Hướng đi mới đầy triển vọng

LSO-Nghĩ đến du lịch Lạng Sơn, không ít người thường nhắc nhau hãy đến Quỳnh Sơn, một địa danh không thể thiếu, một “món ăn tinh thần” độc đáo có một không hai của vùng sơn dã đầy ắp gió ngàn ở vùng núi phía bắc của Tổ quốc.

Một trong những điểm độc đáo ở đây là khách du lịch được hòa mình vào cuộc sống thường ngày của người dân theo hình thái du lịch cộng đồng. Theo nhà nghiên cứu Nicole Hausle và Wollfgang Strasdas (2009): “Du lịch sinh thái cộng đồng là một hình thái du lịch trong đó chủ yếu là người dân địa phương đứng ra phát triển và quản lý. Lợi ích kinh tế có được từ du lịch sẽ đọng lại nền kinh tế địa phương”. Theo tổ chức Respondsible Ecological Social Tours (1997) thì du lịch sinh thái cộng đồng là “phương thức tổ chức du lịch đề cao về môi trường, văn hóa xã hội. Du lịch sinh thái cộng đồng do cộng đồng sở hữu và quản lý, vì cộng đồng và cho phép khách du lịch nâng cao nhận thức và học hỏi về cộng đồng, về cuộc sống đời thường của họ”. Những năm gần đây, du lịch cộng đồng bắt đầu phát triển ở nước ta. Trong đó, có thể kể đến loại hình home stay (khách du lịch cư trú tại nhà của người dân địa phương) ở bản Lác (Mai Châu, Hòa Bình), Chiềng Yên (Sơn La), Sapa (Lào Cai)… Ở Huế đã có loại hình home stay ở làng cổ Phước Tích; Hội An có tour “Một ngày làm ngư dân phố Hội”, “Một ngày làm nông dân”…

Cách đây 4 năm, sau khi nghiên cứu và phân tích các yếu tố lợi thế về cảnh quan, văn hóa, con người… ở Quỳnh Sơn, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lạng Sơn đã chỉ đạo Trung tâm xúc tiến du lịch triển khai xây dựng tuyến du lịch cộng đồng tại xã Quỳnh Sơn và coi đây là điểm nhấn quan trọng trong việc xây dựng tuyến du lịch văn hóa lịch sử huyện Bắc Sơn và vùng phụ cận. Xã Quỳnh Sơn có diện tích tự nhiên 1.459 ha, 442 hộ, với số dân 1.844 người, sinh sống tập trung tại 6 thôn bản; dân tộc Tày chiếm trên 90%. Địa danh Quỳnh Sơn nổi tiếng có cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, có dãy núi đá vôi, với nhiều hang động caster cộng với những cánh đồng bằng phẳng, bên cạnh dòng suối trong xanh uốn lượn.

Quỳnh Sơn hiện còn lưu giữ được những nét văn hoá mang đậm bản sắc văn hoá truyền thống dân tộc Tày. Lễ hội Lồng tồng (xuống đồng) với nghi thức cầu mùa màng và các trò chơi, trò diễn dân gian… Một số loại hình dân ca, dân vũ đặc sắc như: các làn điệu hát ví, hát then, múa tán Đàn, múa chầu… được lưu giữ qua nhiều thế hệ. Ẩm thực ở đây cũng có nhiều món ăn truyền thống đặc sắc. Hệ thống di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh tiêu biểu của xã có đình Quỳnh Sơn (di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh), cầu Rá Riềng (di tích lịch sử cấp tỉnh), cây đa cổ thụ kỳ lạ, giếng Tiên và sự tích giếng Tiên, làng nghề làm ngói thủ công, cánh rừng gỗ nghiến nguyên sinh, kiến trúc bản làng tập trung nhiều nhà sàn truyền thống…

Người dân Quỳnh Sơn mộc mạc, thật thà, mến khách. Ông Dương Công Vấn, chủ một trong 5 hộ đầu tiên được tỉnh chọn làm thí điểm du lịch cộng đồng ở Quỳnh Sơn kể rằng, có lần, ông nhận được một cuộc điện thoại của người không quen biết hỏi thăm và đặt ăn trên 70 suất cho khách du lịch. Khi đoàn đến, mọi việc sẵn sàng. Khách ngạc nhiên hỏi tại sao ông lại có thể tin vào cuộc điện thoại xa lạ để tổ chức một bữa ăn trị giá 7-8 triệu đồng (một khoản tiền không nhỏ với bà con ở đây), ông chỉ cười và bảo: “Mình tin cái bụng khách du lịch mà! Họ biết mình, gọi cái điện thoại cho mình là mình tin thôi!”.

Nhằm nâng cao nhận thức về du lịch cộng đồng, Trung tâm xúc tiến du lịch tỉnh Lạng Sơn đã phối hợp với UBND xã Quỳnh Sơn tổ chức những lớp tập huấn về nghiệp vụ phát triển du lịch cộng đồng cho bà con ở đây. Từ chỗ chỉ có 5 gia đình (năm 2010) đủ tiêu chuẩn thì nay đã có trên 40 hộ đủ điều kiện để tham gia chương trình này.

Sau một ngày tham quan tại xã Quỳnh Sơn, du khách được nghỉ ngơi trong không gian ấm cúng của những ngôi nhà sàn truyền thống, tìm hiểu những nét sinh hoạt văn hóa đặc sắc của dân tộc Tày qua các làn điệu hát then, đàn tính; thưởng thức đặc sản ẩm thực hấp dẫn như gà đồi kho gừng, cá suối nướng, bánh chưng cẩm, bánh ngải…