Hướng đi nào cho du lịch cộng đồng?

Mời rượu du khách tại Khu Du lịch Mẫu Sơn

QUY MÔ NHỎ…

Theo báo cáo của Sở VH-TT&DL Lạng Sơn, năm 2014, tổng lượng khách du lịch đến Lạng Sơn đạt trên 2,2 triệu lượt khách, đây là năm có lượng khách du lịch đến địa phương đạt cao nhất từ trước đến nay. Tuy vậy, lượng khách đến làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn (huyện Bắc Sơn) mới chỉ đạt hơn 1.000 lượt khách, còn đối với 4 thôn du lịch cộng đồng của xã Mẫu Sơn (huyện Lộc Bình) thì lượng khách đến cũng không nhiều. Bà Bế Thị Thu Hiền, Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL tỉnh cho biết: từ năm 2010, qua quá trình khảo sát, nghiên cứu cho thấy, xã Quỳnh Sơn có đầy đủ các điều kiện về tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên nhân văn, cơ sở vật chất để phát triển loại hình du lịch cộng đồng. Dựa trên những tiêu chí có khả năng phục vụ khách du lịch, Trung tâm Xúc tiến du lịch đã phối hợp với Phòng Văn hoá, Thông tin huyện Bắc Sơn và UBND xã Quỳnh Sơn lựa chọn 5 hộ gia đình làm thí điểm mô hình du lịch cộng đồng. Ngay sau khi cắm biển “Làng văn hóa du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn”, Trung tâm Xúc tiến du lịch đã tổ chức tập huấn nghiệp vụ hướng dẫn viên phục vụ khách du lịch cho 5 hộ gia đình, các cán bộ xã, trưởng thôn; củng cố đội văn nghệ của xã nhằm phục vụ đón tiếp khách du lịch… Đối với kinh phí, cơ sở vật chất, từ nguồn kinh phí phát triển du lịch, Trung tâm Xúc tiến du lịch đã hỗ trợ 5 gia đình làm du lịch tại xã Quỳnh Sơn tiền mua chăn màn, gối, ri-đô, phích nước, ấm chén và hỗ trợ xã 25 triệu đồng để mua sắm trang thiết bị tăng âm, loa đài và dụng cụ luyện tập, biểu diễn của Đội văn nghệ xã. Đồng thời tổ chức tập huấn bồi dưỡng hát then – đàn tính cho Đội văn nghệ xã để phục vụ cho khách du lịch. Ngoài “Làng văn hóa du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn”, hiện nay, loại hình này cũng được thực hiện tại 4 thôn của xã Mẫu Sơn (Lộc Bình), tuy nhiên, kinh phí đầu tư không lớn, hệ thống cơ sở hạ tầng chủ yếu dựa vào điều kiện sẵn có của các hộ gia đình làm du lịch. Nêu như vậy để thấy quy mô xây dựng làng du lịch cộng đồng tại Lạng Sơn còn rất nhỏ. Chính điều này khiến lượng khách đến làng du lịch cộng đồng hàng năm có tăng nhưng mức tăng không đáng kể. Cụ thể, năm 2011, tổng lượng khách đến làng du lịch cộng đồng chỉ có 186 khách, năm 2012 là 206 khách, năm 2013 là 300 khách và năm 2014 là hơn 1.000 khách.

ĐỊA PHƯƠNG CHƯA QUAN TÂM ĐẦU TƯ…

Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL Lạng Sơn chia sẻ: phát triển loại hình du lịch cộng đồng không nằm ngoài mục đích mang lại thu nhập trực tiếp cho bà con tại làng du lịch. Cùng với đó là bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, văn hóa lịch sử tại khu du lịch cộng đồng. Tuy nhiên, trong suốt mấy năm qua, sự quan tâm của chính quyền sở tại như cấp xã, cấp huyện (nơi có làng du lịch) vẫn chưa đồng hành cùng với ngành du lịch đầu tư vào làng du lịch cộng đồng. Ví dụ như “Làng văn hóa du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn”, thời gian qua, huyện Bắc Sơn cũng chưa có động thái nào để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cho làng du lịch. Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL Lạng Sơn khẳng định: ngành du lịch chỉ là đơn vị hỗ trợ ban đầu, để phát triển bền vững và thu hút khách đến làng du lịch cộng đồng thì chủ yếu phải là chính quyền sở tại. Cụ thể như huyện Bắc Sơn, để phát triển Làng văn hóa du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn thì không chỉ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng mà còn phải đầu tư xây dựng môi trường văn hóa, bảo tồn lễ hội truyền thống, xây dựng làng nghề truyền thống, hỗ trợ đội văn nghệ cơ sở… Thực tế, sự quan tâm, khai thác, kinh doanh du lịch cộng đồng của chính quyền cơ sở như xã, huyện vẫn chưa đúng mức. Chính vì vậy, như ở Quỳnh Sơn, sau hơn 4 năm thực hiện, số lượng gia đình tham gia hoạt động, kinh doanh không tăng lên. Chỉ với 5 hộ gia đình khiến cho công tác phân bổ khách đến các nhà gặp khó khăn khi có lượng khách lớn cùng đến tham quan (mỗi hộ gia đình chỉ có thể phục vụ từ 10 -15 khách/lượt để đảm bảo chất lượng). Đối với những đoàn khách đông trên 15 người thì cơ sở vật chất và cơ sở hạ tầng du lịch chưa đủ điều kiện để tiếp đón. Và do chưa được đầu tư nên một số công trình phục vụ khách du lịch chưa đúng với yêu cầu và tiêu chuẩn quy định; ý thức vệ sinh, môi trường du lịch chưa trở thành chuẩn mực và yêu cầu bắt buộc của cộng đồng. Công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh, tiềm năng du lịch cộng đồng tại Quỳnh Sơn từ khi thành lập đến nay còn nhiều hạn chế.

CẦN GIẢI PHÁP DÀI HƠI

Ngoài sức hút về văn hóa, thì cảnh vật cũng là điểm nhấn để hút khách đến với làng du lịch cộng đồng. Cụ thể như năm 2014, ngành du lịch tỉnh đã cùng với chính quyền xã Quỳnh Sơn định hướng cho bà con sử dụng diện tích đất 1 vụ để trồng hoa tam giác mạch, chính “điểm nhấn” đã giúp lượng khách tăng lên nhiều hơn so với năm 2013. Nói rộng hơn, xây dựng, phát triển làng du lịch cộng đồng chính là một trong những động thái góp sức xây dựng nông thôn mới. Vì vậy, để làng du lịch cộng đồng có thể tồn tại và phát triển thì cần phải xây dựng, phục dựng làng nghề truyền thống của từng xã, từng nơi. Để thúc đẩy và đưa du lịch cộng đồng phát triển bền vững, ngành du lịch cũng như chính quyền cơ sở cần xây dựng giải pháp dài hơi hơn, đặc biệt là phải giữ được bản sắc văn hóa truyền thống và xây dựng môi trường sinh thái trong sạch.

Lễ hội Ná Nhèm, huyện Bắc Sơn- thu hút đông du khách đến tham quan

Vẫn biết, trong hơn 4 năm qua chỉ là thời gian thực hiện thí điểm loại hình du lịch này nhưng để loại hình du lịch này phát triển bền vững thì phải khẩn trương có sự đổi mới trong cách làm. Bên cạnh đó, các hộ dân khi tham gia cũng cần tích cực phát huy nội lực để đầu tư cơ sở vật chất cho chính ngôi nhà của mình, đồng thời chủ động tương trợ, giúp đỡ nhau trong việc đón tiếp và phục vụ khách du lịch.