Không phát triển được cây nghệ đen ở Hữu Lễ: Đừng để hỏng mô hình hay

(LSO) – Cây nghệ đen được kỳ vọng sẽ là “chìa khóa” giúp người dân xã Hữu Lễ, huyện Văn Quan vươn lên phát triển kinh tế. Thế nhưng chỉ bước sang vụ thứ 2, người trồng nghệ đã nản với mô hình này.

Mô hình phù hợp

Từ nhiều năm qua, kinh tế của người dân xã vùng 3 Hữu Lễ chủ yếu phụ thuộc vào sản xuất nông, lâm nghiệp, trong đó chủ đạo vẫn là cây lúa, ngô. Sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, phụ thuộc nhiều vào thiên nhiên nên hiệu quả kinh tế thấp, dẫn đến tỷ lệ hộ nghèo cao (năm 2011 xã có trên 70% hộ nghèo).

Trong những năm qua, xã đã được thụ hưởng nhiều chương trình, chính sách hỗ trợ để xây dựng các mô hình phát triển kinh tế. Trong đó, điển hình năm 2018, xã được hỗ trợ để xây dựng mô hình trồng cây nghệ đen.

Người dân thôn Bản Só, xã Hữu Lễ bên đống nghệ đen giống bỏ đi vì không kịp trồng

Cây nghệ đen hợp điều kiện khí hậu, đất đai, địa hình ở Hữu Lễ nên sinh trưởng và phát triển tốt. Năm 2018, toàn xã trồng được 7,8 ha với sự tham gia của 63 hộ dân. Vụ đầu tiên trồng, do kinh nghiệm, kỹ thuật còn hạn chế, cộng với thời tiết không thuận lợi dẫn tới hiệu quả kinh tế thấp hơn so với dự kiến. Tổng sản lượng vụ nghệ đen đầu tiên đạt 85,34 tấn, giá bán 7.000 đồng/kg.

Ông Nông Văn Chuẩn, Chủ tịch UBND xã Hữu Lễ cho biết: Mặc dù chưa đạt được kết quả như dự kiến, tuy nhiên, hiệu quả kinh tế từ cây nghệ đen vẫn cao hơn khá nhiều so với trồng lúa, ngô trên cùng diện tích, trong khi đó công chăm sóc không mất nhiều, việc thu mua đã có hợp đồng bao tiêu sản phẩm với Hợp tác xã (HTX) Hợp Thịnh, huyện Cao Lộc nên người dân không lo đầu ra. Với những ưu điểm như vậy, hầu hết các hộ trồng vụ nghệ đen đầu tiên năm 2018 và nhiều hộ dân khác trên địa bàn xã đều mong muốn mở rộng diện tích trong năm 2019 và xã dự kiến năm 2019, toàn xã trồng mới được hơn 15 ha.

Tuy nhiên, sau khi thu hoạch vụ nghệ đen đầu tiên (trồng năm 2018 và thu hoạch vào tháng 2/2019), những vấn đề phát sinh trong khâu tiêu thụ xảy ra khiến cho người trồng nghệ đen lo lắng và đang dần bỏ trồng nghệ.

Bỏ nghệ trồng ngô

Ông Nông Văn Chuẩn, Chủ tịch UBND xã Hữu Lễ cho biết: Nghệ đen bắt đầu được thu hoạch và xuất bán từ tháng 2/2019, thế nhưng đến ngày 10/7/2019, 47 hộ dân xã Hữu Lễ vẫn chưa được thanh toán hết tiền nghệ (tổng số tiền còn lại hơn 180 triệu đồng, theo cam kết giữa HTX với các hộ dân thì trong vòng 15 ngày kể từ khi thu mua phải thanh toán). Số tiền không quá lớn, nhưng đối với các hộ dân còn nhiều khó khăn ở Hữu Lễ, số tiền đó rất quan trọng để người dân có nguồn lực tái đầu tư sản xuất. Không được thanh toán hết tiền thu mua nghệ, người dân cũng không yên tâm để tiếp tục trồng nghệ đen.

Hộ chưa được thanh toán thì chưa dám trồng, còn các hộ đã thanh toán rồi thì cũng lâm vào cảnh bi hài do giống được cung ứng muộn. Cuối tháng 3 Âm lịch, phía HTX mới cung ứng giống. Đã quá mùa vụ, người dân cũng chưa biết khi nào có giống nên đã chuyển sang trồng ngô. Anh Hoàng Văn Hiếu, thôn Bản Só, xã Hữu Lễ cho biết: Năm 2018, nhà tôi trồng 2 sào nghệ đen. Thế nhưng năm nay do giống về muộn, gia đình đã phải chuyển sang trồng ngô. Mặc dù trồng ngô rồi nhưng tôi vẫn phải lấy giống về bởi khi thanh toán vụ nghệ năm 2018 đã trừ luôn cả tiền giống của vụ nghệ năm 2019. Nhiều hộ khác cũng giống gia đình anh nên nghệ giống được vứt ở khắp nơi, chờ hỏng rồi vứt đi vì người dân không còn đất mà trồng.

Trao đổi với chúng tôi về những nội dung liên quan đến việc thu mua, thanh toán, cung ứng giống nghệ đen cho người dân xã Hữu Lễ, bà Lý Bích Linh, Giám đốc HTX Hợp Thịnh cho biết: Thực tế HTX cũng gặp khó khăn do phía nhà máy liên kết với HTX còn nợ tiền của HTX. Bên cạnh đó cũng có một số phát sinh trong quá trình thu mua, cung ứng giống nên dẫn tới việc HTX chậm thanh toán hết số tiền còn lại cho bà con. Tuy nhiên, trong ngày 11/7/2019, HTX sẽ thanh toán nốt số tiền còn lại cho người dân.

Theo đăng ký năm 2019, xã Hữu Lễ trồng khoảng 5,6 ha nghệ đen. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, diện tích trồng chỉ đạt một nửa kế hoạch và thấp hơn rất nhiều so với con số 15 ha kỳ vọng. Từ chính quyền cho đến người dân đều thấy hiệu quả từ mô hình này. Chính vì vậy xã Hữu Lễ cũng như HTX cần thống nhất có những giải pháp cụ thể để tạo sự tin tưởng cho người dân tập trung phát triển mô hình này. Qua đó giúp người dân vươn lên phát triển kinh tế, giảm nghèo một cách bền vững.