Minh bạch trong hoạt động thẻ ngân hàng

Trước những thông tin liên quan đến việc sử dụng thẻ ngân hàng (nhất là thẻ tín dụng) khiến dư luận đặc biệt quan tâm trong thời gian gần đây, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam một lần nữa lên tiếng nhắc nhở các tổ chức tín dụng triển khai các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn trong hoạt động thẻ ngân hàng.

Đáng chú ý, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam yêu cầu các tổ chức tín dụng phải công khai minh bạch, cung cấp đầy đủ thông tin và có biện pháp bảo đảm khách hàng đã nắm được các thông tin về quyền và nghĩa vụ của khách hàng, các loại phí, lãi suất, phương pháp tính lãi (nhất là với thẻ tín dụng) và những thay đổi (nếu có) trong quá trình khách hàng sử dụng thẻ.

Đa dạng cách tính lãi

Những ngày này, dư luận vẫn chưa hết xôn xao trước vụ việc liên quan đến cách tính lãi thẻ tín dụng của Eximbank. Vụ việc bắt đầu từ trường hợp khách hàng P.H.A. ở tỉnh Quảng Ninh nhận được thông báo từ Công ty trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Quản lý nợ và khai thác tài sản của Eximbank (Eximbank AMC) có khoản nợ thẻ tín dụng 8,5 triệu đồng từ năm 2013, tính đến năm 2023 nợ đã tăng lên hơn 8,8 tỷ đồng.

Ông Nguyễn Hồ Hoàng Vũ, Phó Tổng Giám đốc Eximbank khẳng định ngân hàng sẽ không thu 8,8 tỷ đồng, mà đã cùng khách hàng thống nhất xử lý vụ việc, bảo đảm mức lãi phí hợp lý, hợp tình cho hai bên và sẽ thông báo tới truyền thông trong thời gian sớm nhất. Tuy nhiên, đối với phần lớn người tiêu dùng thẻ tại Việt Nam, có lẽ chỉ qua trường hợp này họ mới biết đến cái gọi là tính “lãi kép” trong các giao dịch trong đó có sản phẩm thẻ tín dụng của phía ngân hàng.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam yêu cầu các tổ chức tín dụng phải công khai minh bạch, cung cấp đầy đủ thông tin và có biện pháp bảo đảm khách hàng đã nắm được các thông tin về quyền và nghĩa vụ của khách hàng, các loại phí, lãi suất, phương pháp tính lãi (nhất là với thẻ tín dụng) và những thay đổi (nếu có) trong quá trình khách hàng sử dụng thẻ.

Trên thực tế, từ trước đến nay mỗi ngân hàng đều có các loại phí, lãi suất và phương pháp tính lãi khác nhau. Đơn cử như thẻ tín dụng, mức lãi suất cũng được các ngân hàng áp dụng với từng loại thẻ khác nhau, như: Lãi suất tại Techcombank từ 19,8-38,8%/năm, tại VPBank từ 26,68-45%/năm, tại VIB từ 14,64-35,52%/năm, tại MB từ 12-22,9%/năm, tại Vietcombank từ 15-18%/năm,… Cùng với chính sách khá giống nhau là miễn lãi từ 45-55 ngày cho người sử dụng thẻ tín dụng, các ngân hàng còn áp dụng thêm cách tính phí trả chậm đối với những trường hợp trả sau thời gian được hưởng miễn lãi.

Cụ thể, theo công bố cách tính phí chậm trả và lãi quá hạn thẻ tín dụng của Agribank, vào ngày đến hạn thanh toán, nếu khách hàng không thanh toán hoặc thanh toán không đủ số tiền thanh toán tối thiểu, Agribank sẽ thu phí chậm trả tính trên số tiền thanh toán tối thiểu chưa được thanh toán. Số tiền phí này được thể hiện trên sao kê kỳ tiếp theo. Trong trường hợp sau 2 kỳ sao kê liên tiếp, vào ngày đến hạn thanh toán, nếu khách hàng không thanh toán hoặc thanh toán không đủ số tiền thanh toán tối thiểu, hệ thống Agribank sẽ tự động khóa thẻ và tính lãi quá hạn với lãi suất bằng 150% lãi suất cho vay trong hạn trên toàn bộ dư nợ gốc.

Như vậy, Agribank chỉ tính lãi tiền vay trên dư nợ gốc và mức lãi suất quá hạn được tính theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là không quá 150% lãi suất cho vay trong hạn (19,5%/năm) trên dư nợ gốc (không bao gồm lãi, phí). Với trường hợp khách hàng có dư nợ là 8,5 triệu đồng, theo cách tính của Agribank, lãi quá hạn sau 11 năm sẽ khoảng 18,3 triệu đồng.

Rà soát phương pháp tính lãi

Theo số liệu thống kê từ Chi hội thẻ (Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam), cả nước hiện có hơn 140 triệu thẻ thanh toán, trong đó có 10,2 triệu thẻ tín dụng. Giá trị giao dịch qua thẻ tín dụng năm 2023 đạt hơn 1 triệu tỷ đồng. Điều này cho thấy ngày càng có nhiều người dân lựa chọn phương thức thanh toán không dùng tiền mặt.

