Lạng Sơn trong cuộc Cách mạng tháng Tám

LSO-Trước khí thế của quần chúng cách mạng, khi được lệnh Tổng khởi nghĩa, quân và dân Lạng Sơn đã tiến đánh quân Nhật ở khắp mọi nơi. Được sự lãnh đạo của Đảng bộ, điển hình là các trận đánh ở Pác Nàng (Bình Gia) ngày 15/8/1945, buộc địch phải rút chạy về Thất Khê. Hơn 800 tự vệ và nhân dân có vũ khí trang bị kéo vào Ôn Châu (Chi Lăng) buộc địch phải giao nộp vũ khí; chia 100 tấn thóc và 5 tấn muối cho dân, rồi mít tinh thành lập chính quyền cách mạng vào ngày 19/8/1945.

Hưởng ứng lời kêu gọi của Bác và Mặt trận Việt Minh, nhân dân cả nước vùng dậy giành chính quyền, Hà Nội tháng 8/1945 – Ảnh: Tư liệu

Tại huyện Tràng Định, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, quân và dân ta đã thuyết phục được viên tri phủ và Bang tá Tràng Định giúp quân khởi nghĩa tiếp quản thị trấn Thất Khê ngày 21/8/1945. Trước khí thế cách mạng dồn dập, quân Nhật vội vã đốt cháy kho vũ khí và đồ dùng rồi chạy thoát thân khỏi huyện lỵ Na Sầm (Thoát Lãng). Ngày 22/8 quân ta tiếp quản Thoát Lãng và mit tinh thành lập chính quyền cách mạng.

Trước khí thế của quân cách mạng tại Ba Xã (châu Điềm He), Tỉnh ủy họp và đề ra chủ trương: nhân lúc này phải nhanh chóng giải phóng tỉnh lỵ, lập chính quyền cách mạng. Ban Chỉ đạo khởi nghĩa của tỉnh được thành lập và quyết định huy động lực lượng giải phóng tỉnh lỵ vào ngày 25/8/1945. Thực hiện chủ trương đó, ngay đêm 24/8, tại Ba Xã, Ban Chỉ đạo khởi nghĩa tỉnh đã tập trung các đội vũ trang cách mạng từ các địa phương trong vùng giải phóng, xuất phát từ căn cứ Ba Xã, hành quân tiến về giành chính quyền ở thị xã Lạng Sơn. Rạng sáng ngày 25/8/1945, lực lượng vũ trang cách mạng và quần chúng các vùng lân cận, bằng nhiều hướng đã tiến vào thị xã. Ngay từ sáng sớm, do có sự chuẩn bị từ trước, nhân dân thị xã đã rầm rộ đổ ra các ngõ phố đón chào quân cách mạng. Vào đến thị xã, lực lượng vũ trang cách mạng và quần chúng nhân dân đã nhanh chóng chiếm các căn cứ đóng quân của địch, bao vây dinh tỉnh trưởng, buộc Linh Quang Vọng phải đầu hàng. Ngay chiều hôm đó, Tỉnh ủy đã tổ chức một cuộc mít tinh lớn trước nhà Chánh Xứ cũ của Pháp, tuyên bố xóa bỏ chính quyền thực dân phong kiến, tên tỉnh trưởng Linh Quang Vọng phải trao chính quyền cho Việt Minh trước sự chứng kiến của hàng vạn nhân dân Kỳ Lừa. Đồng thời cho phép quân Nhật rút về Đồng Mỏ. Việt Minh công bố 10 chính sách của Mặt trận Việt Minh, kêu gọi quần chúng đoàn kết, bảo vệ vững chắc chính quyền cách mạng, tích cực ủng hộ Chính phủ lâm thời do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu. Sau đó quần chúng cách mạng đã mang theo cờ hoa, khẩu hiệu đi diễu hành, biểu dương lực lượng qua các phố, không khí vui mừng thắng lợi tràn ngập thị xã.

Cùng ngày, dưới sự phát động trực tiếp của Ban Việt Minh Cao Lộc, phối hợp với sự tiến công của lực lượng vũ trang tỉnh, quần chúng cách mạng ở Cao Lộc đã đồng loạt nổi dậy giành chính quyền. Đồng thời, cử một đội vũ trang tiếp tục hỗ trợ để giành chính quyền ở huyện Lộc Bình và Đình Lập. Ngày 28/8/1945, tại huyện Lộc Bình, quần chúng cách mạng đã nổi dậy giải phóng châu lỵ, tuyên bố xóa bỏ chính quyền tay sai của địch, thành lập chính quyền cách mạng của nhân dân. Rồi huyện Đình Lập cũng đã tiến hành khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi hoàn toàn.

Tổng khởi nghĩa tháng Tám hoàn toàn thắng lợi trong toàn tỉnh. Chính quyền Cách mạng của nhân dân Lạng Sơn được thành lập từ tỉnh đến cơ sở. Lần đầu tiên chính quyền đã thuộc về nhân dân. Quyền thống trị của thực dân Pháp xây dựng gần 100 năm và chính quyền phong kiến tồn tại hàng nghìn năm đã bị lật đổ hoàn toàn.

MAI TÙNG