Khuyến nông và chặng đường 20 năm vì sự phát triển của nông nghiệp, nông thôn

Nông nghiệp Việt Nam đã và đang ngày càng khởi sắc (Ảnh: H.A)

– 20 năm, một chặng đường dài với biết bao khó khăn, thách thức nhưng những thành tựu mà hôm nay khuyến nông cả nước đã đạt được đang trở thành động lực thúc đẩy sự phát triển của ngành nông nghiệp, góp phần vào sự nghiệp phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cho biết, ngày 02/3/1993, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 13 về công tác khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư. Với Nghị định này, Hệ thống khuyến nông nhà nước ở nước ta chính thức thành lập.

Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tiền thân là Ban Khuyến nông (thuộc Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm, nay là Bộ NN&PTNT) và Bộ phận Khuyến ngư (thuộc Vụ Nghề cá – Bộ Thủy sản). Ngày 26/5/2005, Chính phủ ban hành Nghị định số 56/2005/NĐ-CP về công tác khuyến nông, khuyến ngư, theo đó tại Bộ NN&PTNT có Trung tâm Khuyến nông Quốc gia và tại Bộ Thủy sản có Trung tâm Khuyến ngư Quốc gia.

Sau khi sáp nhập hai Bộ, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT ban hành Quyết định thành lập Trung tâm Khuyến nông Khuyến ngư Quốc gia trên cơ sở hợp nhất hai Trung tâm Khuyến nông và Khuyến ngư (Quyết định số 231/QĐ-BNN-TCCB ngày 28 tháng 1 năm 2008). Ngày 28 tháng 6 năm 2010, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT ban hành Quyết định số 1816/QĐ-BNN-TCCB “Quy định chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia”.

Trung tâm Khuyến nông Quốc gia có nhiệm vụ tham gia xây dựng chính sách, chiến lược, kế hoạch phát triển dài hạn, 5 năm và hàng năm, các chương trình, dự án, các văn bản quy định pháp luật về khuyến nông; triển khai thực hiện kế hoạch, chương trình, dự án khuyến nông sau khi được Bộ phê duyệt; chủ trì xây dựng chương trình, tài liệu hướng dẫn khuyến nông; tổ chức tập huấn kỹ thuật, nghiệp vụ cho cán bộ, cộng tác viên khuyến nông các cấp và nông dân….

Sau hai mươi năm liên tục xây dựng và phát triển, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cùng với hệ thống khuyến nông cả nước, được sự hưởng ứng của hàng chục triệu nông dân đã có những đóng góp to lớn vào chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi; tăng năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp; xoá đói giảm nghèo và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân nông thôn trên các vùng miền.

Đáng chú ý, hoạt động thông tin tuyên truyền khuyến nông đã từng bước phát triển, các hình thức tuyên truyền đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung và chú trọng về chiều sâu. Trong những năm qua, cơ quan khuyến nông Trung ương đã tổ chức được gần 60 hội thi nhằm tuyển chọn và tôn vinh những gương nông dân sản xuất kinh doanh giỏi, cán bộ khuyến nông năng động, sáng tạo và các sản phẩm cây trồng, vật nuôi tiến bộ để khuyến khích nông dân phát triển sản xuất.

Bên cạnh đó, đã tổ chức thành công gần 50 hội chợ với gần 7.000 gian hàng nông nghiệp trưng bày, giới thiệu thành tựu ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp; thu hút gần 1 triệu lượt người tham quan, mua sắm và trao đổi kinh nghiệm sản xuất. Đặc biệt, phối hợp với hàng chục cơ quan báo chí, đài phát thanh, đài truyền hình Trung ương và khu vực để thông tin tuyên truyền về chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, các tiến bộ kỹ thuật, các mô hình, điển hình tiên tiến: có gần 29.000 tin, bài, chuyên mục với chất lượng tốt, đáp ứng được nhu cầu của nông dân. Cùng với đó đã in và phát hành trên 200 số Bản tin Thông tin Khuyến nông Việt Nam với số lượng hàng triệu bản; in và phát hành gần 7.000 đĩa hình, gần 300 đầu sách kỹ thuật nông nghiệp, hàng nghìn tờ gấp các loại với số lượng hàng triệu bản.

Hoạt động đào tạo, huấn luyện cũng là một trong những nội dung quan trọng hàng đầu trong hoạt động khuyến nông, góp phần nâng cao năng lực, trình độ cho cán bộ khuyến nông các cấp và bà con nông dân. Nội dung đào tạo, tập huấn phong phú, sát với nhu cầu của các nhóm đối tượng. Trong 20 năm qua, cơ quan khuyến nông Trung ương đã tổ chức biên soạn được trên 50 bộ tài liệu tập huấn phục vụ đào tạo tiểu giáo viên; 30 bộ công cụ phục vụ tập huấn khuyến nông; hàng 100 đĩa hình kỹ thuật chuyên ngành với nội dung khác nhau để chuyển giao tiến bộ kỹ thuật. Tổ chức được khoảng 6.000 lớp tập huấn với hơn 210.000 lượt người tham gia.

