Mô hình hợp tác xã nhà ở Thụy Ðiển

Nhà chung cư 17T10 phố Nguyễn Thị Ðịnh, Trung Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội có 192 hộ dân với gần 1.000 nhân khẩu đang sinh sống là khu nhà của TP Hà Nội dành cho các hộ tái định cư.

Ông Phạm Ðình Thái (người đứng giữa), chủ nhiệm hợp tác xã Quản lý và dịch vụ nhà ở Thụy Ðiển, trao đổi công việc với các thành viên trong ban quản trị tòa nhà 17T10. Ảnh: DUY LINH

Tòa nhà do Công ty Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội quản lý, nhưng từ năm 2005 đến 2007, do công tác quản lý yếu kém, thiếu trách nhiệm, công trình xây dựng kém chất lượng, dẫn đến đời sống sinh hoạt, văn hóa, tinh thần của người dân gặp rất nhiều khó khăn, gây ra những mâu thuẫn, tranh chấp gay gắt giữa người dân với chủ đầu tư và công ty quản lý nhà… Vì thế “cực chẳng đã”, người dân trong khu nhà phải thành lập Tổ tự quản và Ban Quản trị (BQT) lâm thời chung cư 17T10 để tự phục vụ và bảo vệ chính mình.

Ðể việc hoạt động ổn định và có tính pháp lý trong các hoạt động kinh tế – xã hội, từ Tổ tự quản và BQT lâm thời hai bên đã bàn bạc và báo cáo với chính quyền các cấp và cơ quan chức năng để thành lập HTX. Mô hình HTX cũ nhiều yếu kém trước đây đã để lại những nhận thức không tốt về HTX, khiến người dân không mấy tin tưởng. Giữa lúc đó, BQT, HTX nhận được thông tin Vương quốc Thụy Ðiển có tài trợ cho Liên minh HTX Việt Nam dự án: “Xây dựng thí điểm HTX nhà ở theo mô hình Thụy Ðiển”. Từ đó, nhờ có sự giúp đỡ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên đoàn HTX nhà ở Thụy Ðiển, HTX dần dần tiếp thu, xây dựng được mô hình tổ chức, quản lý HTX dịch vụ nhà ở theo đúng bản chất tốt đẹp và nhân văn của HTX. Các chuyên gia HTX đến từ Thụy Ðiển và Liên minh HTX Việt Nam đã trực tiếp giảng bài, tuyên truyền vận động người dân tham gia làm xã viên HTX để trực tiếp tham gia quản lý và phục vụ cho chính bản thân và gia đình mình trong khu chung cư.

Chính vì mô hình “Người dân tự giữ nhà mình và bảo vệ chính mình”, cộng với thực hiện đúng bản chất và nguyên tắc của HTX là công khai, dân chủ và minh bạch, tháng 11-2007, HTX nhà ở đầu tiên của Việt Nam đã được thành lập tại chung cư 17T10. Những người được dân tín nhiệm bầu vào BQT HTX đã phát huy hết trách nhiệm của mình, nhiệt tình, tận tụy và công tâm nên chỉ sau một năm đi vào hoạt động, khu nhà đã trở nên khang trang, sạch đẹp, an ninh bảo đảm, người dân sống trong chung cư ai cũng hồ hởi, phấn khởi khi trở về ngôi nhà của mình, đúng với tư thế của người làm chủ ngôi nhà, không còn tâm lý như người đi ở thuê trước đây. Trong khi đó, phí dịch vụ lại rất rẻ: phí vệ sinh, an ninh bảo vệ, đi lại cầu thang chỉ có 20 nghìn đồng/tháng/hộ, vé gửi xe máy 30 nghìn đồng/tháng/xe. HTX còn tổ chức được nhà trẻ cho các cháu nhỏ trong chung cư với mức giá 800 nghìn đồng/tháng, dịch vụ căng-tin, bách hóa, sửa chữa điện nước, điện thoại, máy điều hòa, tổ chức tang lễ, cưới hỏi cho các gia đình trong chung cư có nhu cầu… Thông qua các dịch vụ trên, HTX còn giải quyết được việc làm thường xuyên có thu nhập ổn định cho gần 20 lao động và gần 20 lao động không thường xuyên là cư dân, con em trong các gia đình ở chung cư không có việc làm… Ngoài ra, mỗi năm HTX còn ủng hộ hàng chục triệu đồng cho hoạt động của Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh của chung cư; các gia đình có người bị ốm đau hoặc chẳng may có người thân qua đời đều được HTX thăm hỏi, phúng viếng với mức từ 200 đến 400 nghìn đồng/người. Hằng năm, HTX đều tặng quà Tết cho mỗi gia đình và các cháu học sinh trong chung cư từ 200 nghìn đến một triệu đồng/năm, tùy theo mức đóng góp của các hộ…

