IAEA và Iran điều chỉnh quan hệ, Tehran đồng ý tăng cường thanh sát

Ngày 4/3, Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) Rafael Grossi cho biết, Iran đã đồng ý kết nối trở lại các máy quay giám sát tại một số địa điểm hạt nhân và tăng cường tốc độ thanh sát.

Ông Grossi cho hay, đã có cuộc đối thoại mang tính xây dựng với các quan chức Iran tại thủ đô Tehran.

Tờ Times of Israel dẫn phát biểu của ông Grossi trên đường trở về Vienna sau chuyến thăm Iran khẳng định, IAEA và Iran đã nhất trí các máy quay giám sát sẽ hoạt động trở lại.

Theo ông Grossi, điều này rất quan trọng, nhất là trong bối cảnh các bên hướng tới khả năng khôi phục thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015 – thỏa thuận có tên gọi chính thức là Kế hoạch hành động toàn diện chung (JCPOA).

Ông Grossi đồng thời bày tỏ hài lòng với chuyến thăm tới Tehran và sự hợp tác với Iran. Ông Grossi nhấn mạnh quan hệ song phương giữa Iran và IAEA cần tiếp tục hợp tác ở cấp cao

Trong khi đó, về phía Iran, Tổng thống Ebrahim Raisi bày tỏ hy vọng IAEA không bị các cường quốc ảnh hưởng.

Trong cuộc gặp ngày 4/3 với ông Rafael Grossi, Tổng thống Iran cũng đề cập tới việc sử dụng công nghệ hạt nhân trong lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, y tế, lưu ý rằng công nghệ này hiện rất quan trọng đối với cuộc sống của người dân.

Ông Grossi tới Iran từ hôm 3/3 nhằm tăng cường hợp tác giữa IAEA với Tehran về các hoạt động hạt nhân của nước này.

Cùng ngày, người đứng đầu Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran (AEOI), ông Mohammad Eslami cho biết, Tehran và IAEA đã nhất trí điều chỉnh quan hệ trên cơ sở các thỏa thuận về bảo đảm an toàn.

Phát biểu tại họp báo chung với Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi ở Tehran sau cuộc họp trước đó trong ngày, ông Eslami cho biết, việc điều chỉnh quan hệ của 2 bên dựa trên các thỏa thuận an toàn, giúp IAEA yên tâm với các hoạt động hạt nhân của Iran, đồng thời ngăn chặn bất kỳ sự bất đồng hay mâu thuẫn nào.

Người đứng đầu Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran (AEOI), ông Mohammad Eslami phát biểu tại cuộc họp báo ở Tehran, ngày 4/3/2023. (Ảnh: IRNA/TTXVN)

Người đứng đầu AEOI lưu ý rằng, việc trao đổi nên nhằm mục đích xây dựng lòng tin, 2 bên nên hạn chế can thiệp từ bên ngoài để tạo điều kiện cho hợp tác và duy trì trao đổi một cách “đáng tin cậy” nhằm giải quyết các vấn đề.

AEOI và IAEA đã nhất trí rằng IAEA nên tham dự Hội nghị về Hạt nhân của Iran lần thứ 30 để hiểu rõ hơn chương trình hạt nhân của nước này, cũng như năng lực của các nhà khoa học Iran.

Về khả năng ban điều hành IAEA ra nghị quyết phản đối Iran tại cuộc họp sắp tới, ông Eslami nhấn mạnh nếu điều này diễn ra, nhà chức trách Iran sẽ đưa ra những quyết định phù hợp và AEOI sẽ hành động trên cơ sở này.

Về phần mình, ông Grossi khẳng định IAEA sẵn sàng tiếp tục hợp tác với Iran, tìm kiếm đối thoại nghiêm túc và có tính hệ thống với nước này.

Ông nhấn mạnh, các cuộc thảo luận về việc khôi phục thỏa thuận hạt nhân JCPOA đang nằm trong chương trình nghị sự và vẫn sẽ được duy trì.

Ông lạc quan rằng hợp tác giữa IAEA và Iran, cũng như thỏa thuận tốt đẹp mà 2 bên dự kiến đạt được sẽ góp phần khôi phục JCPOA.

Bên cạnh đó, quan chức này cũng phản đối bất kỳ hành động quân sự nào nhằm vào các cơ sở hạt nhân và nhà máy điện tại bất kỳ nơi nào trên thế giới. Ông khẳng định IAEA đã và sẽ không bị sử dụng làm công cụ chính trị.

Trong những tháng gần đây, IAEA đã phàn nàn về việc Iran thiếu hợp tác với cơ quan này. Tháng 11/2022, IAEA đã thông qua một nghị quyết yêu cầu Iran hợp tác điều tra các dấu vết hạt nhân tại một số cơ sở chưa được công bố.

Iran đã bác các cáo buộc trên và khẳng định bản chất hòa bình của chương trình hạt nhân nước này.

Iran cùng các cường quốc thế giới đã ký JCPOA vào tháng 7/2015, theo đó Tehran chấp nhận một số hạn chế đối với chương trình hạt nhân của nước này để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt.

Tuy nhiên, Mỹ đã rút khỏi thỏa thuận vào tháng 5/2018 và áp đặt trở lại các biện pháp đơn phương trừng phạt, khiến Iran cũng cắt giảm một số cam kết của nước này trong thỏa thuận.

Các cuộc đàm phán nhằm khôi phục JCPOA bắt đầu vào tháng 4/2021 tại Vienna (Áo). Tuy nhiên, vẫn chưa có bước đột phá nào sau vòng đàm phán mới đây nhất vào tháng 8/2022.

https://nhandan.vn/iaea-va-iran-dieu-chinh-quan-he-tehran-dong-y-tang-cuong-thanh-sat-post741566.html