Năm năm cho năm mươi năm

Thứ 6, 18/11/2011 | 09:00:00 [(GMT +7)] A A

LSO-Vào cuối tháng 8/1961, tôi đi bằng xe đạp từ thị xã Lạng Sơn lên Tràng Định để nhận trọng trách lãnh đạo trường cấp 2-3 Thất Khê.

Tôi đến phòng giáo dục huyện, may mắn gặp ông Nông văn Cường- trưởng phòng GD, lại là thầy dạy tôi hồi ở Hội Hoan; ông Nông Thế Lạng là bạn học cấp 2 ở Bắc Sơn. Qua trao đổi, tôi đã phần nào nắm được tình hình nhà trường và địa phương. Trường cấp 2 được mở từ năm 1950-1951, đến năm học 1960-1961 có thêm 1 lớp 8 “nhô” (tương đương lớp 10 hiện nay của cấp THPT).

Các thế hệ cán bộ, giáo viên và học sinh Trường THPT Tràng Định thăm lại gốc đa Bản Xà nơi trường ra đời và sơ tán

Học sinh cấp 3 hồi ấy lớn tuổi hơn lớp học sinh bây giờ; có lẽ vì vậy mà các em đã có ý thức về mình, rất chăm chỉ học tập, lao động và tình cảm với các thầy cô giáo. Vào khu vực trường tại Bản Xà (xã Đại Đồng), tôi không vào khu lớp học ngay mà đến khu nhà tập thể. Một ngôi nhà nhỏ gồm 3 gian, hai gian đầu được ngăn đôi để giáo viên ở, gian giữa làm phòng họp, đằng sau có một cái bếp nhỏ như cái lán.

Hồi đó còn thiếu nhiều giáo viên, nên có một số bộ môn phải kiêm nhiệm, giáo viên cấp 3 dạy cả một số giờ của cấp 2. Cơ sở vật chất còn rất nhiều khó khăn và đó là một trong nhiều nguyên nhân làm cho chất lượng giáo dục không cao được. Cơ ngơi của trường chỉ có 1 phòng nghiệm và 5 phòng học làm bằng tường gạch, mái ngói âm dương, nền đất, số phòng học còn lại lợp rơm. Bàn ghế thì đủ loại: bằng tre đan, ghế chôn chân xuống đất… Do tính chất tạm bợ, nên năm nào thầy và trò cũng phải cùng nhau tu sửa, củng cố.

Do học sinh lớn tuổi, có sức khỏe và cần cù chịu khó, nên sau những giờ học là những giờ tổ chức lao động sản xuất. Có lần chúng tôi đi tận xã Chí Minh, Đội Cấn lấy gỗ về bán gây quỹ. Công việc khá vất vả và đòi hỏi cần phải có kỹ năng kéo gỗ xuôi sông hoặc đóng bè mảng; có lần từ trên Đội Cấn, gỗ đã có sẵn, chỉ buộc kéo về, những cũng phải đến 2 buổi mới kéo về được Khuổi Ngàn (thị trấn Thất Khê).

Trong thời gian tôi làm lãnh đạo trường cũng là lúc 2 công trình thủy lợi là Khuổi Sao và Nặm Ăn được thi công. Hai công trình mang ý nghĩa lịch sử này có công lao đóng góp của thầy và trò nhà trường. Riêng tuyến đường dây từ trạm thủy điện Khuổi Sao về đến Thất Khê, học sinh đã phải cùng nhau khiêng những cây sa mộc to dài về dựng cột. Công việc tuy phức tạp và nguy hiểm, song do có sự chỉ đạo tốt, nên hoàn thành đúng tiến độ và đảm bảo an toàn.

Nói đến công việc lao động sản xuất, tôi lại nhớ đến anh Ma Sĩ Cư là người phụ trách lao động của trường. Bằng sự nhiệt tâm, anh đã có đóng góp không nhỏ trong việc lao động tạo dựng cơ sở vật chất nhà trường và lao động sản xuất…Người ta ví công việc của người thầy giáo như người lái đò, sự ví von ấy chỉ đúng một phần. Người thầy XHCN không chỉ dạy chữ mà còn dạy người.

Ngoài việc giảng dạy trên lớp, người thầy còn nhiều hoạt động khác mang tính chất giáo dục nhân cách cho học sinh như tổ chức các hoạt động TDTT, ngoại khóa, hoạt động đoàn thể, lao động sản xuất…Qua các hoạt động ấy, người thầy phải như một khuôn mẫu cho học sinh noi theo; từ đó hình thành tình cảm thầy trò gắn bó. Học sinh coi thầy cô giáo như bố mẹ thứ hai của mình. Cũng vì cùng nhau trải qua những năm tháng gian khổ, mà thầy trò nhớ nhau lâu. Nhiều học sinh vẫn nhớ đến thầy và đến thăm thầy vào dịp lễ tết.

Gần cả cuộc đời làm giáo dục, về hưu đã lâu, trong nghề nghiệp có nhiều kỷ niệm đáng nhớ. Tôi ở trường không lâu, chỉ đủ hoàn thành một khóa học (1961-1964). Khóa này chỉ có 30 học sinh, sau này hầu hết đều được đi đào tạo trở thành những cán bộ có trình độ cao và hoạt động ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Nửa thế kỷ đã qua, thời gian trôi đi thật nhanh, nhưng những kỷ niệm về một mái trường còn đọng lại mãi. Trường Thất Khê những năm đầu thành lập, việc làm thì nhiều, song thành tích cũng chưa có gì đáng kể; song nó như trang đầu của một pho sử vẻ vang- 5 năm đầu cho 50 năm của trường THPT Tràng Định.

(Ghi theo lời kể của Cụ Tô Văn Ba, 83 tuổi, Nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Tràng Định giai đoạn 1961-1964)