Kém chuyên nghiệp, nhà đầu tư rất dễ bị dẫn dắt

Thị trường vốn của Việt Nam kém chuyên nghiệp hơn thị trường thế giới. Chính vì kém chuyên nghiệp hơn nên các nhà đầu tư tư nhân dễ có tâm lý “bầy đàn”, rất dễ bị dẫn dắt.

Thị trường vốn phát triển nhanh như thế liệu có bất bình thường hay không?

Phát biểu tại Hội nghị phát triển thị trường vốn an toàn, minh bạch, hiệu quả, bền vững nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, GS.TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính-Ngân sách Quốc hội, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc nêu vấn đề: Nhiều người cho rằng trong bối cảnh kinh tế khó khăn năm 2020-2021, thị trường vốn phát triển nhanh như thế liệu có bất bình thường hay không?

GS.TS Hoàng Văn Cường cho rằng: Quả thực thị trường vốn ở Việt Nam tốc độ phát triển có nhanh hơn nhưng trên thế giới thì thị trường vốn cũng có xu hướng tăng lên trong bối cảnh kinh tế thế giới khó khăn. Điều này chứng tỏ đây là quy luật bình thường. Quy mô vốn ở Việt Nam còn nhỏ và tiềm năng thì rất lớn nó thể hiện ở nền kinh tế nước ta đang bước vào giai đoạn phục hồi, đang có nhu cầu vốn rất lớn.

Chính vì quy mô nhỏ và nhu cầu sử dụng vốn lớn và tiềm năng phát triển thị trường được đánh giá là tiềm năng tốt. Đây chính là cơ sở đặt ra để nhà đầu tư nước ngoài có niềm tin vào nhu cầu vốn ở Việt Nam.

Thêm vào đó nhu cầu đầu tư cá nhân của người Việt Nam rất cao. Đặc biệt tiền cá nhân cũng lớn, đây là tiềm năng để tiếp cận đầu tư.

Thị trường vốn kém chuyên nghiệp

Tuy nhiên, GS.TS Hoàng Văn Cường cho rằng, thị trường vốn của chúng ta có đặc điểm rất khác biệt. Đó là 80% số nhà đầu tư cá nhân Việt Nam là nhà đầu tư cá nhân trực tiếp. Còn ở nước ngoài thì 80% nhà đầu tư là đầu tư thông qua những nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Theo ông, đây chính là điểm mà thị trường Việt Nam kém chuyên nghiệp hơn thị trường thế giới. Mà chính vì kém chuyên nghiệp hơn nên các nhà đầu tư tư nhân dễ có tâm lý “bầy đàn”, rất dễ bị dẫn dắt.

Chính vậy trong bối cảnh hiện nay, GS.TS Hoàng Văn Cường cho là Hội nghị được tổ chức dưới sự chủ trì của Thủ tướng ngày hôm nay hết sức quan trọng, tạo tâm lý mới cho những nhà đầu tư cá nhân, tránh tình trạng không thận trọng, trong khó khăn bị dẫn dắt khi nhà đầu tư cá nhân có tâm lý “bầy đàn”.

Điểm thứ hai, riêng về thị trường trái phiếu doanh nghiệp thời gian qua, quy mô rất nhỏ. Một đặc điểm của thị trường trái phiếu doanh nghiệp là trái phiếu phát hành riêng lẻ chiếm trên 90% lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành.

Trong khi các trái phiếu phát hành riêng lẻ là trái phiếu có thể gây ra những rủi ro cho những nhà đầu tư chưa được kiểm định trên thị trường chứng khoán. Chính vì vậy, đối với những nhà đầu tư này thì cần phải là những tổ chức hoặc những nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Tuy nhiên trên thực tế hiện nay, phần đông những người bỏ tiền ra mua những trái phiếu này cũng là những nhà đầu tư tư nhân. Như vậy thừa nhận rằng thị trường trái phiếu của Việt Nam có lẽ phải nghĩ đến việc các nhà đầu tư tư nhân tham gia là chuyện bình thường. Tính đến thời điểm này, chưa xảy ra doanh nghiệp phát hành trái phiếu mà chưa thanh khoản được, kể cả những doanh nghiệp vừa có khủng hoảng trong năm vừa qua.

Cần đẩy mạnh xếp hạng tín dụng doanh nghiệp

GS.TS Hoàng Văn Cường đề nghị, về mặt quy định, chúng ta cần tính đến việc chấp nhận cho nhà đầu tư cá nhân tham gia vào thị trường trái phiếu này. Về mặt nguyên lý, các doanh nghiệp phát hành trái phiếu này cần xếp hạng tín dụng, cần tăng cường các tổ chức xếp hạng doanh nghiệp. Tuy nhiên ở Việt Nam hiện nay chỉ có 2 tổ chức xếp hạng, nhưng các tổ chức tham gia xếp hạng lại là doanh nghiệp không phát hành trái phiếu, những doanh nghiệp phát hành trái phiếu lại không tham gia xếp hạng.

Do đó, một mặt cần đẩy mạnh xếp hạng tín dụng doanh nghiệp, cần nêu trách nhiệm của các tổ chức đứng ra làm trung gian môi giới để kiểm soát thông tin, để bảo đảm các thông tin đó tuân thủ pháp luật, tránh những rủi ro; đồng thời chính là những cơ quan cảnh báo về khả năng của các doanh nghiệp, nhà đầu tư cá nhân.

Thứ ba là chúng ta đang thực hiện các giải pháp giúp cho thị trường phát triển nhanh và bền vững. Việc chúng ta cần phải ngăn chặn việc lũng đoạn thị trường là cần thiết. Tuy nhiên, chúng ta phải thấy câu các cụ nói là “tiên trách kỷ, hậu trách nhân”. Trong việc xảy ra lũng đoạn thị trường thì có việc bản thân các cơ quan quản lý Nhà nước phải biết trước điều này và thực hiện vai trò của mình. Do đó cần tăng cường trách nhiệm quản lý của các cơ quan giao trách nhiệm kiểm soát thị trường.

GS.TS Hoàng Văn Cường bày tỏ đồng tình với quan điểm của Thủ tướng Phạm Minh Chính là: Chúng ta không hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế, nhưng những ai cố tình làm hại thị trường thì phải được xử lý. Đồng thời, ông cho rằng, chúng ta cần hệ thống công cụ kiểm soát không dùng tiền mặt hiện đại, thông qua hệ thống ngân hàng để biết được toàn bộ đồng tiền đi đâu, kể cả đồng tiền trái phiếu hay đồng tiền tín dụng…