Trong lĩnh vực chăn nuôi, trong những năm qua, đã ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào thực tế sản xuất như các kết quả về công tác giống, dinh dưỡng thức ăn, công nghệ sinh học và thú y phòng trị bệnh…

Từ các kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học, đã được hệ thống khuyến nông chuyển tải vào sản xuất qua các hoạt động đào tạo tập huấn, thông tin tuyên truyền và xây dựng các mô hình trình diễn, từ đó nhân rộng mô hình trong sản xuất. Rất nhiều mô hình đã có sức lan toả mạnh, giúp bà con nông dân thay đổi thói quen lạc hậu, chuyển đổi từ phương thức chăn nuôi nhỏ lẻ, phân tán, quảng canh sang chăn nuôi gia trại, trang trại tập trung được áp dụng các biện pháp an toàn sinh học đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ trong nước.

Các chương trình khuyến lâm được triển khai với nhiều nội dung phong phú, thiết thực với trọng tâm là ứng dụng các tiến bộ về giống và kỹ thuật lâm sinh để trồng rừng thâm canh, phát triển các loài cây rừng có năng suất và chất lượng cao phục vụ chế biến gỗ trong nước và xuất khẩu. Đồng thời, phát triển cây lâm sản ngoài gỗ làm dược liệu, làm thực phẩm; đẩy mạnh canh tác nông lâm kết hợp gắn việc trồng rừng với tạo thu nhập, nâng cao đời sống và giải quyết công ăn việc làm, xóa đói giảm nghèo, vươn lên làm giàu từ rừng. Các mô hình khuyến lâm đã trồng mới được khoảng 86 ngàn ha rừng trình diễn trên địa bàn 40 tỉnh, chủ yếu là các tỉnh miền núi phía Bắc, miền Trung và Tây Nguyên với 58.350 hộ nông dân tham gia.

Lĩnh vực khuyến ngư cũng không ngừng được đẩy mạnh, góp phần quan trọng thúc đẩy ngành thủy sản phát triển vượt bậc trong 2 thập niên gần đây. Trong giai đoạn từ năm 1993 đến 2007, công tác khuyến ngư đã xây dựng được hơn 9.000 mô hình trình diễn, nhập và chuyển giao hơn 70 công nghệ, tổ chức gần 28.000 lớp tập huấn cho khoảng 1,3 triệu người, 128 lớp tập huấn xoá đói giảm nghèo cho 2.700 lượt người tham dự.

Các chương trình khuyến nông về cơ giới hoá, bảo quản và chế biến nông lâm sản cũng được triển khai và đạt kết quả tích cực nhằm giúp nông dân tăng năng suất lao động, giảm lao động nặng nhọc, giảm tổn thất trong khâu thu hoạch và sau thu hoạch. Thông qua chương trình dự án đã góp phần đưa nhanh cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là các khâu làm đất, tưới tiêu, thu hoạch, vận chuyển. Hiện nay, trong sản xuất lúa ở các vùng đồng bằng tập trung, tỷ lệ cơ giới hóa trong làm đất, vận chuyển đạt trên 85%, trong khâu tưới tiêu trên 90%, khâu thu hoạch trên 60%, tạo điều kiện giải phóng lao động nặng nhọc và nâng cao năng suất lao động; giảm chi phí lao động, khắc phục được tình trạng thiếu hụt lao động lúc thời vụ căng thẳng, giảm tổn thất trong và sau thu hoạch, rút ngắn thời gian gieo cấy và thu hoạch, nâng cao hiệu quả sản xuất.

Hằng năm, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia còn tổ chức 1 – 2 đoàn khảo sát, học tập nước ngoài cho hàng chục lượt cán bộ khuyến nông các cấp tại các nước trong khu vực và các nước có nền sản xuất nông nghiệp tiên tiến như: Hàn Quốc, Thụy Sỹ, Israel, Nhật, Mỹ, Australia, Thái Lan… Cử hàng trăm lượt cán bộ khuyến nông các cấp tham dự nhiều khóa tập huấn, hội thảo, trao đổi kinh nghiệm về khuyến nông do các nước và các tổ chức quốc tế tổ chức….

Trong 20 năm xây dựng và trưởng thành với cách làm, hướng đi nhiều sáng tạo, đổi mới, nắm bắt xu hướng phát triển của ngành, tự hoàn thiện và nâng cao nghiệp vụ, đáp ứng tốt những yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao của thực tế sản xuất trong thời kỳ hội nhập quốc tế, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia đã vinh dự được Nhà nước ghi nhận, được tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý: Huân chương Lao động hạng Nhì, Huân chương Lao động hạng Ba, Bằng khen, Cờ thi đua của Chính phủ và nhiều Bằng khen của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, của Uỷ ban Nhân dân các tỉnh, thành trong cả nước. Đầu năm 2013, Hội đồng thi đua khen thưởng Bộ NN&PTNT đã thống nhất trình Nhà nước xét tặng Huân chương Lao động hạng Nhất cho Trung tâm Khuyến nông Quốc gia.

Những thành tựu mà Khuyến nông Trung ương đạt được thật sự là niềm khích lệ lớn lao đối với các cán bộ hoạt động trong ngành. Để phát huy hơn nữa thế mạnh sẵn có, khuyến nông cả nước đã và đang tiếp tục nỗ lực trong hoạt động nhằm góp phần đưa ngành nông nghiệp nước nhà ngày càng phát triển mạnh.