lượng hệ thống trường PTDTNT đạt kết quả cao. Điển hình như tại Trường PTDTNT Phú Thọ, trao đổi với chúng tôi, Hiệu trưởng Đinh Bằng My cho biết, năm học 2010-2011, cả trường có 12 lớp học với 360 học sinh. Học sinh của trường thuộc bảy dân tộc ít người với những phong tục, lối sống, nhận thức khác nhau ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng học tập của học sinh. Tuy nhiên, nhà trường đã tập trung cải tiến công tác tuyển sinh, nâng cao chất lượng đội ngũ và tập trung nâng cao chất lượng dạy và học hiệu quả. Việc đổi mới phương pháp được chú trọng thông qua các tổ nhóm thường xuyên sinh hoạt để thảo luận, bàn bạc cải tiến phương pháp soạn giáo án, giảng bài, phát huy tính chủ động, tích cực và sáng tạo phù hợp với từng môn học. Mặt khác, nhà trường tập trung hướng dẫn học sinh các bước tiến hành tự học, trong đó chú trọng xây dựng kế hoạch tự học, phương pháp tự nghiên cứu tài liệu, chuẩn bị bài trước khi đến lớp… từ đó tạo không khí thi đua lành mạnh trong học tập giữa các học sinh, các lớp trong trường. Cán bộ, giáo viên trong trường còn thực hiện tất cả các bài kiểm tra viết một tiết và học kỳ bằng ngân hàng đề chung theo hình thức 'chung đề, chung thời gian' nhằm nâng cao chất lượng dạy và học… Những phương pháp nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường mang lại kết quả tích cực năm học 2009 – 2010 có 56% học sinh đạt học lực khá, giỏi; đạt 22 giải học sinh giỏi các trường PTDTNT toàn quốc; tỷ lệ đỗ tốt nghiệp THPT đạt 100%…

Những giải pháp tích cực của ngành GD và ĐT cùng các địa phương đã góp phần quan trọng nâng cao chất lượng dạy và học trong các trường PTDTNT. Học sinh các trường PTDTNT có phẩm chất đạo đức tốt, giữ được bản sắc văn hóa của dân tộc mình, đồng thời tiếp thu các nét đẹp văn hóa ứng xử văn minh, tiên tiến thông qua các hoạt động của nhà trường. Tỷ lệ học sinh xếp loại hạnh kiểm tốt và khá của các trường đạt hơn 95%; năm học 2009-2010 có 5.506/5.919 học sinh các trường PTDTNT thi đỗ tốt nghiệp THPT, đạt tỷ lệ 93,02%. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực phát triển kinh tế – xã hội các địa phương có đồng bào dân tộc sinh sống, hệ thống các trường PTDTNT cần có nhiều giải pháp đồng bộ, phù hợp tiếp tục phát triển hệ thống trường PTDTNT. Theo Hiệu trưởng Trường PTDTNT Bình Phước Dương Minh Châu, cần xây dựng mạng lưới cốt cán từ cấp tổ, đoàn thanh niên, quản lý học sinh, nhất là nâng cao vai trò của tổ trưởng chuyên môn và giáo viên chủ nhiệm trong nâng cao chất lượng dạy và học. Các trường cần tổ chức sinh hoạt tổ chuyên môn theo chuyên đề như trao đổi những bài khó trong tuần, trao đổi về phương pháp dạy từng bài học…

Các chuyên gia giáo dục cho rằng, ngành GD và ĐT cần đẩy mạnh công tác đổi mới quản lý trong các trường PTDTNT, nhất là phát triển mạng lưới, quy mô các trường gắn với đặc thù và quy hoạch đào tạo của địa phương. Mở rộng đào tạo liên cấp đối với các trường PTDTNT cấp huyện, đồng thời tích cực khắc phục tình trạng học sinh không ở nội trú trong trường. Riêng với các trường, cần rà soát, phân loại học sinh theo năng lực học tập, tổ chức ôn tập củng cố kiến thức theo từng nhóm đối tượng, cử giáo viên kèm cặp bồi dưỡng học sinh yếu kém nhằm bảo đảm chất lượng dạy học của trường PTDTNT phải tương đương hoặc cao hơn chất lượng các trường tại địa phương. Coi trọng thực hành, thí nghiệm, rèn luyện kỹ năng tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, bảo đảm cân đối giữa việc truyền thụ kiến thức và rèn luyện kỹ năng cho học sinh theo chuẩn kiến thức và kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thông. Các trường cần có kế hoạch và tổ chức các hình thức bồi dưỡng phù hợp nhằm nâng cao các kỹ năng sử dụng tiếng Việt đối với từng đối tượng học sinh dân tộc thiểu số; thực hiện phân luồng học sinh sau THCS và THPT và làm tốt công tác hướng nghiệp giúp các em định hướng trong lựa chọn ngành nghề phù hợp với năng lực của bản thân, hướng dẫn học sinh đăng ký và làm hồ sơ dự thi.