Luật sư tập sự: Không cho xuống nước sao thành kình ngư?

LS tập sự – đối tượng kế cận cho hàng ngũ LS hiện đang ngày càng tăng về số lượng ( năm 2008: khoảng 1400 LS tập sự, năm 2009: khoảng 2200 LS tập sự) song chất lượng còn là điều đáng bàn. Bởi lẽ nhiều trường hợp sau khi hoàn thành khoá học sáu tháng, họ chỉ đăng ký tập sự về mặt hình thức kiểu “đánh trống ghi tên” hoặc tập sự nghiêm túc thì cũng không có nhiều cơ hội trau dồi kỹ năng, kiến thức đã được học, hay được va chạm với vụ việc thực tiễn. Có những LS tập sự thi xong chứng chỉ sau khi hết thời gian tập sự 18 tháng, cũng chưa biết ra toà thì phải làm gì, và làm thế nào. dù được phép …hành nghề luôn.

Tình trạng một LS hướng dẫn nhận quá nhiều người tập sự vẫn còn tốn tại nên việc hướng dẫn, tạo ý thức trách nhiệm cũng như đạo đức nghề nghiệp cho người tập sự chưa chú trọng nhiều. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng tập sự hành nghề LS. Do chưa có một văn bản quy định cụ thể về các quyền và nghĩa vụ của người tập sự nên LS hướng dẫn, tổ chức hành nghề LS nhận tập sự, tổ chức xã hội – nghề nghiệp của LS gặp nhiều khó khăn trong việc xác định những công việc nào người tập sự được thực hiện và những công việc nào người tập sự không được thực hiện.

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Bổ trợ tư pháp ( Bộ Tư pháp) Nguyễn Văn Bốn:Luật Luật sư năm 2006 quy định người tập sự hành nghề LS được giúp LS hướng dẫn trong hoạt động nghề nghiệp nhưng không được nhận và thực hiện dịch vụ pháp lý cho khách hàng. Nói cách khác, họ chỉ được cắp cặp theo thầy. Nhiều người tập sự hành nghề luật sư than thở về việc trải qua 18 tháng tập sự mà không học được gì vì không được luật sư hướng dẫn hay tổ chức hành nghề tạo điều kiện. Vì vậy cần có quy chế riêng quy định rõ về quyền và nghĩa vụ đối với LS tập sự trong thời hạn học nghề của mình.

Còn PGS.TS.LS Phạm Hồng Hải – Phó Chủ tịch Liên đoàn LS Việt Nam nhận xét:

LS Hải cho rằng nên có quy định về điều kiện đối với các tổ chức hành nghề LS khi tiếp nhận LS tập sự. Ít nhất họ phải hành nghề ba năm mới hướng dẫn người khác và phải tiến tới sửa luật để qui định một LS chỉ được mở một văn phòng sau khi làm việc từ ba đến năm năm cho một tổ chức hành nghề LS và được sự nhận xét của tổ chức đó là đủ điều kiện để mở văn phòng hành nghề độc lập. Việc cho phép thành lập tổ chức hành nghề LS hàng loạt như hiện nay không đảm bảo chất lượng dịch vụ pháp lý mà các LS cung cấp cho xã hội”.

LS Nguyễn Văn Chiến – Văn phòng LS Nguyễn Chiến cho biết:

Văn phòng chúng tôi hiện có 17 LS tập sự và chúng tôi cũng hết sức cố gắng hỗ trợ cho các em để họ có điều kiện trau dồi kiến thức, kỹ năng cũng như kinh nghiệm. Song có một thực tế nói chung hiện nay là, số lượng LS tập sự ngày càng đông song không tỷ lệ thuận về mặt chất lượng. Điều này do rất nhiều nguyên nhân. Hiện nay, chưa có bất cứ quy định nào về tiêu chí cụ thể về chuyên môn như phải tham gia bao nhiêu vụ án, những loại án gì, thời gian tập sự thường xuyên là bao nhiêu để sau thời gian tập sự tham gia sát hạch lấy chứng chỉ hành nghề, ngoài mốc thời hạn 18 tháng tập sự.. Vì vậy, nhiều LS tập sự chỉ chuyên về một lĩnh vực như tư vấn hay tranh tụng dân sự…, đó là chưa kể đến chuyện có những người “đánh trống ghi tên” hết 18 tháng tập sự vác hồ sơ đi thi mà chẳng hiều gì về những quy định cơ bản cả. Trong khi có nhiều người tập sự vững về chuyên môn lại bị “vướng” về thời hạn 18 tháng này nên khó có thể hành nghề ngay. Do đó, cần có quy định linh hoạt chứ không nên áp khung về thời hạn tập sự”.

Theo LS Chiến, Luật LS không quy định cho họ được tham gia đại diện ngoài tố tụng tại toà án hoặc các cơ quan hữu quan dù đây là một quyền dân sự, điều này hạn chế khả năng cọ xát thực tế của những người tập sự. Trong khi đó, nhiều văn phòng và LS chính thức không có thời gian cũng như chưa đủ kinh nghiệm để hướng dẫn cho người tập sự. Có những LS vừa mới thoát khỏi cảnh tập sự đã được quyền đi …hướng dẫn người khác.

LS Chiến góp ý, Dự thảo mới nên quy định cho người tập sự hành nghề LS được tham gia cùng LS hướng dẫn tại các buổi tiếp xúc bị can, bị cáo tại trại giam, thu thập chứng cứ, tài liệu ở các cơ quan có liên quan chứ không chỉ bó hẹp ở việc theo LS ra toà. Tức là phải có cơ chế bảo đảm cho LS tập sự được cùng LS hướng dẫn tham gia xuyên suốt các phần việc khi giải quyết vụ việc. Có như thế mới bảo đảm được chất lượng của đội ngũ LS kế cận.

Nguyễn Thị Hương – Luật sư tập sự Văn phòng luật sư Bảo Hiến: Em chỉ mong sao thời gian tập sự 18 tháng được rút ngắn hơn để có thể nhanh chóng được hành nghề. Với lại, khi còn trong thời gian tập sự, bọn em được phép tiếp cận dần dần và thậm chí là được tham gia tranh tụng những vụ đơn giản dưới sự chỉ dẫn của LS hướng dẫn. Vì em nghĩ có như thế sau này khi kết thúc thời gian tập sự, bọn em thêm đủ bãn lĩnh, tự tin để bảo vệ khách hàng của mình.

Nguyễn Thị Phương Thảo – Luật sư tập sự Văn phòng Luật sư Nguyễn Chiến: Với quy định hiện nay, người tập sự hành nghề LS chỉ được “ngồi dưới ngó ngiêng” mà thôi. Theo quy định của Pháp lệnh Luật sư năm 2001, LS tập sự còn được tham gia tranh tụng tại phiên toà với tư cách người đại diện ngoài tố tụng song với Luật LS năm 2006 thì điều này đã bị bỏ. Đây cũng là thiệt thòi cho các LS tập sự vì thiếu cơ hội làm việc thực tế”.