Khai mạc Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 44

Phát biểu ý kiến khai mạc, Tổng thống X.Giu-đô-giô-nô nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của Hội nghị AMM 44 đối với các Hội nghị cấp cao ASEAN và Đông Á diễn ra cuối năm nay tại In-đô-nê-xi-a; đánh giá cao sự nhất trí và quyết tâm của các nước thành viên hướng tới mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015, củng cố và tăng cường đoàn kết và hợp tác ASEAN, nâng cao khả năng phục hồi và phát triển ASEAN với vai trò chủ đạo trong khu vực. Tổng thống X.Giu-đô-giô-nô khẳng định nỗ lực chung của các nước thành viên xây dựng một Cộng đồng ASEAN hướng ngoại, tiếp tục hợp tác với các đối tác để tạo môi trường chiến lược ở Đông Á, đóng góp tích cực và hiệu quả cho hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng trong khu vực và thế giới thông qua các diễn đàn do ASEAN đóng vai trò định hướng. Tổng thống X.Giu-đô-giô-nô nhấn mạnh, ASEAN và Trung Quốc đã ký Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) năm 1992, nên cần đẩy nhanh việc hoàn thiện các hướng dẫn thực thi DOC để hai bên bước sang giai đoạn mới, đó là xác định các nội dung cơ bản của Bộ quy tắc về ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC). Bằng cách đó, ASEAN có thể khẳng định với thế giới rằng tương lai Biển Đông có thể dự báo, quản lý và giải quyết được. Tổng thống X.Giu-đô-giô-nô cho biết, tình hình giữa Thái-lan và Cam-pu-chia đang được cải thiện, nhưng còn căng thẳng, đòi hỏi thiện chí của cả hai bên nhằm giải quyết xung đột một cách hòa bình thông qua đối thoại.

Hội nghị AMM 44 diễn ra dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Ngoại giao M.Na-ta-lê-ga-oa của In-đô-nê-xi-a, nước Chủ tịch ASEAN 2011 và Chủ tịch Hội nghị AMM 44. Hội nghị tập trung thảo luận lộ trình, biện pháp đẩy mạnh xây dựng Cộng đồng ASEAN trên ba trụ cột vào năm 2015; phát huy vai trò của ASEAN trong việc củng cố hòa bình, an ninh và ổn định của khu vực và trên thế giới; tăng cường khả năng phục hồi kinh tế khu vực trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang đà phục hồi từ cuộc khủng hoảng tài chính và sự nổi lên của các nền kinh tế châu Á với tư cách là một động lực tăng trưởng chủ yếu của kinh tế toàn cầu. Bộ trưởng Na-ta-lê-ga-oa cho biết, tại Hội nghị này, In-đô-nê-xi-a ưu tiên thảo luận các nội dung liên quan triển vọng an ninh ASEAN, Diễn đàn hàng hải ASEAN lần thứ hai và các vấn đề về cấu trúc khu vực, các quan hệ đối ngoại của ASEAN và Cộng đồng ASEAN trong cộng đồng toàn cầu của các quốc gia. Các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN thảo luận việc thực hiện DOC; công tác chuẩn bị cho Hội nghị cấp cao ASEAN 19 và các hội nghị liên quan; thành lập Viện Hòa bình và Hòa giải ASEAN; xem xét vấn đề thị thực chung ASEAN.

* Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 44 (AMM 44) với chủ đề 'Cộng đồng ASEAN trong Cộng đồng toàn cầu của các quốc gia' đã kết thúc chiều 19-7 tại Ba-li, In-đô-nê-xi-a. AMM là một trong những hoạt động thường niên quan trọng nhất của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN nhằm xem xét các kết quả đạt được trong việc thực hiện Lộ trình xây dựng và phát triển ASEAN, thảo luận các biện pháp tăng cường năng lực của ASEAN với vai trò chủ đạo trong khu vực, hướng tới mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN hướng ngoại, hòa bình, ổn định, thịnh vượng, vì nhân dân và dân chủ vào năm 2015; thúc đẩy hợp tác ASEAN với các Đối tác nhằm tăng cường bảo đảm hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng trong khu vực cũng như trên thế giới.

Tại Hội nghị AMM 44, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã tập trung thảo luận các nội dung ưu tiên quan trọng của ASEAN và khu vực; nêu bật vai trò quan trọng của việc thực thi hiệu quả Kế hoạch tổng thể Kết nối ASEAN trong quá trình xây dựng Cộng đồng và tạo cơ sở mở rộng kết nối ở Đông Á. Nhằm nâng cao nhận thức về ASEAN và tiến trình xây dựng Cộng đồng để từ đó tạo dựng ý thức Cộng đồng, các bộ trưởng nhất trí là các nước ASEAN sẽ cùng treo cờ ASEAN bên cạnh quốc kỳ tại tất cả các cơ quan đại diện ngoại giao của mình bắt đầu từ 'Ngày ASEAN' 8-8-2011. Các bộ trưởng nhất trí đẩy nhanh tiến trình hội nhập ASEAN trên cơ sở thúc đẩy hiệu quả việc xây dựng ba trụ cột, bao gồm Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN (APSC), Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) và Cộng đồng Văn hóa – Xã hội ASEAN (ASCC); dành ưu tiên cho các vấn đề an ninh lương thực, an ninh năng lượng, an ninh nước, nhất là nước sạch; gia tăng hơn nữa năng lực tận dụng cơ hội, đối phó hiệu quả với các thách thức khu vực và toàn cầu, trong đó giải quyết bất đồng giữa các nước thành viên ASEAN theo tinh thần của Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ASEAN (TAC), giải quyết hòa bình tranh chấp giữa các nước thành viên với các nước ngoài ASEAN thông qua đối thoại và đàm phán. Bàn về hợp tác với các Đối tác và cấu trúc khu vực đang định hình, các Bộ trưởng nhất trí ASEAN cần tiếp tục chủ động, tích cực thúc đẩy xây dựng cấu trúc khu vực với ASEAN đóng vai trò trung tâm và dựa trên các tiến trình, cơ chế hợp tác khu vực hiện có như ASEAN 1, ASEAN 3, EAS, ARF, ADMM … nhằm đóng góp hiệu quả hơn cho hòa bình, ổn định, an ninh và phát triển ở khu vực. Các bộ trưởng nhấn mạnh việc mở rộng và làm sâu sắc quan hệ với các Đối tác, khuyến khích các Đối tác tham gia và đóng góp tích cực cho hợp tác chung ở khu vực cũng như giải quyết các thách thức đặt ra.

