Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khoá XV: Đại biểu thảo luận tại tổ về dự thảo Luật Phòng chống mua bán người (sửa đổi) và Luật Tư pháp người chưa thành niên

- Sáng 8/6, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khoá XV tiến hành thảo luận tại Tổ về dự án Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi) và dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên. Thảo luận Tổ 13 gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh: Lạng Sơn, Bắc Ninh, Đắk Lắk, Hậu Giang. Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tham dự phiên thảo luận tại Tổ 13.

Dự thảo Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi) gồm 8 chương, 66 điều. So với Luật Phòng, chống mua bán người năm 2011, dự thảo Luật giữ nguyên số chương, sửa đổi, bổ sung nội dung 52/58 điều, xây dựng mới 9 điều, bỏ 1 điều. Dự thảo Luật cơ bản thể hiện khá đầy đủ 3 nhóm chính sách được Chính phủ đưa ra trong đề nghị xây dựng dự án Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi), gồm: hoàn thiện quy định về căn cứ xác định nạn nhân; quy định chế độ hỗ trợ người đang trong quá trình xác định là nạn nhân; hoàn thiện quy định để nâng cao chế độ, chính sách hỗ trợ và bảo vệ nạn nhân.

Dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên gồm 173 điều, được bố cục thành 5 phần, 11 chương. Luật Tư pháp người chưa thành niên điều chỉnh trong lĩnh vực tư pháp hình sự, gồm: Nguyên tắc cơ bản của tư pháp người chưa thành niên; Quy định về xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên phạm tội; Hình phạt và các chính sách hình sự chuyên biệt; Thủ tục tố tụng thân thiện; Thi hành án và tái hòa nhập cộng đồng; Nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên.

Tại thảo luận tổ, các vị ĐBQH tán thành sự cần thiết sửa đổi Luật Phòng, chống mua bán người và cần thiết ban hành Luật Tư pháp người chưa thành niên, đồng thời đề nghị, cần rà soát để bảo đảm đồng bộ, thống nhất; chú trọng hoàn thiện quy định về nâng cao chế độ, chính sách hỗ trợ và bảo vệ nạn nhân; tiếp tục rà soát, phân định rõ các biện pháp xử lý chuyển hướng đảm bảo phù hợp với từng trường hợp và tránh trùng lắp trong quá trình áp dụng…

Phát biểu ý kiến tại thảo luận tổ, đại biểu Hoàng Văn Nghiệm, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn bày tỏ đồng tình với sự cần thiết sửa đổi, ban hành 2 luật này.

Góp ý vào dự thảo Luật Phòng chống mua bán người (sửa đổi), đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu và bổ sung quy định về quyền của nhóm trẻ được sinh ra trong quá trình người mẹ bị bán ra nước ngoài. Đối với tỉnh biên giới như Lạng Sơn, hiện nay thực tế tiếp nhận, xử lý, nuôi dưỡng những trường hợp như này rất nhiều và có nhiều bất cập đối với trẻ được sinh ra trong quá trình người mẹ bị bán ra nước ngoài như: không có giấy tờ hợp pháp chứng minh nhân thân, khó cho cơ quan chức năng trong tiếp nhận, xử lý, nuôi dưỡng.

Trong chính sách về phòng chống mua bán người tại điều 5, đại biểu đề nghị bổ sung thêm từ “đối ngoại” vì trong thực tiễn, công tác phòng chống mua bán người được đề cập đến là nội dung chiến lược quốc gia phòng chống tội phạm và được kết hợp với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, vì vậy, theo đại biểu bổ sung thêm từ “đối ngoại” để quá trình tổ chức thực hiện đối ngoại cũng như các nhiệm vụ hợp tác quốc tế thì đảm bảo đầy đủ nội dung.

Tại điều 7 thông tin tuyên truyền giáo dục phòng chống mua bán người, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nên nghiên cứu gộp điều 11 và điều 12 thành một khoản mục của điều 9 vì nội hàm, bản chất về công tác quản lý xuất nhập cảnh, trao đổi thông tin về quản lý xuất nhập cảnh thực chất là một bộ phận của công tác quản lý nhà nước về an ninh trật tự cho nên không nhất thiết tách 2 điều đó ra riêng thành 3 điều như dự thảo hiện nay.

Về trách nhiệm phòng ngừa mua bán người trong tổ chức, cơ sở hoạt động kinh doanh dịch vụ tại điều 17, đại biểu cho rằng đề cập như vậy chưa phù hợp, đầy đủ vì vậy đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc sửa lại thành nội dung phối hợp thực hiện đầy đủ các yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền trong việc thanh tra, kiểm tra đối với các các hoạt động của tổ chức, cơ sở mình. Tương tự như vậy, các khoản mục sửa lại như vậy sẽ đảm bảo logic, hợp lý hơn.