Cũng chính nhờ những thành tích xuất sắc như vậy, năm 2011 HTX nhà ở Thụy Ðiển đã tổng kết đúc rút kinh nghiệm viết đề án “Quản lý vận hành chung cư cao tầng theo mô hình HTX nhà ở” tham gia cuộc thi Sáng kiến phòng chống tham nhũng Việt Nam (VACI) 2011 của Ngân hàng thế giới (WB) và Thanh tra Chính phủ Việt Nam tổ chức. Ðề án đã được vinh danh, trao giải xuất sắc tại VACI 2011 với giải thưởng gần 300 triệu đồng. Có một chuyên gia nước ngoài trong quá trình kiểm tra, xét giải đã phỏng vấn ông Phạm Ðình Thái, Quyền Chủ nhiệm HTX nhà ở Thụy Ðiển: Ông thu phí dịch vụ chỉ có 20 nghìn đồng/hộ/tháng, vậy ông lấy tiền đâu để HTX hoạt động và còn làm cả công tác từ thiện xã hội nữa? Ông Thái cho biết: HTX tranh thủ khả năng chất xám của nhiều người có kinh nghiệm và chuyên môn cao hiện nay đã về hưu ngay tại tòa nhà này để phục vụ bà con. Thí dụ như ông Lê Ngọc Hùng, Trưởng Ban kiểm soát HTX trước đây là cán bộ của Bộ Công an về hưu phụ trách công tác an ninh, bảo vệ, ông Trần Ngọc Sơn vốn là cán bộ về hưu nhiều năm làm Trưởng Ban quản trị kiêm tổ trưởng dân phố phụ trách cơ cấu ba trong một (BQT, tổ dân phố, HTX)… HTX cũng tổ chức các dịch vụ trông giữ xe máy, ô-tô và các dịch vụ khác để có nguồn thu và tận dụng, khai thác các tiềm năng khác như đặt tủ ATM, sửa chữa xe máy, mở căng-tin tổng hợp, lắp màn hình quảng cáo tại cầu thang máy cho các công ty để có thêm tiền hoạt động…

Cuối năm 2011 và năm 2012, liên tiếp xảy ra nhiều vụ mâu thuẫn, tranh chấp giữa cư dân sống trong các khu chung cư, trung, cao cấp, tái định cư… với chủ đầu tư, công ty quản lý nhà vì người dân phải trả phí dịch vụ quá cao, thiếu minh bạch có nơi lên tới từ 5 đến 7 triệu đồng/tháng mà chất lượng dịch vụ lại không tương xứng… thì mô hình HTX dịch vụ nhà ở Thụy Ðiển lại càng được biết đến, với chi phí minh bạch lại siêu rẻ của mình, nhiều nơi đến học tập mô hình tổ chức và dịch vụ của HTX. Hiện nay, ngoài chung cư 17T10, HTX đã phát triển thành HTX Quản lý và cung cấp dịch vụ nhà ở Thụy Ðiển do ông Thái trực tiếp điều hành để phát triển mô hình quản lý, dịch vụ HTX nhà ở tại Khu nhà D – Cụm chung cư Vinaconex 3, Dịch Vọng; Nhà NƠ6B2 – Khu đô thị mới Cầu Giấy; Nhà F5, G3C, G3D, HH1, CT3, Khu đô thị mới Yên Hòa; C4 Xuân Ðỉnh; A3, B1 ,B2 Làng Quốc tế Thăng Long… HTX còn tư vấn và hỗ trợ nhiều khu chung cư thành lập BQT hoặc HTX nhà ở để tự quản khu chung cư của mình và vào tận TP Hồ Chí Minh để tư vấn phát triển HTX nhà ở… Liên minh HTX thành phố Hà Nội và HTX nhà ở Thụy Ðiển đã nhiều lần tổ chức hội thảo để đánh giá và nhân rộng mô hình dịch vụ HTX nhà ở phát triển rộng khắp cả nước…

Mô hình HTX Quản lý và cung cấp dịch vụ nhà ở Thụy Ðiển (dưới các tên và cấp độ khác nhau) đã được minh chứng sống động trong thực tế Việt Nam. Và đang được xã hội quan tâm, ủng hộ và triển khai nhân rộng.Tuy nhiên, trên con đường phát triển còn gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi Nhà nước, các cấp, các ngành quan tâm, giúp đỡ, hỗ trợ để HTX nhà ở ngày càng phát triển vững chắc ở Việt Nam và phát huy được bản chất tốt đẹp và nhân văn của nó. Ðể làm được như vậy, Nhà nước cần quan tâm tháo gỡ về mặt chính sách, tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho mô hình HTX dịch vụ nhà ở phát triển; nhất là cần bổ sung, sửa đổi Luật Nhà ở, trong đó cần quy định rõ: đối với loại nhà chung cư cần phải có đủ diện tích sử dụng chung cho sinh hoạt cộng đồng như hầm để xe, phòng sinh hoạt chung, hành lang thoát hiểm… có chính sách quy định cụ thể về việc sử dụng quỹ bảo trì 2% diện tích kinh doanh dịch vụ tại các tầng 1 được giao cho người dân sở tại và HTX khai thác phục vụ công tác bảo trì nhà ở thường xuyên, có hiệu quả; không để nhà đầu tư lợi dụng, chiếm dụng vốn mà không có trách nhiệm sửa chữa, bảo trì nhà chung cư cho người dân…

Bản thân các HTX nhà ở cũng cần phải phấn đấu vươn lên, nâng cao chất lượng dịch vụ nhà ở một cách chuyên nghiệp, hiện đại hơn, chứ không nên chỉ chạy theo mô hình dịch vụ giá rẻ. Công tác quản lý, tổ chức của HTX cũng cần được tổ chức đúng theo bản chất và nguyên tắc của HTX; vận động tất cả các gia đình trong chung cư cùng góp vốn vào HTX, đóng góp sức lực, trí tuệ để xây dựng HTX theo tinh thần “Nhà mình do mình phục vụ và quản lý một cách dân chủ” thì sẽ đạt hiệu quả cao nhất về kinh tế – xã hội.

Theo Nhandan