Iran quyết duy trì “lằn ranh đỏ” trong đàm phán hạt nhân

Tuyên bố trên của Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian đưa ra trong bối cảnh Tehran và Mỹ đang có những quan điểm khác biệt đối với đề xuất liên quan tới JCPOA do Liên minh châu Âu (EU) đưa ra.

Phát biểu trước Hội đồng Chuyên gia-nhóm giáo sĩ được trao quyền bầu ra lãnh tụ tối cao của Iran, Ngoại trưởng Amir-Abdollahian nhấn mạnh: “Tổng thống Ebrahim Raisi không ngừng nêu bật sự cần thiết phải giữ vững các “lằn ranh đỏ” do lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei đặt ra về dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt trong khi tiếp tục tiến trình đàm phán hạt nhân”.

Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian.Ảnh: AFP.

Ngoại trưởng Amir-Abdollahian khẳng định, mọi ý đồ của Mỹ nhằm thiết lập các cơ chế an ninh và chính trị mới trong khu vực mà không có sự hiện diện của Iran đều đã thất bại. Ông cho rằng, Iran theo đuổi chính sách đối ngoại cân bằng, ưu tiên các nước láng giềng và châu Á, với chủ trương không ràng buộc nền kinh tế trong nước và sinh kế của người dân với số phận của thỏa thuận hạt nhân.

Các cuộc đàm phán nhằm hồi sinh thỏa thuận hạt nhân năm 2015 bắt đầu vào tháng 4-2021 tại thủ đô Vienna của Áo, nhưng bị đình chỉ vào tháng 3-2022 do những bất đồng chính trị giữa Tehran và Washington. Vòng đàm phán hạt nhân mới nhất được tổ chức tại Vienna vào ngày 4-8 sau 5 tháng gián đoạn. Ngày 8-8, EU đưa ra bản dự thảo “văn bản cuối cùng” về việc khôi phục thỏa thuận hạt nhân năm 2015. Bản dự thảo này xác định các bước mà Iran và Mỹ sẽ phải thực hiện để quay trở lại việc tuân thủ hoàn toàn thỏa thuận hạt nhân. Tuy nhiên, đến ngày 1-9, Mỹ đã khẳng định rằng những đề xuất thay đổi mới nhất của Iran đối với dự thảo văn bản là “không mang tính xây dựng”. Trong khi đó, Iran cũng phàn nàn rằng nước này vẫn chưa nhận được phản hồi chính thức từ Mỹ.

Trong cuộc họp báo ngày 5-9 vừa qua, ông Borrell nêu rõ, ban đầu dự thảo văn bản “rất cân bằng” và “dễ tiếp cận”, khiến các bên có thể dễ dàng tiến tới một lập trường chung. “Tuy nhiên, những trao đổi mới nhất lại không tập trung và khác biệt nhau… Điều này là rất đáng quan ngại nếu như tiến trình đàm phán không đi đúng hướng, có thể khiến toàn bộ tiến trình đi vào nguy hiểm… Công việc tiếp theo của tôi là duy trì tham vấn với các bên khác tham gia JCPOA và tiếp xúc riêng với phía Mỹ”, ông Borrell nói.

Trong một diễn biến khác, ngày 7-9, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) công bố báo cáo cho biết Iran đã tiếp tục làm giàu urani trên ngưỡng giới hạn mà thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015 đề ra, với lượng urani tích trữ cao gấp 19 lần so với mức giới hạn trong thỏa thuận. “Tính đến ngày 21-8, lượng urani mà Iran tích trữ ước tính vào khoảng 3.940kg, tăng 131,6kg so với báo cáo của quý trước. Trong giai đoạn này, lượng urani làm giàu tới 60% đã tăng thêm 12,5kg lên 55,6kg”, báo cáo nhấn mạnh.

Cũng trong báo cáo, IAEA khẳng định cơ quan này không thể bảo đảm bản chất hòa bình của chương trình hạt nhân Iran khi không có bất kỳ “tiến bộ nào” trong việc giải quyết các vấn đề còn tồn đọng liên quan đến vật liệu hạt nhân tại những địa điểm chưa được công bố. Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi bày tỏ quan ngại về việc Iran đã không phối hợp với cơ quan này trong các vấn đề còn tồn tại, khiến công tác giải quyết không đạt được tiến triển. Tuy nhiên, Iran nhấn mạnh rằng những báo cáo của IAEA về dấu vết urani tại một số cơ sở hạt nhân là mang động cơ chính trị và nên kết thúc vấn đề này cùng lúc với việc khôi phục thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015 giữa Tehran và các cường quốc.