Khắc phục tình trạng hình sự hoá quan hệ kinh tế, quan hệ dân sự và bỏ lọt tội phạm

Ngày 15/3, tại Hà Nội, Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc tổng kết Bộ luật hình sự năm 1999. Đồng chí Nguyễn Xuân Phúc, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ đến dự và phát biểu chỉ đạo Hội nghị.

Cùng dự có lãnh đạo Tòa án Nhân dân Tối cao, Viện kiểm sát nhân dân Tối cao, Bộ Công an, Văn phòng Chính phủ và đông đảo đại diện Bộ, ban, ngành, địa phương.

Xuất hiện nhiều tội phạm mới

Theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên: Qua thực tiễn 12 năm thi hành ( từ năm 2000 – 2012) có thể khẳng định, Bộ luật hình sự(BLHS) năm 1999 đã quy định một cách tương đối có hệ thống, toàn diện các nguyên tắc, chế định chung của chính sách hình sự, đã hình sự hóa được khá nhiều hành vi nguy hiểm cao cho xã hội và xác định hệ thống hình phạt khá toàn diện, khoa học ; thực sự là công cụ pháp lý quan trọng, góp phần tích cực vào việc đấu tranh chống và phòng ngừa tội phạm.

Hội nghị trực tuyến toàn quốc tổng kết Bộ luật hình sự năm 1999. (Ảnh: TH)

Tuy nhiên, thời gian qua t ình hình tội phạm diễn biến hết sức phức tạp với những phương thức, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt. Số lượng tội phạm luôn có xu hướng gia tăng, nghiêm trọng hơn cả về quy mô và tính chất , nhất là các tội xâm phạm trật tự, an toàn xã hội có tính chất bạo lực gia tăng, thể hiện thái độ coi thường pháp luật của người phạm tội . Đáng chú ý, đã xuất hiện nhiều tội phạm mới, tình trạng trẻ hóa tội phạm, hoạt động tội phạm theo các băng nhóm tội phạm có tổ chức, hoạt động theo kiểu xã hội đen ; t ội phạm trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng, quản lý dự án, đất đai, bất động sản, đầu tư xây dựng cơ bản; tội phạm buôn lậu, buôn bán hàng giả, hàng cấm, trốn thuế diễn biến phức tạp, có sự tham gia, tiếp tay của một số cán bộ nhà nước thoái hóa…

Trong khi đó, quá trình thi hành cũng đã bộc lộ những bất cập, hạn chế đặt ra yêu cầu cần phải nghiên cứu, đề xuất sửa đổi cơ bản, toàn diện các quy định của BLHS đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm trong tình hình mới.

Từt hực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm tại các Bộ, ngành, địa phương, đơn vị, các ý kiến tại Hội nghị đã chỉ ra hiện nay một số hành vi có tính chất nguy hiểm cho xã hội, nhưng chưa được quy định trong BLHS. Thực tiễn cũng cho thấy không ít tổ chức kinh tế, doanh nghiệp (pháp nhân) vì chạy theo lợi ích cục bộ thực hiện nhiều hành vi vi phạm pháp luật hết sức nghiêm trọng có tính chất tội phạm, nhưng BLHS hiện hành chỉ truy cứu trách nhiệm đối với cá nhân người phạm tội mà không truy cứu trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân. Đồng thời, chưa hình sự hoá đầy đủ các hành vi tham nhũng theo yêu cầu của Công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng.

Trong khi đó, BLHS được ban hành trong một thời gian khá dài, một số điều luật quy định chung chung, còn quy định nhiều tình tiết mang tính “định tính”,nhưngcác văn bản hướng dẫn thi hành chưa được ban hành kịp thời hoặc chưa cụ thể nên khó triển khai thực hiện trên thực tế. Quy định về khung hình phạt của một số điều luật trong BLHS chưa thực sự hợp lý, dẫn tới việc áp dụng hình phạt chưa đảm bảo tính chính xác, khách quan…

Trên cơ sở đó, k iến nghị h oàn thiện chính sách hình sự theo hướng đề cao hiệu quả phòng ngừa và tính hướng thiện trong việc xử lý người phạm tội; tôn trọng và bảo đảm thực thi đầy đủ các quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được ghi nhận trong Hiến pháp năm 2013; Sửa đổi các quy định của BLHS liên quan đến các tội phạm tham nhũng…, nhằm hoàn thiện các quy định của BLHS theo hướng cơ bản, toàn diện, có tính minh bạch và tính khả thi cao, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình hình mới.

Cần đ ổi mới tư duy về quy định tội phạm và hình phạt

Đánh giá cao sự chủ động, tích cực của các Bộ, ngành, địa phương, đặc biệt là Bộ Tư pháp trong việc chỉ đạo hoạt động tổng kết thi hành BLHS,Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, c ông tác triển khai thi hành BLHS đã đạt được những kết quả rất đáng khích lệ, góp phần quan trọng vào thành tựu chung của đất nước, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ có hiệu quả các quyền con người, quyền cơ bản của công dân.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra, những quy định của BLHS hiện hành đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập. “Những hạn chế , bất cập này đã gây khó khăn cho các cơ quan thực thi và ảnh hưởng đến chất lượng công tác đấu tranh phòng chống tội phạm, phòng chống tham nhũng”, Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: BLHS sửa đổi phải xây dựng trên cơ sở đổi mới tư duy về quy định tội phạm và hình phạt . (Ảnh: TH)

Theo đó, Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, địa phương cần tập trung nghiên cứu để đưa ra các đề xuất, các giải pháp sửa đổi nhằm xây dựng một bộ luật mới khắc phục ở mức cao nhất các hạn chế, tồn tại, bảo đảm BLHS sửa đổi lần này phải có tính khả thi cao , mang tính hiện đại, minh bạch có chất lượng cao về mặt kỹ thuật lập pháp.

Đồng thời, BLHS sửa đổi phải được xây dựng, hoàn thiện trên tinh thần của Hiến pháp mới, đặc biệt phải bảo vệ có hiệu quả các quyền con người, quyền cơ bản công dân, đề cao hiệu quả phòng ngừa và tính hướng thiện trong việc xử lý người phạm tội.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh: BLHS sửa đổi phải xây dựng trên cơ sở đổi mới tư duy về quy định tội phạm và hình phạt, về cơ sở của trách nhiệm hình sự; tiếp tục thể chế hóa những quan điểm,chủ trương của Đảng về cải cách tư pháp theo tinh thần Nghị quyết số 49/NQ-TW của Bộ Chính trị, đặc biệt cần giảm bớt khung hình phạt tối đa quá cao trong một số loại tội phạm; khắc phục tình trạng hình sự hoá quan hệ kinh tế, quan hệ dân sự và bỏ lọt tội phạm; quy định là tội phạm đối với những hành vi nguy hiểm cho xã hội mới xuất hiện.

Phó Thủ tướng cho rằng, BLHS phải nội luật hóa cho được những quy định mang tính bắt buộc của các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, nhất là Công ước chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia, Công ước chống tham nhũng, Nghị định thư về phòng, chống buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ, trẻ em; tạo ra hành lang pháp lý để bảo vệ và thúc đẩy nền kinh tế thị trường; bảo vệ quyền cạnh tranh lành mạnh và bình đẳng giữa các thành phần kinh tế./.

Theo Dangcongsan.vn