"Mua ô tô trong nước dịch vụ hậu mãi tốt hơn xe nhập"

Bộ trưởng Công thương khẳng định như vậy khi trả lời kiến nghị của cử tri một số tỉnh gửi tới kỳ họp thứ 7, QH khóa XII về việc “người tiêu dùng phải chịu giá mua ô tô rất cao do giá xe trong nước không chênh lệch nhiều so với xe nhập khẩu”.

Nhiều DN ô tô có vốn đầu tư nước ngoài đang lỗ hoặc phá sản

Có khá nhiều câu hỏi, kiến nghị của cử tri các tỉnh gửi tới Bộ Công thương liên quan đến giá xe ô tô sản xuất trong nước quá cao, ảnh hưởng tới quyền lợi người tiêu dùng.

Cử tri tỉnh Nghệ An cho rằng, “hiện nay công nghiệp chế tạo ở nước ta có bước phát triển đúng hướng, trong đó ngành công nghiệp sản xuất ô tô, xe máy, dầu, điện… bước đầu đáp ứng yêu cầu của người dân, tuy nhiên, trong những năm qua, sự điều hành của Chính phủ, các Bộ, ngành liên quan về lĩnh vực sản xuất và nhập khẩu ô tô có xu hướng trái ngược với thế giới, giá ô tô sản xuất trong nước quá cao ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng”.

Cùng bức xúc, cử tri TP Hà Nội cũng kiến nghị “ Chính phủ cho kiểm tra, chấn chỉnh tình trạng giá xe ô tô sản xuất trong nước không chênh lệch nhiều so với giá xe cùng loại nhập ngoại, đã đem lại nhiều lợi nhuận cho các hãng sản xuất ô tô trong nước, đồng thời người tiêu dùng phải chịu giá rất cao”.

Về vấn đề này, Bộ Công thương trong văn bản trả lời gửi tới Ban Dân nguyện của Ủy ban TVQH thừa nhận: Đúng như phản ánh của cử tri, giá xe ô tô sản xuất trong nước không chênh lệch nhiều so với giá xe cùng loại nhập khẩu. Nguyên nhân chủ yếu do Việt Nam chưa sản xuất được các nguyên, vật liệu chủ yếu phục vụ sản xuất ô tô.

“Hiện nay, hầu hết các loại phụ tùng, linh kiện lắp ráp ô tô đều phải nhập khẩu. Về nguyên nhân giá ô tô cao, chủ yếu là do số thuế phải nộp chiếm đến 2/3 giá thành, đặc biệt là các loại ô tô dưới 9 chỗ, là một trong những mặt hàng Việt Nam đang hạn chế tiêu dùng”, Bộ Công thương cho biết.

Bên cạnh đó, theo Bộ Công thuơng, do dung lượng thị trường ô tô Việt Nam còn nhỏ bé (chỉ bằng khoảng 1/4 so với Thái Lan), lại phải cạnh tranh khốc liệt với xe ô tô nhập khẩu, cho nên đến nay, không phải mọi doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô tại Việt Nam đều có lãi. Một số doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài vẫn đang bị lỗ, hoặc bị phá sản như Mekong, Daihatsu….

Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Công thương, “việc sản xuất, lắp ráp ô tô tại Việt Nam hiện nay đã mang lại nhiều lợi ích cho cộng đồng. Các sản phẩm ô tô tải, ô tô chuyên dùng, ô tô buýt… trong nước sản xuất đã chiếm lĩnh phần lớn thị trường, có tỷ lệ nội địa hóa cao và giá thành hợp lý. Số lao động trực tiếp trong ngành ô tô đã lên tới 70.000 người. Sản phẩm sản xuất trong nước được hưởng các dịch vụ sau bán hàng tốt hơn sản phẩm cùng lợi nhập khẩu”.

Một số doanh nghiệp FDI chưa tuân thủ cam kết tỷ lệ nội địa hóa

Cũng liên quan đến quyền lợi của NTD trong việc mua xe ô tô hiện nay, cử tri tỉnh Quảng Ninh “đề nghị Chính phủ xem xét lại chính sách ưu đãi đối với một số công ty liên doanh lắp ráp ô tô tại Việt Nam vì không tuân thủ cam kết về tỷ lệ nội địa hóa, công nghệ lắp ráp lạc hậu chủ yếu là thủ công, giá cao hơn rất nhiều lần các nước trong khu vực gây thiệt hại cho người tiêu dùng và làm chậm nghiêm trọng tiến trình công nghiệp hóa ngành sản xuất ô tô trong nước”.

Tương tự phần trả lời trên, Bộ Công thương cũng thừa nhận “đúng như phản ánh của cử tri, có một số doanh nghiệp FDI chưa tuân thủ cam kết về tỷ lệ nội địa hóa, công nghệ lắp ráp lạc hậu. Tuy nhiên, nguyên nhân là do thị trường ô tô Việt Nam hiện nay vẫn còn quá nhỏ bé, nên việc đầu tư nâng cao tỷ lệ nội địa hóa chưa mang lại hiệu quả thiết thực cho doanh nghiệp”.

Bộ này dẫn ví dụ: năm 2008, với số lượng xe sản xuất, lắp ráp trong nước là 152.509 chiếc, tính trung bình (khoảng 50 doanh nghiệp), mỗi doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp 3.000 chiếc; với số lượng chủng loại, mẫu mã xe hiện đang lắp ráp tại Việt Nam (khoảng 400), trung bình khoảng 380 chiếc cho một mẫu xe và quả quyết “điều này cho thấy, việc đầu tư hoặc kêu gọi đầu tư sản xuất phụ tùng, linh kiện phục vụ sản xuất, lắp ráp ô tô là không hấp dẫn”.

Thời gian vừa qua, một số doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài vẫn đang bị lỗ, hoặc bị phá sản (Mekong, Daihatsu…) nhưng cũng có doanh nghiệp như Toyota Việt Nam do sản phẩm có thị trường nên đã đạt tỷ lệ nội địa hóa đến 37% cho xe Innova, đồng thời đã đầu tư sản xuất các loại phụ tùng, linh kiện phục vụ xuất khẩu với kim ngạch khoảng 20 triệu USD/năm.

Về giá xe cao, Bộ Công thương lý giải tương tự nội dung trả lời trên và cho biết, thời gian tới, khi tập trung phát triển dòng xe chiến lược có số lượng tiêu thụ lớn, đáp ứng các tiêu chí: phù hợp tập quán tiêu dùng của người Việt Nam, an toàn, có giá cạnh tranh, tiết kiệm nhiên liệu, thân thiện môi trường thì “tỷ lệ nội địa hóa sẽ cao hơn”.

Về mặt chính sách, Bộ Công Thương đang xây dựng để trình Thủ tướng phê duyệt Quyết định về khuyến khích phát triển công nghiệp hỗ trợ và Quyết định phê duyệt Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030 (quy hoạch giai đoạn mới), trong đó nhấn mạnh đến công nghiệp sản xuất, chế tạo phụ tùng ô tô, và việc sản xuất phụ tùng cần phải nằm trong chuỗi sản xuất, phân phối toàn cầu.