Về vấn đề Biển Đông, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN bày tỏ quan ngại về những vụ việc phức tạp gần đây trên Biển Đông; nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải; giải quyết tranh chấp giữa các bên liên quan bằng biện pháp hòa bình; tôn trọng các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Luật Biển năm 1982 của LHQ (UNCLOS) và tinh thần Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC); khẳng định tầm quan trọng của việc thúc đẩy một môi trường hòa bình, thân thiện và hài hòa trên Biển Đông giữa ASEAN và Trung Quốc nhằm bảo đảm hòa bình, ổn định, tăng trưởng kinh tế và thịnh vượng trong khu vực; nhấn mạnh DOC là cam kết tập thể quan trọng giữa các nước thành viên ASEAN và Trung Quốc để bảo đảm giải quyết hòa bình các tranh chấp trong khu vực, phù hợp UNCLOS; kêu gọi tất cả các bên tôn trọng tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông theo quy định của các nguyên tắc được luật pháp quốc tế thừa nhận. Các bộ trưởng đã thảo luận về việc hoàn thiện các hướng dẫn thực thi DOC để hai bên có thể bước sang giai đoạn mới, đó là xác định các nội dung cơ bản của Bộ quy tắc về ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC).

Nhấn mạnh việc triển khai quyết định của Hội nghị cấp cao ASEAN 18 (tháng 5-2011), các bộ trưởng nhất trí giao các quan chức cấp cao (SOM) ASEAN khởi động tham vấn trong ASEAN về xây dựng COC và báo cáo kết quả vào dịp Hội nghị cấp cao ASEAN 19 cuối năm nay; hoan nghênh dự thảo mới của SOM ASEAN về Quy tắc hướng dẫn thực hiện DOC và hy vọng ASEAN – Trung Quốc có thể đạt được thỏa thuận và hoàn tất Quy tắc này nhân dịp họp SOM hai bên vào ngày 20-7-2011; mong muốn hoàn thiện nội dung COC trước khi diễn ra Hội nghị cấp cao ASEAN 19 và các hội nghị cấp cao liên quan dựa trên động lực kỷ niệm 20 năm thiết lập quan hệ đối thoại ASEAN – Trung Quốc trong năm nay. Các bộ trưởng cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực thi cơ chế theo dõi thứ hai về những gì đang diễn ra ở Biển Đông, chẳng hạn như hội thảo thường xuyên về quản lý xung đột tiềm năng tại Biển Đông do In-đô-nê-xi-a tổ chức, có thể khuyến khích hợp tác, củng cố lòng tin và hiểu biết lẫn nhau giữa các bên liên quan.

* Tham dự AMM 44 diễn ra tại Ba-li, In-đô-nê-xi-a, Đoàn Việt Nam do Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm dẫn đầu đã có những phát biểu, đóng góp ý kiến quan trọng, được các nước đánh giá tích cực trên bốn chủ đề: Xây dựng Cộng đồng và thực hiện Hiến chương ASEAN; Cộng đồng ASEAN trong cộng đồng các quốc gia toàn cầu; Cấu trúc khu vực và Các vấn đề quốc tế và khu vực.

Về Biển Đông, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm khẳng định: Hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải trên Biển Đông là quan tâm, lợi ích chung và nguyện vọng thiết tha của khu vực cũng như tất cả các nước. Tất cả các nước phải triệt để tôn trọng các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, nhất là Công ước của LHQ về Luật Biển (UNCLOS) và Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC). Việt Nam hoan nghênh nỗ lực của ASEAN tích cực trao đổi, hướng tới hoàn tất dự thảo Quy tắc hướng dẫn triển khai DOC, cũng như nối lại các cuộc họp quan chức cấp cao (SOM) ASEAN – Trung Quốc về việc thực hiện DOC trong dịp các hội nghị bộ trưởng lần này.

Về hợp tác Tiểu vùng Mê Công, ASEAN cần tăng cường hơn nữa các khuôn khổ hợp tác các tiểu vùng, trong đó có Tiểu vùng Mê Công, một bộ phận trong xây dựng Cộng đồng và Kết nối ASEAN. Cần tăng cường vì sự phát triển bền vững ở Tiểu vùng Mê Công, kết hợp hài hòa giữa nhu cầu phát triển kinh tế với bảo đảm tính bền vững về môi trường, tăng cường hợp tác song phương và đa phương về kết nối giao thông, hạ tầng, trao đổi thương mại, đầu tư, dịch vụ, du lịch…, qua đó giúp phát triển kinh tế – xã hội tại khu vực này. Đồng thời, vì mục tiêu phát triển bền vững, cần có sự hợp tác chặt chẽ và đồng thuận của các nước liên quan, bảo đảm lợi ích của dân cư và sự phát triển bền vững của tất cả các nước ven sông, nhất là các nước hạ nguồn.