Song đi kèm với lợi ích, chủ thẻ cũng đối diện với không ít rủi ro. Bà Nguyễn Hồng Thanh, Trưởng Tiểu ban Chính sách Chi hội thẻ cho biết những rủi ro của thẻ tín dụng có thể kể đến như chậm thanh toán, ảnh hưởng điểm tín nhiệm khi xin cấp khoản tín dụng mới như vay mua nhà, mua ô-tô; rủi ro mất thông tin thẻ, phát sinh giao dịch giả mạo nếu không bảo quản thẻ cẩn thận, đưa thẻ cho người khác sử dụng; rủi ro chi tiêu vượt quá nhu cầu và khả năng tài chính của bản thân;...

Do đó, chủ thẻ cần nghiên cứu kỹ quy định sử dụng, quy định về tính lãi, phí, trách nhiệm liên quan nêu trong hợp đồng sử dụng thẻ; tìm hiểu kỹ biểu phí, cách tính lãi cho thẻ, sao kê giao dịch hằng tháng, cũng như ngày đến hạn thanh toán để tránh nợ quá hạn.

Bên cạnh đó, từ những lùm xùm liên quan đến vụ việc của Eximbank, cũng một lần nữa nhắc nhở các ngân hàng tiếp tục tăng cường việc bảo đảm an ninh, an toàn trong hoạt động thẻ ngân hàng cũng như bảo đảm quyền lợi của khách hàng trong quá trình phát hành, sử dụng thẻ ngân hàng.

Trường hợp phát hiện các vấn đề bất thường trong việc sử dụng thẻ của khách hàng (như không phát sinh giao dịch, phát sinh nợ quá hạn kéo dài,…) thông qua quá trình kiểm soát, giám sát, tổ chức phát hành thẻ cần chủ động thông tin đến khách hàng và phối hợp các bên liên quan có biện pháp xử lý kịp thời bảo đảm không ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của khách hàng và tổ chức phát hành thẻ.

Như với trường hợp kể trên, rất nhiều chuyên gia cũng như lãnh đạo ngân hàng lý giải đó là cách tính lãi kép trong các giao dịch; trong đó, có sản phẩm thẻ tín dụng. Nhưng với giao dịch từ số nợ 8,5 triệu đồng tăng lên thành 8,8 tỷ đồng, thì rất không hợp lý, thậm chí gây phản cảm đối với người tiêu dùng. Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh Võ Minh Tuấn từng chia sẻ với báo giới, ngân hàng là hoạt động kinh doanh chữ tín. Xảy ra vụ việc này sẽ ảnh hưởng đến thương hiệu và suy yếu uy tín cạnh tranh của ngân hàng. Do vậy, các ngân hàng cần quan tâm và giải quyết vướng mắc của khách hàng để bảo đảm quyền lợi của đôi bên.

Nhằm bảo đảm quyền lợi của khách hàng trong quá trình phát hành, sử dụng thẻ ngân hàng, mới đây nhất, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã có Công văn 2235/NHNN-TT ngày 21/3/2024. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam yêu cầu các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài chỉ đạo thực hiện ngay việc rà soát các quy trình nội bộ về phát hành và sử dụng thẻ ngân hàng bảo đảm tuân thủ theo quy định pháp luật hiện hành; đồng thời chỉ đạo, quán triệt cán bộ, nhân viên trong toàn hệ thống thực hiện đúng trình tự, thủ tục phát hành và sử dụng thẻ ngân hàng theo đúng quy định pháp luật khi thực hiện phát hành thẻ cho khách hàng.

Các tổ chức tín dụng cần rà soát bảo đảm các loại phí, lãi suất, phương pháp tính lãi đối với từng loại thẻ phát hành tuân thủ đúng quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và pháp luật liên quan; đồng thời phải công khai minh bạch, cung cấp đầy đủ thông tin và có biện pháp bảo đảm khách hàng đã nắm được các thông tin về quyền và nghĩa vụ của khách hàng, các loại phí, lãi suất, phương pháp tính lãi (nhất là với thẻ tín dụng) và những thay đổi (nếu có) trong quá trình khách hàng sử dụng thẻ.

Ngoài ra, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam yêu cầu các tổ chức tín dụng rà soát toàn bộ quy trình xử lý tra soát, khiếu nại theo đúng quy định pháp luật. Trường hợp phát sinh khiếu nại, phản ánh của khách hàng trong quá trình sử dụng thẻ, tổ chức phát hành thẻ xử lý theo đúng quy trình và quy định của pháp luật liên quan, bảo đảm nhanh chóng, kịp thời và dứt điểm, không để vụ việc kéo dài ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của khách hàng cũng như hình ảnh và uy tín của tổ chức phát hành thẻ.

Trường hợp phát hiện các vấn đề bất thường trong việc sử dụng thẻ của khách hàng (như không phát sinh giao dịch, phát sinh nợ quá hạn kéo dài,…) thông qua quá trình kiểm soát, giám sát, tổ chức phát hành thẻ cần chủ động thông tin đến khách hàng và phối hợp các bên liên quan có biện pháp xử lý kịp thời bảo đảm không ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của khách hàng và tổ chức phát hành thẻ.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng yêu cầu các tổ chức tín dụng thực hiện các biện pháp truyền thông tới khách hàng (qua các phương tiện thông tin đại chúng, các kênh truyền thông mà khách hàng dễ dàng tiếp cận) về quyền và trách nhiệm của khách hàng trong quá trình phát hành và sử dụng thẻ ngân hàng; khuyến cáo khách hàng các biện pháp bảo mật dữ liệu cá nhân, thông tin thẻ ngân hàng tránh rủi ro lộ lọt thông tin cá nhân, thông tin thẻ.