Nấm hương Mẫu Sơn: Hiệu quả từ liên kết giữa nhà khoa học và doanh nghiệp

(LSO) – Xây dựng mô hình sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm nấm hương tại vùng núi cao Mẫu Sơn, huyện Lộc Bình là dự án thuộc chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới năm 2019. Qua đó, đã chọn ra giống nấm hương thích hợp và xây dựng quy trình sản xuất nấm thương phẩm cho năng suất, chất lượng cao.

Khu vực núi cao Mẫu Sơn trước đây thường có nhiều nấm hương, người dân hái nấm tươi về sử dụng hoặc phơi khô mang ra chợ bán. Nấm hương Mẫu Sơn có mũ dầy, thịt trắng, mùi thơm đặc trưng. Để tăng sản lượng, vào ngày Đông chí người dân chặt những cây gỗ mang ra bìa rừng hoặc khe suối để, vài tháng sau quay lại thu hoạch nấm, tuy nhiên, sản lượng rất thấp.

Năm 2016 nấm hương được Trung tâm Ứng dụng, phát triển khoa học công nghệ và đo lường chất lượng sản phẩm nghiên cứu chọn lọc, phân lập giống nấm hương phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng vùng núi cao Mẫu Sơn. Ông Nguyễn Mạnh Tường, Phó giám đốc Trung tâm cho biết: Giống nấm hương Mẫu Sơn khác với những giống nấm hương khác là, chỉ phù hợp với điều kiện nhiệt độ, khí hậu tại khu vực núi Mẫu Sơn. Chúng tôi đã nuôi trồng thử nghiệm tại nhiều nơi trên địa bàn tỉnh nhưng hầu như không cho thu hoạch. Chỉ tại Mẫu Sơn, với điều kiện độ ẩm không quá cao, không quá thấp là phù hợp cho loại nấm này phát triển.

Nấm hương được nuôi trồng tại núi Mẫu Sơn

Trong quá trình nghiên cứu thử nghiệm, trung tâm đã phối hợp với Công ty TNHH Green Food Hà Nam triển khai đưa giống nấm hương vào sản xuất đại trà. Lúc đầu, phôi nấm cấy được lên những thân gỗ mục theo cách làm truyền thống của người bản địa, tuy nhiên năng suất thấp, hiệu quả kinh tế không cao. Cải tiến quy trình sản xuất, công ty và trung tâm đã phối hợp xây dựng mô hình trồng nấm theo phương pháp mới: cấy giống trên giá thể gồm mùn cưa, cám lúa mỳ và một số nguyên liệu khác. Sau 1 năm thử nghiệm trên quy mô 18 nhà nuôi trồng nấm, mỗi nhà 2.000 bịch, sản lượng trung bình khoảng 600 gram/bịch với giá tiêu thụ tại vườn là 60.000 đồng/kg. Doanh thu năm đầu tiên đạt 1,2 tỷ đồng và tạo việc làm ổn định cho 20 công nhân địa phương. Đến nay, mỗi bịch nấm đạt trung bình 700 gram, năng suất 28 – 30 tấn/1.000 m2, giá thành tiêu thụ khoảng 70.000 đồng/kg, cho thu nhập khoảng 400 đến 500 triệu đồng/1.000 m2.

Thành công từ việc nghiên cứu, phân lập chủng nấm phù hợp với điều kiện thời tiết, khí hậu khu vực núi Mẫu Sơn và xây dựng quy trình sản xuất nấm hương cho năng suất, chất lượng cao, trung tâm đã phối hợp với Công ty TNHH Green Food Hà Nam xây dựng nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nấm hương Mẫu Sơn. Cùng với đó, hệ thống nhận diện sản phẩm như: logo, hình ảnh, nhãn hiệu, bao bì… cũng được đầu tư đồng bộ. Đến nay, người tiêu dùng có thể nhận diện, phân biệt được nấm hương Mẫu Sơn với các sản phẩm cùng loại khác trên thị trường. Bên cạnh tiêu thụ trong nước trung tâm đã phối hợp với Công ty TNHH Green Food Hà Nam chế biến sản phẩm sấy khô để xuất khẩu. Hiện nay, sản phẩm nấm hương Mẫu Sơn sấy khô đang được xuất khẩu sang Canada với giá khoảng 400.000 đồng/kg.

Ông Nguyễn Mạnh Tường cho biết thêm: Thời gian tới, chúng tôi có hướng sản xuất những bịch nấm đã cấy sẵn phôi để cung cấp cho người dân vùng núi Mẫu Sơn. Như vậy, các hộ chỉ cần làm các nhà giàn để chăm sóc nấm, khi thu hoạch công ty sẽ bao tiêu toàn bộ sản phẩm. Như vậy, vừa tạo thêm việc làm, thu nhập cho người dân khu vực này vừa có thể tăng sản lượng nấm cung cấp cho thị trường.

Sản xuất nấm hương theo quy trình của trung tâm ngoài nấm hương thành phẩm thì những thứ còn lại đều được tận dụng tối đa. Chân nấm được cung cấp cho các đơn vị sản xuất mỳ ăn liền, sản xuất thực phẩm chay; bã nấm có thể làm chất đốt hoặc phân bón, vỏ bịch được sản xuất bằng vật liệu thân thiện với môi trường nên sẽ tự tiêu sau một thời gian.

Sự liên kết giữa trung tâm và doanh nghiệp đã xây dựng được quy trình khép kín trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, tạo thêm sản phẩm đặc trưng của vùng núi Mẫu Sơn. Đây không chỉ tạo việc làm đơn thuần cho người dân khu vực này mà còn mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập.