Khai thác hiệu quả nguồn năng lượng tái tạo

Theo Bộ Công thương, trong thời gian qua, việc phát triển nguồn năng lượng tái tạo (NLTT), nhất là điện mặt trời ở nước ta đạt nhiều kết quả tích cực, đã thu hút mạnh mẽ nguồn lực xã hội đầu tư vào lĩnh vực này, góp phần khai thác hiệu quả nguồn NLTT có nhiều tiềm năng.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh với quy mô, công suất lớn của các nguồn NLTT tập trung tại một số khu vực miền trung, miền nam đã gây ra hiện tượng quá tải cục bộ, quá tải lưới điện truyền tải liên kết miền…

Bộ Công thương đánh giá, đây là các tình huống nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an toàn, an ninh hệ thống điện vì có thể khiến tần số hệ thống điện tăng cao (thậm chí gây sự cố lan tràn trên toàn bộ hệ thống điện quốc gia) nếu không có ngay các mệnh lệnh điều độ chuẩn xác, được thực hiện kịp thời và các giải pháp khẩn cấp khác. Mặc dù Trung tâm Ðiều độ hệ thống điện quốc gia (A0) đã thực hiện giảm phát các nguồn năng lượng truyền thống đến giới hạn kỹ thuật với cấu hình tối thiểu nhưng hệ thống điện vẫn dư thừa công suất, do đó A0 bắt buộc phải cắt giảm tiếp các nguồn NLTT để bảo đảm giữ tần số hệ thống điện trong giới hạn kỹ thuật cho phép, tránh sụp đổ hệ thống điện, gây tổn thất nghiêm trọng toàn bộ hoạt động sản xuất, kinh tế và đời sống nhân dân trên cả nước.

Về vấn đề này, Bộ Công thương đã yêu cầu Tập đoàn Ðiện lực Việt Nam (EVN) và A0 tính toán và công bố mức điều tiết giảm công suất huy động của các nhà máy điện, chỉ huy thực hiện, phù hợp cơ cấu nguồn điện đang phát, công suất truyền tải giữa các vùng, miền, mức dự phòng quay và dự phòng khởi động nhanh cần thiết… tại thời điểm phải điều tiết giảm, tuân thủ theo nguyên tắc rõ ràng, minh bạch, thực hiện đồng đều giữa các loại hình, không phân biệt đó là các loại hình nguồn điện phải có giấy phép hoạt động điện lực hay được miễn trừ. Ðồng thời, Bộ Công thương đã ban hành Quyết định số 478/QÐ-BCT (ngày 9-2-2021) về việc dịch chuyển giờ phát cao điểm các nhà máy thủy điện nhỏ nhằm huy động các nguồn NLTT trong hệ thống điện.

Ngoài Công ty cổ phần Ðầu tư xây dựng Trung Nam và các đơn vị thành viên, Bộ Công thương cũng nhận được kiến nghị về việc ưu tiên huy động của nhiều chủ đầu tư khác như Công ty cổ phần Thiên Tân Solar Ninh Thuận, Công ty TNHH Xây dựng – Thương mại – Du lịch Công Lý và một số UBND các tỉnh có dự án NLTT như Ninh Thuận, Trà Vinh. Căn cứ theo các quy định của pháp luật hiện hành, báo cáo của EVN, Bộ Công thương và Cục Ðiều tiết điện lực đã có văn bản trả lời các chủ đầu tư, địa phương về việc huy động, điều độ các nhà máy NLTT. Theo đó, Bộ Công thương cho rằng, việc cắt giảm các nhà máy NLTT là tình huống bắt buộc trong bối cảnh hệ thống điện quốc gia thừa nguồn và lưới điện quá tải cục bộ nhằm bảo đảm an ninh, an toàn hệ thống điện, việc tiết giảm được EVN và A0 tính toán, thực hiện công khai, minh bạch, bình đẳng cho tất cả các nhà máy mà không phân biệt chủ đầu tư.

Trong thời gian vừa qua, Bộ Công thương cũng đã trình và được Thủ tướng Chính phủ đồng ý bổ sung quy hoạch nhiều công trình lưới điện truyền tải nhằm tăng cường, bảo đảm giải tỏa công suất các nguồn điện NLTT. Ðồng thời, bộ đã chỉ đạo, đôn đốc và thường xuyên giám sát EVN và các đơn vị liên quan tập trung nguồn lực, đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng các công trình lưới điện nhằm bảo đảm giải tỏa công suất của các nguồn NLTT, góp phần khai thác hiệu quả nguồn NLTT, bảo đảm lợi ích và niềm tin của nhà đầu tư.

Trong khi đó, EVN cho biết, thời gian qua, nguồn điện mặt trời đã có sự phát triển nóng, vượt nhiều lần so Quy hoạch điện VII điều chỉnh. Bên cạnh đó, các dự án NLTT quy mô công suất lớn lại tập trung tại một số khu vực miền trung và miền nam, gây quá tải cục bộ. Dịch Covid-19 khiến nhu cầu phụ tải điện tăng trưởng thấp. Do đó, ở nhiều thời điểm như các dịp lễ, Tết, ngày cuối tuần, thời gian thấp điểm trưa, xảy ra tình trạng thừa công suất phát so với phụ tải tiêu thụ. Ðể bảo đảm an ninh, an toàn hệ thống điện quốc gia, A0 phải giảm công suất phát các nguồn điện, trong đó có NLTT.

Tổng Giám đốc EVN Trần Ðình Nhân khẳng định, EVN đã thực hiện giảm phát các nguồn năng lượng truyền thống như thủy điện, nhiệt điện than, nhiệt điện khí đến giới hạn kỹ thuật để ưu tiên cao nhất cho NLTT. Việc tiết giảm các nguồn điện được EVN triển khai công khai, minh bạch, công bằng với tất cả các chủ đầu tư và tuân thủ các nguyên tắc của vận hành hệ thống điện. Cùng với đó, EVN cũng kiến nghị và được Bộ Công thương chấp thuận dịch chuyển giờ phát điện cao điểm các nhà máy thủy điện nhỏ từ khung thời gian 9 giờ 30 phút đến 11 giờ 30 phút sang khung thời gian 6 giờ đến 8 giờ trong các ngày từ thứ hai đến thứ bảy, nhằm bảo đảm nguồn NLTT được huy động tối đa. Thời gian tới, EVN sẽ tiếp tục báo cáo, đề xuất Bộ Công thương, Chính phủ các giải pháp phát triển hệ thống điện bảo đảm cân bằng giữa nguồn và lưới; cân bằng giữa các vùng miền…

Tập đoàn cũng đôn đốc các đơn vị đẩy nhanh tiến độ những dự án lưới điện truyền tải đã có trong quy hoạch; báo cáo Bộ Công thương về cơ chế đầu tư pin tích trữ năng lượng. Trong công tác vận hành, A0 đã thuê tư vấn nước ngoài tư vấn về vận hành hệ thống điện trong bối cảnh nguồn NLTT tăng cao, bảo đảm vận hành an toàn, ổn định hệ thống điện.