Tại điều 46 cơ sở trợ giúp xã hội, cơ sở hỗ trợ nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân, đại biểu đề nghị bổ sung nội dung phối hợp với cơ quan công an, bộ đội biên phòng, cảnh sát biển cho đầy đủ hơn.

Đối với dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên, tại điều 12 phần quy định về xử lý chuyên biệt, đại biểu phân vân về từ “ngắn nhất” được quy định và đề cập tại khoản 6 “khi xử phạt tù có thời hạn, toà án cho người phạm tội chưa thành niên được hưởng mức án nhẹ hơn mức án áp dụng đối với người đã thành niên phạm tội tương ứng và với thời hạn thích hợp ngắn nhất”. Vì vậy, đại biểu đề nghị bỏ từ “ngắn nhất” trong quy định hoặc nghiên cứu từ khác cho dễ hiểu, dễ định lượng cụ thể để áp dụng được.

Đối với điều 13 về đảm bảo bí mật cá nhân của người chưa thành niên, đại biểu phân vân quy định được đề cập ở khoản 2 “Toà án xét xử kín đối với người chưa thành niên là bị hại trong vụ án xâm hại tình dục”, điều này đúng nhưng chưa đủ, vì vậy đại biểu đề nghị bổ sung là người chưa thành niên là bị hại trong vụ án mua bán người, có thể tách riêng hoặc diễn đạt lại cho rõ hơn, cụ thể hơn.

Về khung giờ đi lại tại điều 44, tại khoản 1 có quy định “hạn chế khung giờ đi lại là việc giới hạn người chưa thành niên phạm tội ra khỏi nhà vào khung giờ nhất định trong khoảng thời gian từ 18 giờ đến 6 giờ hôm sau, trừ trường hợp người trực tiếp giám sát thi hành quyết định áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng cho phép”, đại biểu phân vân rằng, nhóm các cháu chưa thành niên cũng có nhu cầu đi lại học tập, chơi, luyện tập thể thao vì thế có nên quy định khung giờ cụ thể như vậy không, nên chăng cần đảm bảo quy định về cơ chế mở để sát, phù hợp với thực tiễn, vì vậy cần làm rõ, trường hợp nào người chưa thành niên phạm tội thì được phép ra ngoài trong khoảng thời gian này và nếu được ra ngoài thì cần có những điều kiện và giám sát như thế nào.

Tại điều 91 về giải quyết các trường hợp phải chấp hành biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng, học sinh trường giáo dưỡng bỏ trốn, có nhiều từ trùng lắp như: bị bắt, áp tải…, đề nghị chỉnh sửa, sắp xếp lại cho phù hợp.

Tại điều 138, 139 quy định về đối chất, thời gian quy định là 1 giờ nhưng trong thực tiễn tuỳ vụ án, mức độ, thời gian có thể sẽ nhiều hơn, vì vậy đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét lại quy định về khung thời gian đối chất.

Tham gia thảo luận về Luật Phòng, chống mua bán người, đại biểu Chu Thị Hồng Thái và đại biểu Phạm Trọng Nghĩa, ĐBQH tỉnh Lạng Sơn đề nghị, tiếp tục nghiên cứu, tham khảo Luật mẫu về phòng, chống mua bán người là văn bản khuyến nghị được xây dựng bởi Văn phòng Liên hợp quốc về chống ma túy và tội phạm (UNODC) nhằm giúp các quốc gia trong việc nghiên cứu xây dựng một đạo luật chuyên ngành riêng về phòng, chống mua bán người trong quá trình hoàn thiện dự thảo Luật; đề nghị bổ sung làm rõ hơn ưu tiên nguồn lực, ngân sách cụ thể như thế nào cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế khó khăn…

Hai đại biểu cũng tán thành sự cần thiết ban hành dự thảo Luật Tư pháp người chưa thành niên và đề nghị tiếp tục rà soát, tham khảo thêm kinh nghiệm quốc tế để bổ sung thêm các biện pháp xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên nhằm phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của từng người; phù hợp với tính chất, mức độ phạm tội của từng người, trên cơ sở đó, các cơ quan tiến hành tố tụng có nhiều sự cân nhắc, lựa chọn khi xem xét, áp dụng. Đồng thời cơ quan soạn thảo cần rà soát kỹ lưỡng quy định giữa các điều để tránh trùng lắp và dễ áp dụng trong thực tế sau khi ban hành luật…