Khai thác dược liệu tràn lan

Hầu như huyện nào trên địa bàn tỉnh Bắc Cạn cũng có đại lý thu mua cây dược liệu từ nhiều năm qua. Dược liệu được thu mua với số lượng lớn, bao nhiêu cũng mua, dùng ô-tô chở đi xuất khẩu, tiêu thụ ở đâu thì không ai biết.

Người dân địa phương không hề biết giá trị kinh tế và chữa bệnh của các loại cây dược liệu, chỉ biết rằng loài cây nào hiếm, ở sâu trong rừng, khó khai thác thì giá thu mua cao. Có những loại được mua với giá 15- 20 nghìn đồng/kg, những loại cây dễ tìm thì chỉ có giá vài ba nghìn đồng/kg.

Chị Ma Thị Bày ở xã Công Bằng, huyện Pác Nặm chia sẻ: “Bây giờ đang là lúc nông nhàn, Tết Nguyên đán lại sắp đến nên cả gia đình tôi đều lên rừng tìm kiếm cây dược liệu để có tiền tiêu Tết. Bình quân mỗi người đào được năm, bảy kg/ngày, bán được gần 100.000 đồng. Có bao nhiêu đại lý ở dưới xã cũng mua hết”. Những ngày này, hàng trăm người dân xã Công Bằng mang theo dao, cuốc, xẻng, xà beng kéo nhau vào rừng tìm kiếm, đào bới cây dược liệu.

Đại lý thu mua dược liệu tại xã Công Bằng hoạt động công khai, mua nhiều loài cây dược liệu, loài nào có số lượng ít thì mua tươi, cả cây, gốc và rễ. Loài nào nhiều thì mua khô, bao nhiêu cũng mua. Dược liệu khô được bó gọn gàng như củi chất đầy đường. Chủ đại lý thu mua cho biết, toàn bộ số dược liệu ở đây được vận chuyển lên biên giới để xuất khẩu.

Chị Bày cho biết thêm: “Những loài cây khó tìm, ở sâu trong rừng thường bán được nhiều tiền, người ta mua cả gốc, rễ. Vì thế, mỗi khi tìm được những loại cây ấy là phải đào cho bằng hết”. Do đó, nhiều loài cây dược liệu quý đã bị tận diệt.

Tình trạng thu mua dược liệu diễn ra công khai không chỉ ở xã Công Bằng, mà ở nhiều xã thuộc huyện Pác Nặm, Ba Bể, Ngân Sơn, Na Rì cũng có nhiều đại lý thu mua nhộn nhịp.

Việc ngăn chặn tình trạng khai thác tận diệt dược quý hiếm, thu mua tràn lan trên địa bàn tỉnh những năm qua gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân chủ yếu là do chính quyền từ huyện đến xã không quan tâm, chủ yếu phó thác cho lực lượng kiểm lâm.

Trong khi đó, việc xử lý, ngăn chặn của kiểm lâm cũng gặp nhiều khó khăn. Chi Cục Kiểm lâm Bắc Cạn đã tịch thu một số vụ khai thác, thu mua, buôn bán dược liệu. Không ít vụ sau khi tịch thu lại phải trả cho chủ hàng, vì có loài dược liệu không nằm trong danh mục cấm khai thác, buôn bán.

Việc rà soát loài cây dược liệu nào thuộc danh mục cấm khai thác, buôn bán cũng gặp nhiều khó khăn. Vì, địa bàn rộng, hiểm trở, rừng ở khắp nơi, lực lượng “mỏng” nên chưa kiểm soát được. Đặc biệt, khi dược liệu đã được phơi khô, sơ chế thì không thể phát hiện được đâu là loài cấm khai thác, buôn bán. Có những loài dược liệu quý, hiếm nhưng chưa được bổ sung vào danh mục cấm khai thác, buôn bán nên cũng không xử lý được.

Với tình trạng này, đa dạng sinh học của rừng Bắc Cạn đang bị đe doạ nghiêm trọng, đặc biệt nhiều loài dược liệu quý, hiếm, có giá trị kinh tế và chữa bệnh đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.