Măng ớt ngâm mác mật – Hương vị của núi rừng xứ Lạng

- Nói đến văn hóa ẩm thực của bà con các dân tộc trong tỉnh, không thể không kể đến những món ăn được chế biến từ măng rừng. Trong đó, nổi bật là món măng ớt ngâm mác mật. Với cách chế biến riêng biệt và hương vị thơm ngon đặc trưng, món ăn này đã trở thành văn hóa ẩm thực của xứ Lạng và là đặc sản để các du khách tìm mua mỗi khi đến Lạng Sơn.

Măng ớt Lạng Sơn là một món ăn dân dã, quen thuộc của người dân xứ Lạng, có ở hầu hết các huyện, thành phố trong tỉnh. Món ăn này được kết hợp hài hòa giữa các nguyên liệu gồm: măng, quả mác mật, ớt tươi, tỏi, muối.

Măng ớt – Đặc sản Xứ Lạng

Ông Hoàng Văn Páo, Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa tỉnh cho biết: Tại Lạng Sơn từ xa xưa, khi vào mùa măng mọc, người dân sau khi đi hái về đã nghĩ ra nhiều cách để bảo quản măng được lâu hơn như làm măng chua, măng khô, ướp măng với muối và đặc biệt làm làm măng ớt để dự trữ. Nhiều khi đi làm nương rẫy, chỉ một nắm cơm ăn với vài ba miếng măng ớt cũng khiến người ta thấy ấm bụng, đặc biệt vào mùa đông. Dần dần, nó không chỉ là món ăn dân dã của bà con nơi đây mà còn trở thành sản phẩm hàng hóa, được du khách thập phương yêu thích và mua sắm mỗi khi có dịp đến với xứ Lạng.

Măng ớt quyến rũ nhất chính là hương thơm đặc trưng và vị chua cay khó lẫn. Kết hợp với màu vàng đỏ kích thích, măng giữ được độ giòn và mùi hương hơi nồng… ăn kèm với món nào cũng hợp. Nó làm giảm vị ngấy, béo đối với món xào rán, tăng thêm phần ngon miệng với các món luộc, tạo vị vay nóng cho nồi lẩu mùa đông…

Chị Dương Huyền My, huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang cho biết: Tôi rất thích măng ớt Lạng Sơn. Mỗi lần mua tôi thường mua hơn chục lọ về ăn dần. Tôi cũng ăn thử măng ớt ở một số tỉnh khác nhưng không đâu măng có độ giòn và thơm như mua tại Lạng Sơn. Món ăn kèm với mì tôm rất đưa miệng, gia đình tôi “nghiện” măng ớt bữa nào không có là cứ cảm giác thiếu thiếu gì đó, ăn không được ngon cơm.

Măng ớt ngon nhất của Xứ Lạng là măng ớt Đồng Mỏ, huyện Chi Lăng. Từ hương vị đến màu sắc, mùi thơm của măng ớt nơi đây đều có hương vị rất đặc trưng. Vào một ngày cuối tháng 7/2022, chúng tôi mục sở thị người dân ở đây làm măng ớt ngâm mác mật mới thấy để làm được món ăn này thì phải kỳ công như thế nào.

Từ măng tre, quả mác mật, ớt đều do người dân nơi đây tự trồng, chăm sóc và thu hái mang về làm nguyên liệu cho món măng ớt. Quá trình làm, mỗi gia đình, mỗi người lại có bí quyết riêng để món ăn này vừa thơm vừa ngon, mang hương vị đặc trưng.

Chị Nông Thị Phiên, thị trấn Đồng Mỏ cho biết: Gia đình tôi có hơn 2 ha tre gai. Thời điểm thích hợp nhất để làm măng ớt là vào mùa mưa (từ tháng 6 đến tháng 8 hằng năm) khi những búp măng mọc. Măng ngâm ớt hợp nhất là măng tre gai vì nó thơm và giòn, để được lâu. Các loại măng khác như măng mai, măng bát độ… khi ngâm dễ bị nhũn, ăn cũng không có mùi thơm của măng, không để được lâu và dễ bị hỏng. Trung bình 1 năm, gia đình tôi bán được trên 10 tấn măng tre chủ yếu cung cấp cho các hộ làm măng ớt, thu nhập gần 200 triệu đồng.

Cách làm món măng ớt là sau khi măng tre được lấy rồi bóc vỏ, thái miếng vừa ăn ngâm 1 ngày 1 đêm với nước để hết hăng rồi vớt ra để ráo nước rồi ủ với muối. Ớt rửa sạch, đem xay nhuyễn ủ với muối. Đặc biệt, nguyên liệu làm măng ớt đặc trưng của Lạng Sơn không thể thiếu quả mác mật tươi được thu hoạch vào tháng 7 hằng năm. Mác mật được để nguyên quả, rửa sạch để ráo nước và ướp muối. Mỗi nguyên liệu được ủ riêng biệt, cho đến khi có khách mua mới đem ra trộn đều lại với nhau. Măng ớt khi được ngâm trong nước muối trắng và ớt tươi lâu ngày sẽ có màu trắng hồng trông rất hấp dẫn.

Một lọ măng ớt thành phẩm có trọng lượng 1,5 kg hiện đang có giá dao động từ 25 đến 50 nghìn đồng. Hiện nay, măng ớt mác mật được bày bán tại nhiều địa điểm trong tỉnh như: dọc quốc lộ 1A, các chợ lớn nhỏ, nơi dừng nghỉ của xe khách, siêu thị hoặc trên các trang mạng điện tử… Nhờ làm nghề măng ớt, những năm qua, nhiều hộ dân trong tỉnh có cuộc sống ổn định hoặc khá, giàu. Tính riêng huyện Chi Lăng trung bình 1 năm tiêu thụ hết hơn 800 tấn măng các loại với trên 50 hộ sản xuất và kinh doanh măng ớt.

Với giá thành phải chăng, hương vị đặc trưng nên không quá lạ khi măng ớt Lạng Sơn trở thành món ăn đặc sản của người dân xứ Lạng. Tin rằng với sự trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, măng ớt Lạng Sơn sẽ luôn được gìn giữ và trở thành một trong những đặc sản ngày càng hấp dẫn khách du lịch khi đến Lạng Sơn.

Clip: Măng ớt ngâm mác mật – Hương vị của núi rừng xứ Lạng